Băm nát rừng nghiến Tủa Chùa

Tận diệt gỗ quý

Đứng ở bản Hột, xã Mường Đun, người ta dễ dàng nghe tiếng máy cưa gầm rú phía khu rừng già. Một người dân ở cửa rừng cho biết: “Tiếng máy cưa xẻ suốt ngày. Ngày nào cũng vậy, có rất nhiều xe máy chạy vào rừng, đến chiều lại ỳ ạch chở thớt nghiến ra khỏi rừng”. Theo tiếng cưa, người này đưa chúng tôi đi mục sở thị đại công trường khai thác gỗ.

Sau khoảng thời gian leo trèo qua các vách đá, chúng tôi đến sát địa điểm lâm tặc khai thác gỗ. Tại đây, có gần 10 người cả nam lẫn nữ đang hì hục công cuộc... phá rừng. Một cây gỗ nghiến với đường kính hơn 1m đã bị nhóm người này đốn hạ. Hai người đàn ông thay nhau dùng máy cưa để xẻ ngang thân cây thành những lát dày khoảng 5cm. Những người khác, trong đó có 2 người phụ nữ cặm cụi đẽo những lát gỗ thành những chiếc thớt tròn trịa. Còn 2 người đàn ông chỉ ngồi nhìn, chẳng thấy làm việc gì. Theo người dẫn đường, 2 người đàn ông kia là dân buôn, ngồi chờ đến cuối ngày khi những người kia đẽo thành những chiếc thớt tròn trịa, họ mua lại và vận chuyển ra khỏi rừng và mang đi tiêu thụ. Sau khi quay đủ hình ảnh từ xa, chúng tôi mạnh dạn tiếp cận với nhóm người này.

Nhiều cây gỗ nghiến có đường kính lớn bị lâm tặc đốn hạ để làm thớt.

Thoáng thấy người lạ, lại cầm cả máy quay, máy ảnh, nhóm người này ngay lập tức dừng mọi hoạt động. Một người đàn ông hỏi: Tại sao các anh lại vào đây? Quay hình làm cái gì? Dân ở đây khổ lắm, không làm thớt thì không biết lấy cái gì để ăn, để cho con đi học. Hỏi vậy, song lâm tặc cũng chả muốn để ý chúng tôi làm gì, là ai, mà cứ thế cưa, đẽo... như chốn không người. Vào sâu hơn nữa, chúng tôi chứng kiến hàng chục thân cây gỗ nghiến đổ rạp xuống. Quả thật có rất nhiều điểm khai thác gỗ, nói về nghiến thì dường như lâm tặc không chừa lại cây nào, từ những cây gỗ nhỏ với đường kính 20 - 40cm đến những cây có đường kính từ 0,8 - 1,3m đều bị cưa máy quật ngã. Lâm tặc chỉ bỏ lại phần gốc và những mảnh vụn mỏng trong quá trình “xẻ thịt”. Và một số cây đã được xẻ thành phẩm như cột nhà, các thanh vuông vức xếp gọn bên đường.

Chúng tôi đang thắc mắc vì sao có một số cây gỗ nghiến thân to vẫn còn sót lại chưa bị đốn hạ thì được người dẫn đường chỉ ra trên thân cây đã được khắc tên một người nào đó, tức là đã có chủ, và những người khác không được phép chặt phá, chỉ chờ người chủ đã khắc mang cưa đến triệt hạ mà thôi. Chừng ấy đủ để minh chứng cho tình trạng khai thác gỗ nghiến ở đây nghiêm trọng đến mức nào. Nếu tình trạng này không được ngăn chặn thì chỉ nay mai thôi, khu rừng sẽ không còn gỗ nghiến.

Có sự tiếp tay của kiểm lâm?

Tình trạng người dân khai thác trái phép gỗ nghiến lấy thớt là có thật. Song, ông Giàng A Páo, Chủ tịch HĐND xã Mường Đun khẳng định, từ 2 năm trở lại đây trên địa bàn xã không bắt được vụ phá rừng nào... Trong khi đó kiểm lâm vẫn đang loay hoay xác định xem đó thuộc địa phận nào, có thuộc mình quản lý hay không!?

Trả lời về tình trạng khai thác gỗ nghiến trái phép tại khu vực rừng thuộc xã Mường Đun, ông Giàng A Lử, kiểm lâm viên phụ trách địa bàn xã khẳng định: Không có tình trạng phá rừng, nếu có thì tôi nắm được hết. Tình trạng khai thác gỗ nghiến để làm thớt thuộc địa phận tỉnh Sơn La. Ở Mường Đun chỉ có vài cây bị đổ do bão, nên người dân khai thác. Dường như điệp khúc và cái báo cáo ấy đã có sẵn, khi chúng tôi gặp Hạt Kiểm lâm và người đứng đầu UBND huyện Tủa Chùa, câu trả lời vẫn là “không có tình trạng khai thác rừng trái phép trên địa bàn huyện”.

