Nữ già làng Kso H’Lâm- Bông hoa của núi rừng Tây Nguyên

Cây “Kơ-nia” trụ giữa buôn làng

Già Ksor H’Lâm năm nay 71 tuổi. Già là một trong những nữ già làng hiếm hoi vùng Tây Nguyên.

Già Ksor H’Lâm nhớ lại, năm 1962, lúc đó già Lâm đang ở tuổi 16, nhưng vì lòng căm thù giặc đã phá đi cuộc sống bình yên của dân làng Krông, nên già Lâm đã nạp đơn tình nguyện đi thanh niên xung phong. Được các anh chị, cô bác trong tổ chức hướng dẫn, giao cho cô gái trẻ nhiệm vụ làm giao liên, gùi công văn, rồi về làm hậu cần, đi vận tải, cáng thương binh, chuyển lương thực, thực phẩm, vũ khí thuốc men, dẫn đường cho các chiến sĩ.

Cô gái trẻ H'Lâm với dáng người mảnh khảnh đã vượt qua “mưa bom, bão đạn” của giặc Mỹ để vận chuyển hàng ngàn thư mật mà không mảy may để cho bọn giặc nghi ngờ, liên tục lập chiến công suất sắc. Năm 1967 già Lâm được gửi ra miền Bắc học văn hóa, chính trị, quân sự rồi về quê đánh giặc...

Sau 25 năm trong quân đội, già Lâm trở về quê nhà thì nghe tin dữ là hai người em ruột của mình là Ksor Nhơn và Ksor Dchếch cũng đi thanh niên xung phong và hy sinh trong chiến tranh được vài năm. H'Lâm lúc ấy 30 tuổi, đã quyết định không lập gia đình, dồn hết sức của mình để giúp buôn làng Krông phát triển trên đống đổ nát của chiến tranh để lại. “Do giặc Mỹ liên tục dội bom vào làng Krông nên lúc đó làng tan hoang, vắng vẻ lắm. Cuộc sống bà con đồng bào hết sức khó khăn chỉ dựa vào hái lượm để kiếm ăn. Cũng vì trình độ dân trí thấp nên vẫn còn nhiều hủ tục làm nhiều người chết oan… vì dân làng hồi đó chỉ tin làng sự phù hộ của Yàng…bệnh tật chữa bằng cách cúng ma”, già Lâm tâm sự.

Nữ thanh niên xung phong không lập gia đình, dành trọn đời mình vì nước, vì dân (ảnh tư liệu, nhân vật cung cấp)

Vào năm 1998, lúc đó làng Krông chưa có già làng, bà con dân bản đã họp lại tìm ra người có uy tín để dẫn dắt cả làng thoát nghèo. Từ những thực tế mà già Lâm đã giúp dân làng, những người cao tuổi trong làng đã họp lại và bầu bà làm già làng. Dân làng đều bảo nhau, “Cái Lâm nó biết chữ, biết làm giàu cho nó làm già làng thì nó mới giúp dân mình khỏi cái đói được. Ưng cái bụng Yàng thì Yàng mới cho mùa màng bội thu được…”. Đây cũng là một khá điều đặc biệt, rất lạ và hiếm, vì theo tập tục thì già làng thường là đàn ông. Và kể từ đó Tây Nguyên có nữ già làng, một nữ già làng giúp dân thoát nghèo

Suốt đời làm theo Bác Hồ, vì buôn làng

Với cương vị mới là nữ già làng Tây Nguyên, già Lâm đã bắt tay áp dụng những kiến thức mình đã học vào thực tiễn, tìm tòi hỏi học hỏi những mô hình mới để đưa về áp dụng khai hoang khu vực biên giới.

Trong công tác phát triển kinh tế địa phương, già Lâm đã cùng với đội địa bàn của Đồn BP Ia Mơ đưa cả đàn bò nhà mình đi qua các làng Krông, làng Klă, làng Hnáp, làng Khôi (thuộc xã Ia Mơ) để cho các bà con đồng bào nghèo mượn con giống, để tạo nguồn vốn ban đầu. Khi nào bò đẻ thì được giữ lại bò con, còn bò mẹ lại tiếp tục cho nhà khách mượn nhân giống, giúp thoát nghèo bền vững. Trong suốt hơn 10 năm qua, trung bình già Lâm đã cho mượn bò cũng gần cả trăm hộ để có vốn ban đầu.

Theo suy nghĩ của già Lâm: “Muốn cho an ninh – trật tự trên địa bàn ổn định thì phải giúp dân thoát nghèo, tạo công ăn việc làm cho tất cả mọi người trong xã. Luôn gần dân, hiểu dân, tìm hiểu những tâm tư, nguyện vọng, khó khăn để có phương án hỗ trợ kịp thời…”.

Nữ già làng Ksor H’Lâm luôn đi đầu trong công tác giữ gìn an ninh biên giới

Ngoài việc hỗ trợ giống bò cho bà con, già Lâm còn hướng dẫn cho bà cách trồng lúa nước thay vì lúa rẫy như thời xưa, áp dụng khoa học – kỹ thuật vào trồng các loại cây ngắn ngày như đậu, bắp mì để hỗ trợ thêm sinh hoạt hằng ngày.

Trong công các dân vận, già Lâm luôn đi đầu trong tuyên truyền chị em đồng bào thiểu số về chính sách kế hoạch hóa gia đình. Cùng với Đồn BP Ia Mơ, nữ già làng đã cùng với bà con nhân dân tham gia vào công tác bảo đảm an ninh biên giới. Tuyên truyền cho bà con không được nghe lời kẻ xấu kích động, xúi giục vượt biên trái phép, không phá rừng làm nương rẫy, kịp thời báo cáo với chính quyền địa phương khi phát hiện người lạ mặt ra vào làng. Do sống gần bà con đồng bào nên già Lâm luôn là “địa chỉ vàng” để mỗi khi có chuyện thì những người dân các làng Khôi, làng Hnáp, làng Klă, làng Ring... đều nhờ bà can thiệp giải quyết.

Vai trò là già làng trong thời đại mới, già Lâm luôn tuyên truyền cho bà con xóa bỏ các hủ tục lạc hậu, thực hiện tiết kiệm trong các dịp ma chay, cưới hỏi nhưng vẫn gìn giữ và phát huy những lễ hội tập quán của buôn làng, tránh để mai một. Đặc biệt già có 2 người con nuôi sinh đôi là Rơ Châm Phót và Rơ Châm Phét (15 tuổi). Hủ tục trước đây trong làng nhà ai sinh đôi thì phải bóp chết một đứa, nên khi vợ chồng anh Siu Tróc và vợ Rơ Châm Thon sinh đôi già đã bảo lãnh và nhận làm con và chăm sóc nuôi để giữ tính mạng cho hai cháu.

 Nữ già làng luôn quan tâm đến đời sống người dân, giúp dân thoát nghèo bền vững và xóa bỏ hủ tục lạc hậu

Theo Thượng úy Rơ Ô Thúy-Đội trưởng đội VĐQC, Đồn BP Ia Mơ cho biết: “Nữ già làng Ksor Lâm tuy là phụ nữ luôn là đi đầu trong công tác tuyên truyền chính sách của Đảng và Nhà nước tới tay người dân. Ngoài ra già luôn liên kết chặt chẽ với đội địa bàn Đồn BP Ia Mơ để giúp dân thoát nghèo bền vững. Nhiệt tình tham gia và công tác bảo đảm an ninh-trật tự trên địa bàn và tuần tra bảo vệ đường biên cột mốc cùng với lực lượng biên phòng…”