Huyện Tuy An (Phú Yên): Đào tạo nghề gắn với việc làm của lao động nông thôn

Người lao động đã chủ động hơn trong việc tham gia học nghề, tự lựa chọn những ngành nghề phù hợp theo nhu cầu bản thân và gia đình. Vì vậy mà sau khi học nghề, người lao động đã biết vận dụng những kiến thức đã học áp dụng vào sản xuất, giảm chi phí sản xuất, tăng năng suất lao động, tự tạo việc làm tại chỗ, nâng cao thu nhập, một số lao động có tay nghề được nhận vào làm việc tại các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất.

Chúng tôi đến thôn Định Trung 2, xã An Định để tìm hiểu về việc làm của một số người dân tham gia lớp học nghề mây tre đan đã được Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Tuy An tổ chức dạy năm 2018.

Tại nhà bà Đặng Thị Xuyến, một địa điểm giao nhận hàng đan lát xuất khẩu, có khoảng 8 lao động đang làm việc. Mặt hàng mà người dân đan giỏ bằng nguyên liệu bèo lục bình. Bà Xuyến cho biết, khi mở lớp học nghề mây tre đan tại đây, Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện có phổ biến rõ là sẽ có việc làm cho bà con sau khi học nghề, vì có một doanh nghiệp ở TP. Hồ Chí Minh sẽ cung cấp nguyên liệu cho bà con đan, sau đó nhận lại sản phẩm và trả công cho người làm theo sản phẩm. Vì vậy mà bà con rất yên tâm học nghề.

 Công việc ở đây là khoán theo sản phẩm, nên bà con rất chủ động giờ giấc làm việc. Ngoài việc sản xuất nông nghiệp như: trồng lúa, chăn nuôi lúc nông nhàn bà con đều tham gia đan lác.

Khi được hỏi về thu nhập của người lao động, bà Xuyến cho biết, công làm được trả theo khoán sản phẩm 20.000 đồng/giỏ. Mỗi người làm trung bình một ngày 2 giỏ, người nào tay nghề cao, làm dày thời gian có thể đan được 3 giỏ/ngày. Trung bình mỗi tháng bà con thu nhập từ 800 đến 1,5 triệu đồng. Những người không đến đây đan, họ nhận nguyên liệu về nhà làm.  Trong thôn hiện có đến 30 người làm nghề đan giỏ.

Được biết, không chỉ nghề mây tre đan phát triển ở xã An Định, mà còn mở rộng phát triển ở các địa phương khác trong huyện. Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Tuy An cũng đã tổ chức nhiều lớp dạy nghề mây tre đan gắn với việc làm tại chỗ cho bà con nông dân tham gia học nghề khá hiệu quả. 

Bà Bùi Thị Ngọc ở thôn Tiên Châu, xã An Ninh Tây tham gia lớp học nghề mây tre đan từ năm 2014. Sau 5 năm học nghề, bà vẫn ở nhà đan các sản phẩm mây tre đan xuất khẩu do nghệ nhân Thêu Thị Kim Tuyến đặt hàng. Bà Ngọc cho biết, do lớn tuổi, lại chỉ làm khi rảnh rỗi nên mỗi tháng bà có thu nhập từ 1,2 đến 1,5 triệu đồng. Theo nghệ nhân Thêu Thị Kim Tuyến, hiện có khoảng 150 lao động ở xã An Ninh Tây sau học nghề đều có việc làm từ đơn đặt hàng làm tại nhà của bà. Bình quân thu nhập của người lao động khoảng 2 triệu đồng. Có lao động trẻ, tay nghề cao như chị Thục ở thôn Hoài Phú thu nhập mỗi tháng từ 3,5 đến 4 triệu đồng.

Một nghề nữa cũng mang lại thu nhập cao cho người dân nông thôn, đó là nghề nấu ăn. Chị Nguyễn Thị Kim Thủy ở thôn Định Phong, xã An Nghiệp cho biết, chị học lớp nghề kỹ thuật nấu ăn năm 2018 do Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện tổ chức. Qua lớp học nghề chị đã được trang bị kiến thức, kỹ thuật chế biến các món ăn hàng ngày cho gia đình và đám tiệc. Đó là phải nắm vững được 3 nguyên tắc cơ bản khi nấu ăn. 

Thứ nhất là nấu ăn toàn diện, là nghệ thuật chế biến làm vừa lòng người do thích "ăn toàn diện", tức ăn bằng cả 5 giác quan. Món ăn phải được trình bày đẹp mắt, có nhiều màu sắc, hình thức hấp dẫn, có hương vị quyến rũ. Có những món ăn có thêm giá, bánh tráng nghe rộp rộp thích thú, có món ăn mềm như bún, món dai như thịt luộc… sau tất cả những tác động vào giác quan đó người ăn được thưởng thức những món ngon hợp khẩu vị qua sự cảm nhận của vị giác. 

