Không để "lợi ích nhóm", lợi ích cục bộ "cài cắm" vào quá trình xây dựng luật

Sáng ngày 3/11, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng chủ trì hội nghị trực tuyến toàn quốc triển khai Kết luận số 19-KL/TW ngày 14/10/2021 của Bộ Chính trị và Đề án định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV. 

Chấm dứt hiện tượng “xếp gạch, đặt chỗ”

Thừa ủy quyền của Thủ tướng trình bày dự kiến Kế hoạch triển khai thực hiện Kết luận số 19-KL/TW, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Trần Văn Sơn cho biết, Chính phủ xác định 4 nhóm nhiệm vụ chủ yếu. Trong đó, tập trung soạn thảo, xây dựng, trình các dự án, dự thảo đã có trong Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2021 và 2022. Theo ông Sơn, Chính phủ đã giao trách nhiệm cho 9 bộ, cơ quan ngang bộ chủ trì bảo đảm trình Quốc hội đúng tiến độ, chất lượng.

Chính phủ cũng giao các bộ, ngành đánh giá đầy đủ về mức độ phù hợp, tính khả thi, hiệu quả thực tế, những nội dung bất cập, hạn chế, vướng mắc trong triển khai thực hiện; trên cơ sở đó, đề xuất sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới luật, pháp lệnh theo nội dung định hướng đã được xác định theo Đề án của Đảng đoàn Quốc hội…

Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ khẳng định, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục ưu tiên lãnh đạo, chỉ đạo công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, tổ chức thi hành pháp luật.

Theo đó, sẽ tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong xây dựng pháp luật; đề cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật, kiên quyết không xem xét các đề nghị xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, các dự án luật, dự thảo không bảo đảm chất lượng, thủ tục, thời hạn trình theo quy định. 

Đồng thời, xử lý triệt để các quy định trái pháp luật, các quy định có mâu thuẫn, chồng chéo, mâu thuẫn, thiếu thống nhất; các quy định không còn phù hợp với thực tiễn, nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, hỗ trợ thúc đẩy phục hồi kinh tế - xã hội để thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát dịch có hiệu quả.

Ở góc độ triển khai định hướng hoàn thiện pháp luật thuộc lĩnh vực xã hội, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Đặng Thuần Phong đề nghị, Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành rà soát, đề xuất lộ trình hoạch định chính sách và hoàn thiện hệ thống pháp luật đến năm 2030 thuộc lĩnh vực bộ, ngành quản lý. 

“Cần chấm dứt hiện tượng “xếp gạch, đặt chỗ”, đề xuất xây dựng luật, pháp lệnh một cách duy ý chí, không trên cơ sở nhu cầu thực sự, không dựa trên cơ sở bằng chứng, chưa được tổng kết, đánh giá đầy đủ; từng bước khắc phục tình trạng xây dựng luật chắp vá, manh mún, phải sửa đổi, bổ sung thường xuyên”, ông Phong nhấn mạnh.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội còn đề nghị, kiên quyết không trình ra Quốc hội những dự án luật, pháp lệnh không bảo đảm chất lượng và tiến độ soạn thảo, không phục vụ các mục tiêu hoàn thiện thể chế và hiệu quả điều hành của Chính phủ mà phục vụ “lợi ích cục” bộ của các ngành, lĩnh vực.

Tránh dự luật cần thì không có để xem xét, dự luật trình lại chưa cần thiết

“Thể chế và hiệu lực của thể chế có vai trò quan trọng và quyết định đối với sự phát triển của tất cả các quốc gia. Tuy nhiên, vai trò của thể chế lại phụ thuộc lớn vào chất lượng của hệ thống pháp luật”, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu kết luận sau đó.

Theo ông Vương Đình Huệ, Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng yêu cầu hệ thống pháp luật phải bảo đảm chất lượng cả về hình thức và nội dung. 

Chủ tịch Quốc hội đặc biệt nhấn mạnh, chất lượng của dự án luật phải phản ánh thực tế cuộc sống, đáp ứng yêu cầu kiến tạo phát triển kinh tế - xã hội bền vững, đảm bảo yêu cầu của điều ước quốc tế.

