Thừa Thiên Huế: Ai đã “băm nát” dòng suối A Lin?

Suối A Lin bị "băm nát" 

Đoạn suối tan hoang    

 Suối A Lin (hay còn được gọi là Đăq Pling) là một con suối khá nổi tiếng ở huyện miền núi A Lưới (Thừa Thiên Huế). Suối bắt nguồn từ chân dãy Trường Sơn, chảy qua địa bàn các xã Hồng Trung, Hồng Vân, Hồng Bắc trước khi đổ vào sông A Sáp.

Theo người dân địa phương, trước đây, suối A Lin còn hoang sơ và nguồn sa khoáng khá dồi dào. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nạn khai thác cát sỏi cả có phép lẫn trái phép một cách ồ ạt đã khiến nhiều đoạn suối tan hoang. Đặc biệt, đoạn suối chảy qua 1 bên là thôn A Niêng – Lê Triêng 1, 1 bên là thôn Đụt – Lê Triêng 2 đã bị một đơn vị nào đó dùng máy múc và xe ô tô cỡ lớn khai thác cát trái phép ngày đêm, làm 1 đoạn suối dài khoảng hơn 2km từ chân đập dâng, tràn xã lũ thuộc cụm đồi mối A Lin3 – Thủy điện A Lin B1 xuôi về phía hạ nguồn tan hoang.

Sáng ngày 13/6, chúng tôi theo chân một người dân địa phương đi sâu vào hiện trường khai thác khoáng sản nói trên. Để xe tại điểm đầu (tức khu vực chân đập dâng, tràn xã lũ thuộc cụm đầu mối A Lin 3), chúng tôi phải lội bộ hơn 3 tiếng đồng hồ mới đến được điểm cuối của đoạn suối bị bàn tay con người, máy móc phá tan hoang này. Suốt chiều dài đoạn suối, 1 tuyến đường mòn được mở có chủ đích đủ để 2 xe ô tô cỡ lớn tránh nhau nằm giữa lòng suối; 2 bên suối và dọc theo con suối vẫn còn nguyên những dấu vết của việc khai thác cát, sỏi bằng máy móc để lại; bờ suối bị những chiếc máy múc “cào nát” không thương tiếc.

Trên suốt đường xuôi theo con suối, chúng tôi bắt gặp nhiều ụ sỏi to, cao. Theo người dẫn đường, đó là những đống sỏi bị bỏ lại sau khi những người khai thác cát đã đãi lấy hết lượng cát, sỏi nhỏ, mịn hơn. Nhiều đoạn suối bị múc sâu, rộng một cách bất thường. Trên mặt đường dọc con suối vẫn còn hằn nguyên dấu lốp xe ô tô, vết xích máy múc…

Ở đoạn cuối công trường khai thác cát lậu (cách thôn Lê Triêng cũ về phía hạ nguồn A Lin chưa đến 1Km), là những đống cát to mới được gom lại. Theo ông H. V. T. một người dân có trang trại tại khu vực này cho biết, cách đó 3 ngày, không hiểu vì lý do gì mà những người khai thác cát đã đùng đùng kéo toàn bộ máy móc, phương tiện ra khỏi hiện trường và để lại những đống cát đang khai thác dang dở đó. Người này cũng cho biết, ông biết rất rõ đơn vị khai thác cát là ai vì họ khai thác cát đã từ lâu và đã từng đụng độ với ông khi họ phá hàng rào bảo vệ nương rẫy của ông.

Hiện trường khai thác cát còn khá mới 

Hé lộ chân tướng thủ phạm?

 Theo khẳng định của ông T. và người dẫn đường cũng như nhiều người dân địa phương, thì những người tổ chức khai thác cát ở đoạn suối A Lin phía dưới chân đập dâng, tràn xã lũ thuộc cụm đầu mối A Lin 3- Thủy điện A Lin B1 có liên quan đến chủ đầu tư dự án thủy điện A Lin B1. Ngoài ra, theo quan sát của chúng tôi, nếu tính từ chân đập đi ra phía ngoài sẽ không có đường cho xe ô tô vận chuyển ra ngoài và sẽ bị chặn lại bởi công trường dự án. Điều đó có nghĩa sẽ không ai vào bên trong khu vực dự án để lấy cát mang ra ngoài bán được.

