Quê hương Xô viết Nghệ An

Khoảng 10 thế kỷ trước, một số người "Đàng Ngoài" dạt vào khai phá doi đất ven sông Lam này. Họ được sự bảo trợ của Tri Châu Nghệ An, lúc đó là Lý Nhật Quang con trai vua Lý Thái Tổ (1028 - 1054). 

 Không biết thời đó tên doi đất này là gì nhưng vào khoảng từ 300 đến 500 năm về trước, nơi đây gọi là Dũng Quyết. Đó là một vùng đất bao gồm Trung Đô, Bến Thuỷ, Trường Thi, Hưng Dũng, Hà Huy Tập và một phần Hưng Bình ngày nay. Dũng Quyết bấy giờ có hai thôn Thượng và Hạ. Khoảng giữa thế kỷ 19 thì Dũng Quyết đổi thành Yên Dũng, thuộc tổng Ngô Trường (sau đổi thành Tổng Yên Trường) của huyện Chân Lộc, tỉnh Nghệ An lúc bấy giờ. Yên Dũng Thượng là thôn, sau thành xã, bây giờ thuộc 2 phường Hưng Dũng và Trường Thi. 

Thời "Xô - viết", những làng nào có chi bộ Cộng sản lãnh đạo, có chính quyền do người dân lập nên để điều hành công việc thì được gọi là "Làng Đỏ". Hồi đó, các vùng như: Thanh Chương, Can Lộc, Hưng Nguyên, Nam Đàn... đều có các làng kiểu này. Nhưng, khí thế "long trời lở đất" vẫn là xã Yên Dũng Thượng – Một vùng đất anh hùng, nay thuộc phường Hưng Dũng, TP. Vinh - Nghệ An.

Năm 1926, Yên Dũng Thượng đã có chi bộ của Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí hội sau đổi thành Đảng Tân Việt. Chỉ với 10 đảng viên, chi bộ này đã "hô" dân biểu tình buộc chính quyền thuộc địa phải đền bù 300 mẫu đất mà chúng cướp để làm sân bay quân sự. Ngày nay là cánh đồng tàu bay.

Ngày 1/5/1930, chừng 1.200 người dân kéo nhau ra Đình Trung rồi nhập với hàng ngàn nông dân của vùng hạ Nghi Lộc theo đường Mới Trang tiến về Nhà máy Trường Thi phối hợp với công nhân biểu tình đòi quyền lợi. Khi một công nhân đang cắm cờ búa liềm trên cột đèn bị tên giám binh Pháp bắn chết, khí thế căm hờn bọn thực dân từ hàng vạn người biểu tình sôi lên sùng sục.

Đồng chí Nguyễn Đôn Nhoạn, người xóm Yên xông vào phá cổng nhà máy cũng gục ngã  trước mũi súng kẻ thù. Trong cuộc biểu tình này, 5 người bị giết hại, 18 người bị thương, 37 người bị địch bắt. Trong đó, Yên Dũng Thượng có 2 người là ông Nhoạn và ông Nguyễn Đức Tiềng hy sinh. Máu các liệt sĩ thấm đỏ vùng đất Yên Dũng. Đây là sự kiện mở đầu cho cao trào Xô viết Nghệ Tĩnh nổi tiếng. 

Sau đó ít ngày, để ủng hộ công nhân Trường Thi đình công, Bí thư Chi bộ Nguyễn Tiến Cuông và các đảng viên lại tổ chức một cuộc biểu tình tại dăm Mụ Nuôi. Tại đây, nghe theo lời kêu gọi của Ban cứu tế, dân Yên Dũng, công nhân Trường Thi kẻ ít người nhiều góp của, góp sức giúp gia đình những người bị nạn. Mặt khác, họ động viên nhau đoàn kết chống địch đàn áp.

Tháng 9/1930, với sự chỉ đạo của Xứ ủy Trung kỳ (đóng trong làng), những người Cộng sản Yên Dũng Thượng tổ chức cuộc mít tinh lớn lại Đình Trung. Trước khí thế của phong trào Xô viết, lý trưởng, hào mục phải nộp con dấu, sổ sách. Một chính quyền mới ra đời, chính quyền Xô viết. Chi bộ từ 12 đảng viên năm 1930 lên 30 đảng viên vào năm 1931. Các đoàn thể quần chúng thu hút được hầu hết nông dân tham gia.