“Rõ ràng cuộc sống không thể hiện trong các văn bản pháp luật thì pháp luật khó lòng đi vào cuộc sống được”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, hiện nay, Quốc hội chỉ quyết định chương trình xây dựng pháp luật hàng năm. Vì vậy, kết luận của Bộ Chính trị cho định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ là “hết sức quan trọng” để Quốc hội xem xét quyết định chương trình xây dựng pháp luật hàng năm.

Ông Vương Đình Huệ giải thích, khi xem xét quyết định chương trình xây dựng pháp luật hàng năm mà có định hướng dài hạn thì chúng ta chủ động hơn, vào cuộc từ sớm, từ xa, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan để bảo đảm tiến độ, cũng như tránh tình trạng “bắc nước sôi chờ gạo”, dự luật cần thì không có để xem xét, thông qua; dự luật được trình lại chưa thực sự cần thiết, hoặc cấp thiết nhưng chuẩn bị không kỹ lưỡng.

Từ đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác xây dựng pháp luật, hoàn thiện thể chế; ưu tiên cao nhất cho chất lượng, kiên quyết không chạy theo số lượng.

Cùng với đó, chống tiêu cực ngay trong công tác xây dựng pháp luật, không để xảy ra việc lồng ghép “lợi ích nhóm”, “lợi ích cục bộ” của cơ quan quản lý Nhà nước trong văn bản luật; quan tâm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân và doanh nghiệp, cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.

“Chúng ta yêu cầu một Chính phủ liêm chính hành động phục vụ người dân, doanh nghiệp thì bản thân công tác lập pháp của Quốc hội cũng phải liêm chính. Không được để cho lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ cài cắm vào quá trình xây dựng luật”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Dự án luật không đảm bảo chất lượng, dứt khoát trả lại 

Chủ tịch Quốc hội đồng ý kiên quyết không trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự án, dự thảo không bảo đảm chất lượng và tiến độ. 

“Tất cả các dự án luật và dự thảo nghị quyết mà không đảm bảo chất lượng dứt khoát trả lại cơ quan trình. Tôi xin khẳng định lại tinh thần này, chúng ta không thể chấp nhận dự án luật sơ sài rồi đưa ra biểu quyết sau đó một thời gian ngắn lại phải sửa mà không đáp ứng yêu cầu kiến tạo, phát triển đất nước, hội nhập quốc tế....”, ông Vương Đình Huệ đề nghị, siết chặt kỷ cương luật pháp gắn với trách nhiệm tập thể, tổ chức và cá nhân, nhất là trách nhiệm của người đứng đầu.

Theo ông, cần xác định rõ nguyên nhân, trách nhiệm của từng cơ quan, tổ chức, người đứng đầu trong việc không hoàn thành nhiệm vụ để báo cáo Quốc hội, cấp có thẩm quyền. Coi đó là một trong những tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ, là căn cứ để xem xét, đánh giá mức độ tín nhiệm khi tổ chức lấy phiếu tín nhiệm đối với những người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn.

Nhấn mạnh việc triển khai thực hiện kết luận của Bộ Chính trị và Đề án định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, hoàn thiện dự thảo kế hoạch của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cố gắng trình và ban hành ngay trong tuần này.

Ông cũng đề nghị Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên có giải pháp tiếp tục nâng cao hơn nữa chất lượng giám sát và phản biện xã hội đối với công tác xây dựng pháp luật; phát huy vai trò, trách nhiệm, tham gia có hiệu quả vào quy trình lập pháp. 

Theo tiến độ xác định trong Đề án đã được Bộ Chính trị thông qua, có 95/137 nhiệm vụ lập pháp cần phải hoàn thành việc rà soát, nghiên cứu trong thời gian từ nay đến hết năm 2022, trong đó có 40 nhiệm vụ phải hoàn thành trước ngày 30/6/2022, 55 nhiệm vụ phải hoàn thành trước ngày 31/12/2022. Nhiệm vụ này được đánh giá là một thách thức không nhỏ, nên cần khẩn trương triển khai ngay các nhiệm vụ lập pháp được giao.