Thù lao môi giới, dịch vụ đưa lao động đi nước ngoài làm việc: Áp dụng cơ chế định giá Nhà nước là không phù hợp

Chiều ngày 2/11, Quốc hội nghe tờ trình, thẩm tra dự thảo Luật Giá (sửa đổi). Một trong những điểm mới ở lần sửa đổi này là lần đầu tiên đưa sách giáo khoa vào diện Nhà nước định giá, kiểm soát giá.

Lần đầu tiên đưa sách giáo khoa vào diện Nhà nước định giá, kiểm soát giá

Thừa ủy quyền của Thủ tướng, trình bày tờ trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, Dự thảo Luật giá (sửa đổi) gồm 8 chương, 72 điều, so với Luật hiện hành đã bổ sung 3 chương về: Chương III về nội dung quản lý nhà nước về giá, thẩm định giá và nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan nhà nước; Chương V về công tác tổng hợp, phân tích, dự báo giá thị trường; và Chương VII về kiểm tra việc chấp hành pháp luật về giá, thẩm định giá nhằm củng cố cơ sở pháp lý cho việc triển khai nhiệm vụ này trong thực tiễn.

Về danh mục hàng hóa, dịch vụ do nhà nước định giá, tại nội dung chính sách đã đề xuất giao thẩm quyền cho Chính phủ quy định chi tiết danh mục trên cơ sở các nguyên tắc được quy định tại Luật nhằm tăng cường sự linh hoạt trong thực tiễn triển khai.

Trên cơ sở đó, Chính phủ đã tiến hành rà soát, cập nhập Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá hiện đang được quy định tại Luật giá và các Luật chuyên ngành gồm 52 nhóm hàng hóa, dịch vụ; Qua rà soát, đề xuất đưa ra khỏi Danh mục 14 hàng hóa, dịch vụ không phù hợp với 4 tiêu chí xác định hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá đã đề ra tại Luật và thực hiện theo cơ chế giá thị trường.

Đáng chú ý, trong đó “Thù lao môi giới, dịch vụ đưa người lao động đi nước ngoài làm việc, hiện được quy định tại Luật người lao động Việt Nam đi làm việc tại nước ngoài; qua rà soát cho thấy dịch vụ có tính cạnh tranh thị trường cao nên áp dụng cơ chế định giá nhà nước là không phù hợp”, Ông Phớc nói.

Vấn đề nữa, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho hay, Chính phủ đề nghị duy trì Quỹ bình ổn giá xăng dầu. Theo ông, khác với các quỹ tài chính khác, Quỹ bình ổn giá xăng dầu được hình thành, quản lý nhằm góp phần bình ổn giá xăng dầu, không phát sinh bộ máy và không quản lý tập trung.

Vừa qua, quỹ này phát huy tác dụng tích cực, hiệu quả trong tạo “bước đệm” nhằm góp phần bình ổn, giúp mặt hàng này trong nước không tăng sốc, góp phần kiềm chế lạm phát.

“Diễn biến giá mặt hàng này phức tạp, khó dự báo nên công cụ Quỹ bình ổn giá vẫn cần thiết. Vì vậy, Chính phủ đã thống nhất đề xuất trước mắt chưa bỏ công cụ Quỹ bình ổn giá xăng dầu, đồng thời củng cố các cơ chế trong triển khai, tổ chức thực hiện nhằm tăng cường tính công khai, minh bạch trong việc sử dụng quỹ”, ông Phớc nói.

Bên cạnh đó, theo Bộ trưởng Tài chính, Chính phủ đề nghị bổ sung sách giáo khoa là mặt hàng có thị trường cạnh tranh hạn chế, ảnh hưởng lớn đến đời sống người dân.

“Mặt hàng này được Bộ Giáo dục và Đào tạo đề nghị bổ sung vào Danh mục hàng hóa, dịch vụ do nhà nước định giá; tại Nghị quyết kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa XV đã thống nhất, yêu cầu bổ sung sách giáo khoa vào danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá khi sửa đổi Luật giá. Việc định giá mặt hàng này sẽ giao cho Bộ Giáo dục và Đào tạo định giá tối đa, các nhà xuất bản quyết định giá cụ thể”, Ông Phớc nhấn mạnh.

Trước mắt chưa bỏ công cụ Quỹ bình ổn giá xăng dầu

Thẩm tra, Ủy ban Tài chính Ngân sách cho rằng, sách giáo khoa là mặt hàng thiết yếu, ảnh. hưởng rất rộng và tác động trực tiếp tới người dân, trong đó có người thu nhập thấp. “Cần thiết phải kiểm soát, khống chế giá mặt hàng này để bảo đảm không tác động tiêu cực đến người tiêu dùng; bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân, nhất là người nghèo”, Chủ nhiệm Nguyễn Phú Cường nêu ý kiến cơ quan thẩm tra.

Uỷ ban Tài chính ngân sách lưu ý, dự luật cần quy định bổ sung quy định để tăng cường kiểm soát chặt tổ chức thực hiện, tuỵệt đối không thông đồng giá. Về nguyên tắc định giá, đa số ý kiến trong cơ quan thẩm tra cho rằng, quy định tại dự thảo Luật chưa cụ thể.