Đến tháng 8/1945, với 7 đảng viên lãnh đạo, dân Yên Dũng Thượng cùng các nơi vùng lên cướp chính quyền.

Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, địa bàn làng đỏ có nhiều mục tiêu quân sự, chính trị nên giặc Mỹ đánh phá thường xuyên, ác liệt. Với 592 trận, 5.674 quả bom, 104 quả rốc két, 350 quả pháo hạm, máy bay B52 rải thảm toàn bộ nhà dân bị cháy sập. Dưới sự lãnh đạo của đảng bộ, nhân dân Hưng Dũng xây đắp trên 30 trận địa chiến đấu của bộ đội cao xạ, tên lửa và trận địa trực chiến; đào hơn 3km giao thông hào nối liền các xóm, 270 hầm cất giấu xe pháo, vũ khí đạn dược cho bộ đội. 

Với tinh thần chiến đấu anh dũng, ngày 1/9/1967, dân quân trực chiến đã bắn rơi máy bay đầu tiên của Mỹ và sau đó rất nhiều máy bay Mỹ bị bắn rơi, nhiều giặc lái bị bắt. Năm 1969, quân và dân Hưng Dũng được tuyên dương đơn vị Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

Trong lớp lớp người Làng Đỏ tham gia các phong trào Cách mạng có tới 19 liệt sĩ trong phong trào Xô viết; gần 250 liệt sĩ qua 2 cuộc kháng chiến chống Pháp, Mỹ. 

Rời TP. Vinh, chúng tôi về thăm các huyện Hưng Nguyên, Thanh Chương. Ngày nay, tại các địa phương này, cơ cấu kinh tế đang từng bước chuyển dịch. Người dân xã Võ Liệt (Thanh Chương) ngày ấy anh dũng đứng lên, nay cũng đi đầu trong xây dựng nông thôn mới. Hiện xã đã đạt gần đủ các tiêu chí nông thôn mới.

Tại huyện Hưng Nguyên, dự án Khu công nghiệp VSIP đã xây dựng xong đang thu hút các doanh nghiệp vào đầu tư phát triển. Những ngày này, dòng người đổ về Khu tưởng niệm liệt sĩ Xô viết Nghệ Tĩnh ngày càng đông.

Tượng đài Xô Viết Nghệ Tĩnh được đặt tại Hưng Nguyên, nơi đã diễn ra sự kiện lịch sử 12/9/1930. Đây là công trình văn hóa thể hiện sự tri ân với những người con Xô viết đã ngã xuống, đồng thời thể hiện đạo lý "uống nước nhớ nguồn", giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ. Những năm qua, địa phương đã phát huy các tiềm năng và lợi thế, đưa nền kinh tế ngày càng phát triển.

Kết thúc năm 2018, tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn Nghệ An đạt 13.805 tỷ đồng, tăng 8,3% so với cùng kỳ năm 2017. Trong đó, năm 2018, 11 khoản thu đạt và vượt dự toán, 5 khoản thu không đạt dự toán Hội đồng nhân dân tỉnh giao. 19 huyện, thành thị thực hiện thu ngân sách vượt dự toán, 2 huyện Kỳ Sơn và Quế Phong không đạt. Các huyện, thành phố, thị xã thu ngân sách đạt trên 5.800 tỷ đồng, bằng 125,62% dự toán Hội đồng nhân dân tỉnh Nghệ An giao. Chi ngân sách trên địa bàn tỉnh năm 2018 đạt hơn 24.300 tỷ đồng.

Phát huy truyền thống cách mạng trên quê hương Xô viết anh hùng, Nghệ An đang từng bước phấn đấu trở thành một tỉnh công nghiệp vào năm 2020 theo Nghị quyết 26 của Bộ Chính trị, xây dựng Nghệ An thành tỉnh khá ở miền Bắc như mong muốn lúc sinh thời của Chủ tịch Hồ Chí Minh