Để xác minh thông tin, chúng tôi đã có cuộc làm việc với lãnh đạo xã Hồng Trung (A Lưới) tại đây cả ông Lê Văn Chanh – Chủ tịch UBND xã và ông Hồ Văn Khuých – Phó Chủ tịch UBND xã đều khẳng định, đoạn suối nói trên, các cơ quan có thẩm quyền chưa hề cấp phép cho bất kỳ đơn vị nào được khai thác khoáng sản; theo sự quản lý của địa phương cũng không có đơn vị nào được cấp phép. Ông Chanh cho biết thêm, cách đây khoảng 1 tháng, sau khi có thông tin phản ánh của người dân, ông cùng một số thuộc cấp đã vào hiện trường kiểm tra. Sau đó, ông đã yêu cầu (bằng miệng) những người khai thác cát không được tiếp tục thực hiện việc khai thác?

Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, nhà máy thủy điện A Lin B1 chặn suối A Lin được xây dựng tại hai xã Hồng Vân, Hồng Trung  (A Lưới) và xã Phong Xuân (Phong Điền, Thừa Thiên Huế) do Công ty CP Thủy điện Trường Phú làm chủ đầu tư trong đó có gói thầu đập dâng, đập tràn cụm đầu mối Alin 3 đã được khởi công tháng 9/2015. Nhằm khai thác tận thu cát, sỏi lòng hồ dự án thủy điện A Lin B1, Công ty Trường Phú đã có tờ trình và được UBND tỉnh Thừa Thiên Huế cấp phép khai thác tận thu cát, sỏi lòng hồ dự án thủy điện A Lin B1 làm vật liệu xây dựng thông thường tại khu vực suối A Lin thuộc 2 xã Hồng Vân và Hồng Trung để phục vụ thi công hạng mục đập dâng A Lin 3 vào năm 2016, thời hạn cấp phép 11 tháng.

Tiếp đến ngày 20/10/2018, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đã có văn bản số 68/XN – UBND về việc gia hạn thời hạn khai thác cát, sỏi cho Công ty CP Thủy điện Trường Phú. Theo công văn này, vị trí cho phép đơn vị khai thác cát, sỏi tại bãi bồi suối A Lin thuộc địa phận giáp ranh hai xã Hồng Vân và Hồng Trung (A Lưới), được giới hạn bởi các tọa độ: M1 - 1.807.520, 514.554; M2–1.807.360, 514.799; M3–1.807.524, 514.790; M4–1.807.762, 514.869; M5–1.807.802, 514.815. Diện tích mỏ cát là 6,02ha; khối lượng cát, sỏi khai thác 19.000m3, công suất khai thác hơn 2.272 m3/tháng; phương thức khai thác từ thượng lưu vệ hạ lưu suối A Lin, phương ngang từ trái sang phải, chiều sâu khai thác từ 0,9 – 1,5m; thiết bị khai thác gồm: máy đào, máy ủi, máy sàn…

Theo Chủ tịch UBND xã Hồng Trung, như công văn gia hạn của UBND tỉnh Thừa Thiên Huế và căn cứ các mốc tọa độ thì vị trí mỏ cát Công ty Trường Phú được cấp thuộc hai thôn Tà Ay, xã Hồng Trung và thôn A5 xã Hồng Vân. Trong khi vị trí khai thác cát mà phóng viên cung cấp thông tin, hình ảnh và chính vị này đình chỉ miệng lại nằm ở địa bàn thôn A Niêng – Lê Triêng 1 và thôn Đụt – Lê Triêng 2; cách vị trí được cấp lên đến gần 10km.

Mặt khác, theo nội dung công văn xin khai thác của Công ty Trường Phú và giấy cho phép của UBND tỉnh Thừa Thiên Huế, cũng có thể hiểu rằng vị trí khai thác là nằm trong lòng hồ dự án thủy điện A Lin B1, không hề có khu vực dưới chân đập như chúng tôi đã đề cập.

Đường vận chuyển cát, sỏi được mở giữa lòng suối

Trao đổi với chúng tôi, ông Trần Phước Hùng – Phó Trưởng phòng Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện a Lưới cũng khẳng định, chưa có một đơn vị nào được cấp phép khai thác khoáng sản tại đoạn suối như đã nêu. Tuy nhiên, để khẳng định, thủ phạm “phá nát” đoạn suối có đúng là chủ thầu, đơn vị thi công dự án cụm đầu mối A Lin 3 hoặc đơn vị này có thuê một đơn vị khác khai thác để lấy cát, sỏi phục xây dựng công trình hay không thì cần phải điều tra, làm rõ.

Để làm rõ hơn sự việc, chúng tôi đã cố gắng liên hệ với lãnh đạo huyện A Lưới, nhưng đều không có kết quả. Qua đây, rất mong các cơ quan có thẩm quyền sẽ vào cuộc điều tra, làm rõ xem ai là thủ phạm đã “băm nát” một đoạn suối A Lin, để xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.