Ông Lò Văn Sân, quyền Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Tủa Chùa khẳng định: “Ở địa bàn xã Mường Đun, năm ngoái có hơn 100m3 gỗ do gió bão đổ, Hạt Kiểm lâm đã báo cáo về tỉnh nhưng vẫn chưa có chỉ đạo. Bởi vậy số gỗ đó vẫn nằm trong rừng, người dân lợi dụng lúc cán bộ kiểm lâm không ở đấy để vào khai thác trộm những cây đổ từ năm ngoái, năm kia. Còn việc chặt hạ mới tôi khẳng định là không có”.

Người dân đồng thời là người được giao nhận rừng khẳng định, địa điểm khai thác gỗ nghiến thuộc địa phận xã Mường Đun. Thế nhưng lãnh đạo Hạt Kiểm lâm huyện Tủa Chùa lại cho rằng những vị trí mà lâm tặc khai thác gỗ là thuộc địa phận xã Phình Sáng, huyện Tuần Giáo. Hạt Kiểm lâm huyện Tủa Chùa cũng đề nghị phóng viên cùng đi đến những điểm khai thác. Tại các vị trí mà phóng viên ghi hình, cán bộ kiểm lâm huyện Tủa Chùa đo bằng máy GPS được 2 tọa độ: E00551446  N02417867 và E00551579  N02418566. Tại các vị trí này, ông Trần Đức Quyền, Phó Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Tủa Chùa khẳng định thuộc địa phận xã Phình Sáng, huyện Tuần Giáo, chứ không phải là địa phận xã Mường Đun, huyện Tủa Chùa.

Để làm rõ vấn đề này, chúng tôi đã làm việc với Hạt Kiểm lâm huyện Tuần Giáo. Tại đây, ông Đinh Văn Cường, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Tuần Giáo thừa nhận có tình trạng khai thác gỗ nghiến trái phép tại địa phận xã Phình Sáng, đặc biệt là khu vực giáp ranh với xã Mường Đun, huyện Tủa Chùa. Tình trạng này kéo dài nhiều năm nay, thời gian này đã hạn chế hơn những năm trước. Tuy nhiên, do lực lượng kiểm lâm địa bàn quá mỏng, cả 2 xã Phình Sáng và Rạng Đông với diện tích rừng và đất lâm nghiệp trên 10 nghìn ha, nhưng chỉ có 1 kiểm lâm địa bàn phụ trách. Song, lạ thay khi làm việc với Chi cục Kiểm lâm tỉnh Điện Biên, cán bộ Chi cục tiến hành nhập 2 tọa độ trên vào bản đồ, kết quả lại cho ra cả 2 vị trí tọa độ này đều thuộc xã Mường Đun, huyện Tủa Chùa.

Phải chăng Hạt Kiểm lâm Tủa Chùa đang cố tình đẩy hết trách nhiệm cho huyện Tuần Giáo. Ông Nguyễn Duy Chinh, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Điện Biên cho biết: “Chi cục sẽ tiến hành kiểm tra sự việc và có phương án xử lý. Đối với cán bộ kiểm lâm địa bàn, khi xảy ra tình trạng khai thác, chặt phá hoặc cháy rừng mà không phát hiện, không ngăn chặn kịp thời thì phải xem xét trách nhiệm để xử lý. Nếu có trường hợp cán bộ kiểm lâm bảo kê cho lâm tặc chặt phá rừng thì Chi cục sẽ xử lý nghiêm”.Lãnh đạo Chi cục Kiểm lâm tỉnh Điện Biên cũng cho biết, thời gian qua Chi cục đã tiến hành lập tổ công tác cùng với hạt kiểm lâm huyện, ủy ban xã cùng với chủ rừng để rà soát số lượng, chất lượng một số loại cây trong khu vực rừng giao cho cộng đồng dân cư thôn, bản quản lý. Tuy nhiên, do lực lượng cán bộ kiểm lâm quá mỏng, diện tích rừng và đất rừng của tỉnh Điện Biên gần 400 nghìn ha, trong khi chỉ có hơn 200 biên chế cho lực lượng kiểm lâm. Bởi vậy vẫn xảy ra tình trạng khai thác rừng trái phép ở một số địa bàn trong tỉnh.

Những cánh rừng đang thưa dần những cây gỗ nghiến cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Nếu lực lượng chức năng không kịp thời ngăn chặn tình trạng này thì chẳng mấy chốc rừng Điện Biên hết gỗ nghiến.