 Nguyên tắc thứ hai là nấu ăn không đơn vị mà đa vị. Không có món nào đơn thuần 1 vị. Chất mặn pha với chất ngọt, chất chua một cách nhuần nhuyễn như trong món canh chua cá ở miền Nam. Những món cuốn bánh tráng như nem nướng, thịt nướng… ngoài giá giòn, rau xà lách, rau thơm còn có chuối chát, khế chua, chấm nước mắm chua ngọt có vị cay của ớt hay chấm nước tương ngọt trộn với đậu phộng rang giòn… tất cả các vị đều hài hòa không vị nào lẫn vị nào. 

Nguyên tắc thứ ba là nấu ăn theo luật âm dương cân bằng, hàn nhiệt điều hòa, không bao giờ để cho âm thiếu dương hay dương thiếu âm. Khi mặn thì thêm ngọt thêm chua cho vừa miệng mà cũng tạo nên sự quân bình giữa âm dương. Tập quán dùng gia vị của người Việt Nam, ngoài tác dụng kích thích vị giác, làm dậy mùi thơm ngon của món ăn, chứa các chất kháng sinh thực vật, có tác dụng bảo quản thức ăn còn có tác dụng đặc biệt điều hòa âm dương, hàn nhiệt của thức ăn. 

Chẳng hạn, gừng đứng đầu vị nhiệt (dương) có tác dụng làm thanh hàn, giải cảm, giải độc, cho nên được dùng làm gia vị đi kèm với những thực phẩm có tính hàn (âm) như rau cải, cá, thịt bò… Rau răm thuộc loại nhiệt (dương) đi với trứng lộn thuộc loại hàn (âm)… Để tạo ra quân bình âm dương trong cơ thể, ngoài việc đáp ứng nhu cầu ăn uống của con người, các món chế biến còn có tính đến sự quân bình âm dương, người Việt còn sử dụng thức ăn như những vị thuốc để điều chỉnh sự mất quân bình âm dương trong cơ thể. Ví dụ đau bụng nhiệt (táo bón – dương) cần ăn những thứ hàn (âm) như chè đậu đen, chè đậu xanh, lá mơ…

Sau khi được học nghề kỹ thuật nấu ăn, chị Thủy đã mạnh dạn mở dịch vụ nấu đám Kim Thủy để nhận dịch vụ nấu đám cưới, đám hỏi, sinh nhật, tiệc mừng liên hoan tại thôn Định Phong. Chị Thủy cho biết, mỗi tháng bình quân chị nhận khoảng 2 đám đặt hàng, có tháng nhận làm từ 5 đến 7 đám. Có đám nhận làm công nấu 60.000 đồng/bàn; có đám nhận trọn gói cả nguyên liệu 1,4 triệu đồng/bàn. Thu nhập bình quân 3 triệu đồng/tháng, ngoài ra còn tạo công ăn việc làm cho những người phụ nấu bếp, chạy bàn. Gia đình còn thu nhập từ nông nghiệp như lúa, chăn nuôi... Không những thế, chị Thủy còn làm cán bộ phụ nữ xã nên kinh tế gia đình cũng khá ổn định. Chị Thủy cho biết thêm, có nhiều người học lớp kỹ thuật nấu ăn như chị cũng tạo thêm được thu nhập cho gia đình lúc nông nhàn như chị Trần Thị Trinh mở quán bán bánh mỳ, bún cá, bún giò, nước giải khát buổi sáng... thu nhập cũng được 100.000 đồng/ngày; chị Nguyễn Thị Kim Huệ ở thôn Trung Lương 1 đi làm phụ bếp cho Dịch vụ nấu đám Kim Cúc, mỗi ngày thu nhập 200.000 đồng. Cá biệt như chị Nguyễn Thị Viết Tư ở thôn Trung Lương 1 mở dịch vụ nấu đám trọn gói rất đắt hàng, mỗi tháng làm khoảng 20 đám, thu nhập 10 - 15 triệu đồng/tháng.

Theo Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Tuy An, trong năm 2018 và 6 tháng đầu năm 2019, Trung tâm đã đào tạo nghề cho 400 học viên, gồm: 1 lớp nghề may công nghiệp ở xã An Mỹ, 1 lớp nghề may công nghiệp ở xã An Thọ, 6 lớp nghề kỹ thuật chế biến món ăn xã An Hòa, An Thạch, An Nghiệp, An Xuân, An Định, An Ninh Đông và thị trấn Chí Thạnh; 1 lớp nghề nuôi và phòng trị bệnh cho trâu bò xã An Ninh Đông và 1 lớp nghề nuôi và phòng trị bệnh cho trâu bò xã An Dân. Đối với các nghề phi nông nghiệp, khi mở lớp Trung tâm luôn chú trọng là dạy nghề phải phù hợp với điều kiện phát triển sản xuất tại địa phương và giải quyết được việc làm cho người lao động sau học nghề. Vì vậy mà trước khi mở lớp, Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Tuy An đã phối hợp tích cực với UBND xã, thị trấn khảo sát nhu cầu học nghề của người lao động. Bên cạnh đó còn liên kết với doanh nghiệp để đào tạo nghề có địa chỉ, nhằm giải quyết việc làm cho người lao động sau học nghề, tăng thu nhập cho lao động nhàn rỗi tại chỗ ở nông thôn và việc làm cho thanh niên ở các cơ sở sản xuất đóng tại thành phố Tuy Hòa.