Xây dựng không gian công cộng an toàn cho phụ nữ và trẻ em gái

Hành trình dài cho sự an toàn của trẻ em gái ở thành phố

Dù không phải vấn đề mới nhưng tình trạng quấy rối tình dục nơi công cộng, đặc biệt với trẻ em gái, phụ nữ và nhóm người đồng tính vẫn đang diễn ra khá phổ biến với tính chất ngày càng phức tạp. Theo Báo cáo Khảo sát An toàn của em gái ở nơi công cộng và trên phương tiện công cộng của Tổ chức Plan International Việt Nam thực hiện năm 2014, có 31% trong số 1.128 các em gái được hỏi đã từng bị quấy rối tình dục khi đi xe buýt và chỉ có 13% em gái và 8% em trai cho rằng các em gái luôn luôn cảm thấy an toàn nơi công cộng.

Sở dĩ vấn nạn quấy rối xảy ra với con số đáng báo động như vậy bởi những biểu hiện của nó luôn ẩn mình và được ngụy biện dưới những lời yêu thương, câu đùa vui,...Chính vì vậy mọi người thường thờ ơ, hoặc không nhận ra tính nghiêm trọng của những hành vi đó. Đặc biệt, đa phần trong các trường hợp quấy rối tình dục, nạn nhân và cả những người chứng kiến đều có xu hướng im lặng.

Bà Nguyễn Thu Giang, Phó Viện trưởng, Viện Phát triển Sức khoẻ Cộng đồng Ánh Sáng (LIGHT): “Với phụ nữ và trẻ em gái nói chung, họ đều gặp phải vấn đề rất lớn tại nơi công cộng bao gồm địa điểm hữu hình như xe buýt, công viên, và vô hình là trên môi trường mạng. Đối với các nhóm người đồng tính, nhóm yếu thế khác: Trẻ em, phụ nữ và em gái dân tộc thiểu số, người khuyết tật,.. còn gặp nhiều hạn chế trong cả cách tiếp cận thông tin, nhận thức vấn đề và di chuyển. Những vấn đề và rào cản bủa vây em gái, phụ nữ, người khuyết tật, các nhóm yếu thế khác, đến từ nhiều chiều không chỉ từ môi trường, điều kiện cơ sở vật chất và công đồng xung quanh mà còn từ chủ quan các đối tượng.”

Hà Nội là một trong năm thành phố đầu tiên thí điểm chương trình "Thành phố an toàn, thân thiện với em gái" từ năm 2012. Hoạt động nhằm xây dựng thành phố an toàn, thân thiện và hòa nhập cho tất cả các em gái. Ông Lưu Quang Đại (tổ chức Plan International Việt Nam) cho biết, mục tiêu của dự án là tăng cường an toàn của em gái ở nơi công cộng và khi di chuyển trong thành phố thông qua can thiệp thí điểm xây dựng cộng đồng an toàn và thân thiện hơn với các em gái.

Xây dựng các mô hình về phòng ngừa, ứng phó bạo lực trên cơ sở giới

Nhấn mạnh về vai trò của thanh, thiếu niên trong hành trình nỗ lực phòng ngừa bạo lực giới, xây dựng một cộng đồng sống an toàn, lành mạnh, bà Trần Vân Anh, đại diện MSD-United Way Việt Nam, chia sẻ: “Trong mọi hoạt động của mình, chúng tôi luôn huy động sự tham gia tích cực từ các nhóm thanh, thiếu niên bằng cách: nâng cao nhận thức, năng lực của các em về các vấn đề liên quan như vận động chính sách có chuyển biến giới, truyền thông xã hội về bình đẳng giới,...

Từ đó, đồng hành và trao quyền để các em có thể thực hiện các sáng kiến do các em khởi xướng. Lắng nghe tiếng nói của thanh, thiếu niên được thực hiện thông qua các khảo sát, nghiên cứu, đối thoại thường kỳ để chúng tôi có thể tiếp nhận ý kiến và có cơ sở xác định các cơ hội thúc đẩy sự tham gia của các em vào nỗ lực phòng ngừa và ứng phó với các vấn đề bạo lực giới nói riêng và đóng góp vào quá trình kiến tạo xây dựng cộng đồng, thành phố an toàn, văn minh nói chung”.

Bạn Phan Thị Phương Thảo, đại diện Câu lạc bộ thủ lĩnh của sự thay đổi (COC) Trường THPT Vân Nội (huyện Đông Anh, Hà Nội) cho hay, trong quá trình tham gia Câu lạc bộ, em và bạn bè cũng đã chứng kiến hoặc nghe rất nhiều câu chuyện của các bạn là nạn nhân của các vụ quấy rối và phân biệt đối xử trên cơ sở giới.

Thí dụ, các bạn nữ thường bị trêu khi đi ngoài đường, các bạn nam trong cộng đồng người đồng tính ở trường thích làm đỏm thì bị các bạn nam trêu chọc, tẩy chay. Từ đó, các bạn luôn đồng hành, hỗ trợ các bạn và tích cực truyền thông (trực tiếp thông qua các buổi sinh hoạt, đối thoại và trên các nền tảng mạng xã hội) để bạn bè và cộng đồng chung quanh về các nội dung liên quan đến bình đẳng giới, phòng chống quấy rối và phân biệt đối xử trên cơ sở giới.

Bà Trần Thị Bích Loan, Phó Vụ trưởng Vụ Bình đẳng giới (Bộ LĐ-TB&XH) chia sẻ thêm về những kế hoạch đang trong giai đoạn xúc tiến hoàn thiện khuôn khổ chính sách, pháp luật, đồng thời cũng có những hành động cụ thể nhằm ngăn ngừa và ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới. Đó là đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức và khảo sát thu thập dữ liệu.

“Không chỉ vậy, chúng tôi cũng thúc đẩy phối hợp liên ngành và xây dựng các mô hình thí điểm về phòng ngừa và ứng phó bạo lực trên cơ sở giới. Tất cả những hoạt động đều mong muốn chung tay xây dựng một không gian công cộng an toàn hơn, thân thiện hơn cho phụ nữ và em gái”, bà Loan nhấn mạnh.

Là một nhà sáng tạo nội dung tích cực trong các chiến dịch cộng đồng, Anh Nguyễn Việt Anh - nhóm 1977 Vlogs đưa ra sáng kiến: “Chúng ta cần truyền thông một cách khéo léo, những nội dung sáng tạo lồng ghép thông điệp tích cực, dễ chạm đến người xem để các bạn trẻ sống tốt hơn, nâng cao nhận thức để giúp các bạn trẻ khi gặp những tình huống như vậy biết cách xử lý và bảo vệ bản thân.

Ngoài truyền thông, tôi vẫn mong có các hoạt động giáo dục giới tính ngay từ khi còn nhỏ, trước khi chờ người khác bảo vệ, các bạn nữ hay yêu chính bản thân mình, đừng tự ti bất kì điều gì từ bản thân mình. Chỉ có sự tự tin mới giúp các bạn vượt qua những khó khăn đến từ bên ngoài”.