“Đề nghị hoàn thiện các nội dung về nguyên tắc, tiêu chí, thẩm quyền, trách nhiệm xác định danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá, phương pháp định giá, bảo đảm cụ thể, tránh cách hiểu khác nhau dẫn đến áp dụng tùy tiện, tạo lỗ hổng trong quản lý, tiêu cực, lãng phí, lợi ích nhóm”, ông Nguyễn Phú Cường nhấn mạnh.

Về duy trì Quỹ bình ổn giá xăng dầu, đề xuất này của Chính phủ nhận được đồng tình từ đa số ý kiến trong cơ quan thẩm tra. Theo Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính ngân sách Nguyễn Phú Cường, vẫn cần duy trì Quỹ bình ổn xăng dầu, vì quỹ này là một trong những công cụ điều tiết giá xăng dầu trong nước, tức là biện pháp kinh tế, không phải can thiệp hành chính. “Bối cảnh thực tế của Việt Nam hiện nay, việc bỏ Quỹ là chưa phù hợp”, ông Cương nêu.

Tuy nhiên, đa số ý kiến Uỷ ban Tài chính ngân sách đề nghị việc duy trì Quỹ bình ổn giá xăng dầu nên có thời hạn và thời điểm, tiến tới phải vận hành theo thị trường. Việc điều hành Quỹ Bình ổn giá xăng dầu phải linh hoạt, hiệu quả, kịp thời hơn; có cơ chế giám sát chặt chẽ nhằm bảo đảm hiệu quả sử dụng quỹ.

Ngược lại, cũng có quan điểm tại cơ quan thẩm tra đề nghị không duy trì Quỹ bình ổn xăng dầu, do quỹ này hình thành qua trích lập từ giá mua người tiêu dùng trả, song lại do doanh nghiệp quản lý và quyết định sử dụng nằm tại cơ quan điều hành. Người tiêu dùng không tiếp cận được thông tin về việc sử dụng quỹ.

Việc lập quỹ bản chất là sự can thiệp của Nhà nước vào một loại hàng hóa có tính nhạy cảm rất cao với thị trường, khiến giá xăng dầu trong nước và thế giới khó đồng nhất, không phản ánh đúng tính chất thị trường của hàng hóa. Thực tế, khi thời điểm giá xăng dầu tăng cao, quỹ bị âm thì doanh nghiệp vẫn phải chi, thậm chí vay ngân hàng bù vào; còn khi giá xăng dầu thế giới xuống thấp thì giá xăng dầu trong nước lại giảm chậm do phải trích lập Quỹ, bù đắp cho phần Quỹ âm trước đó, làm ảnh hưởng đến tâm lý người tiêu dùng.

Vì vậy, quan điểm này cho rằng, trường hợp cần điều tiết giá xăng dầu, Nhà nước có thể sử dụng những công cụ khác như thuế, phí hoặc có biện pháp hỗ trợ trực tiếp cho những đối tượng yếu thế chịu ảnh hưởng nặng nề từ giá xăng dầu tăng cao.

Quốc hội sẽ xem xét, thông qua dự Luật Giá (sửa đổi) theo quy trình hai kỳ họp. Theo chương trình, Quốc hội sẽ thảo luận ở tổ dự án luật này ngày 7/11 trước khi thảo luận tại nghị trường ngày 12/11.

Cũng theo tờ trình, lần sửa đổi này Chính phủ đưa ra khỏi danh mục 14 nhóm hàng hoá, dịch vụ và bổ sung 2 hàng hoá, dịch vụ vào danh mục, gồm sách giáo khoa, hàng hoá dịch vụ phục vụ quốc phòng, an ninh. Tuy vậy, theo cơ quan thẩm tra, so với luật hiện hành, số lượng hàng hoá Nhà nước định giá vẫn nhiều.

“Việc quy định Nhà nước định giá nhiều dịch vụ có thể sẽ dẫn đến sự can thiệp sâu từ phía Nhà nước, làm giảm tính cạnh tranh lành mạnh theo cơ chế thị trường, ảnh hưởng đến lợi ích, quyền lựa chọn của người tiêu dùng”, Ủy ban Tài chính Ngân sách lo ngại.

Vì vậy, ông Cường nói, đề nghị Chính phủ rà soát, bổ sung các tiêu chí... để bảo đảm vai trò quản lý nhà nước song vẫn tôn trọng yếu tố thị trường, tránh áp dụng tuỳ tiện, ảnh hưởng đến sản xuất, kinh doanh và người tiêu dùng. Với một số lĩnh vực đặc thù, theo Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách cần đánh giá kỹ thực tiễn để có quy định khắc phục những bất cập phát sinh thời gian qua, một mặt bảo đảm không để lỗ hổng trong quản lý song phải khả thi để không làm ách tắc quá trình vận hành như việc định giá đối với vật tư, trang thiết bị y tế…