Thâm nhập cung đường buôn gỗ lậu ở Cao Bằng

Bài 2: Đối mặt với lâm tặc và đầu nậu buôn gỗ

Cùng “lâm tặc” vào rừng xem gỗ

Đến thị trấn Bảo Lạc, hỏi chuyện mua bán gỗ ai cũng nhắc đến cái tên của ông Hùng (tên nhân vật được thay đổi), một người chuyên thu mua gỗ bán ra thị trấn có hộ khẩu thường trú tại thôn Nà Đoỏng, xã Xuân Trường (huyện Bảo Lạc, Cao Bằng). Cách thị trấn Bảo Lạc khoảng 20km, vào xã Xuân Trường chỉ có một con đường duy nhất, cả xã gần như nằm trọn trong một thung lũng bao quanh bởi núi đá và rừng.

Khi chúng tôi tới hỏi ông Hùng, ngay lập tức vợ ông Hùng gọi điện cho chồng về. Thấy có người mua gỗ, không nghi ngờ, ông Hùng dẫn ngay vào dưới sàn nhà có 3 tấm gỗ gù hương rộng khoảng 60cm, dài khoảng 1m và cho biết, gỗ này đã có người đặt tiền mua, nếu muốn mua đặt cọc, ông Hùng sẽ cho người đi lên rừng lấy về.

Lâm tặc dẫn vào thăm những cây nghiến đã được cưa đổ chờ có mối là đi tiêu thụ.

Ông Hùng nói gỗ bây giờ rất khó tìm, phải đi sâu vào trong rừng, đi qua 7 đến 10 quả núi mới có, ở đây chủ yếu là gù hương và thông núi đá, có cây đường kính cả mét. Chúng tôi nói muốn xem tận mắt, ông Hùng không ngần ngại dẫn đi. Cây gù hương do người thôn Cà Rằm phát hiện, chặt hạ  bán với giá 10 triệu đồng.

Cầm trên tay con dao phát, ông Hùng dẫn chúng tôi đi sâu theo con đường liên xã Xuân Trường với Hồng An, qua vài con đèo dốc ngoằn nghoèo với những vạt rừng bị phá nham nhở thay thế vào đó là những mảnh ruộng, nương ngô. Trên xe chúng tôi, ông Hùng chỉ tay về một thung lũng thuộc xã Hồng An và cho biết: “Cách đây vài năm anh đã lấy từ trong lũng đó ra 3 xe gỗ gù hương, với khối lượng lên đến vài chục tấn. Giá bán gỗ gù hương hiện nay dao động với giá 20 – 30.000 đồng/kg”. Trên đường vào rừng xem hàng, ông Hùng còn giới thiệu ở những khu rừng này có rất nhiều cây cảnh, đặc biệt là cây Tùng La Hán, ở thôn Nà Đoỏng có người đã chuyển hàng xe tải sang bên Trung Quốc bán. Đó là loại gỗ có giá trị, thân cây gỗ lớn, các đầu nậu mua của bà con và mang sang Trung Quốc bán theo cân kiếm được kha khá.

Trên đường quay về, như muốn khẳng định mình là con buôn có uy tín, ông Hùng rút điện thoại và gọi cho một đàn em ở thôn Cà Rằm đưa ra ít gỗ gù hương cho khách xem. Khoảng 10 phút sau, một thanh niên đi xe máy chở ra một bao tải, bên trong đựng 4 tấm gỗ gù hương mỏng khoảng 3 – 5cm, rộng và dài khoảng 40 – 50cm, khi mở túi ra mùi hương tỏa ra thơm phức. Thấy chúng tôi chê gỗ ở đây nhỏ mà lại ít, Ông Hùng đáp: “Đây chỉ là gỗ làm mẫu thôi, nếu muốn to hơn cũng có, các anh muốn mua vài tấn cũng có, chỉ cần đặt cọc trước là tôi hô anh em làm vài ngày là các anh cho xe vào bốc đi thôi”. Chúng tôi lưỡng lự, ông Hùng nói tiếp: “Cuối năm ngoái cũng có rất nhiều người đến mua nhưng mua với số lượng ít nên chỉ chuyển bằng xe bán tải. Nếu các anh mua với khối lượng lớn chỉ cần làm thêm “luật”, ở đây phải làm “luật” với xã, biên phòng...”.

Tôi hỏi: “Nếu “làm luật” rồi liệu việc vận chuyển có an toàn không?”. Ông Hùng cho biết: “Cuối năm 2014 tôi “đánh” một chuyến, dù đã “làm luật” với lãnh đạo từ cấp thôn, xã, rồi huyện Bảo Lạc nhưng “quyên” không làm luật với huyện Thông Nông nên khi chuyển sang đó đã bị lực lượng kiểm lâm bắt, xe gỗ trị giá 84 triệu mất trắng”. “Năm ngoái tôi đã chuyển 1 xe 6,7 tấn cho anh D. ở thị trấn Bảo Lạc nghe nói mua cho con của một lãnh đạo tỉnh tại Cao Bằng. Tôi chỉ thua mua trong xã, không biết anh D. làm luật bằng cách nào mà chuyển gỗ ra được thành phố”.

Hàng trăm m3 gỗ cắt sẵn nằm la liệt trong rừng.

Kiểm lâm huyện bất lực trước nạn phá rừng

Sau khi có được đầy đủ thông tin, hình ảnh về tình trạng dự trữ, buôn bán, vận chuyển gỗ trên địa bàn huyện Bảo Lâm, chúng tôi có cuộc làm việc với những người có trách nhiệm trong công tác bảo vệ rừng.

Tiếp chúng tôi tại trụ sở làm việc, ông Đặng Văn Cận, Hạt trưởng Hạt kiểm lâm Bảo Lâm cho biết: “Tình trạng phá rừng trên địa bàn vẫn xảy ra liên tục, năm vừa qua có 24 vụ lớn nhỏ, cơ quan chức năng thu được hơn 20 mét khối gỗ các loại, chủ yếu là gỗ nghiến, thông đỏ, cây mạ vác (tiếng địa phương). Tiền phạt thu về nộp ngân sách nhà nước hơn 1,2 tỷ đồng”.

Ông Cận cho biết thêm: “Năm 2013 khởi tố 2 vụ, đưa ra xét xử được một vụ, vụ còn lại có tính chất phức tạp nên đã chuyển lên cơ quan điều tra. Trong đó vụ vận chuyển gỗ lớn nhất thu giữ được hơn 6 khối gỗ nên chủ tịch UBND huyện đã ký quyết định tịch thu..

Tháng 7.2012 có bắt 1 vụ tại xã Vĩnh Phong gồm 4 cây gỗ nghiến đã chặt được 3 cây còn 1 cây chưa chặt xong và đã lập hồ sơ đưa ra tòa xét xử nhưng được hưởng án treo. Các đối tượng bị xử lý đa số là người đân ở địa phương tham gia phá rừng, có lúc chở gỗ bằng ô tô 2,5 tấn, có lúc thì chở bằng xe máy rồi gom lại đưa lên ô tô”. Được biết, thời gian qua trên địa bàn huyện Bảo Lâm các đối tượng phá rừng và buôn bán gỗ hoạt động rất tinh vi, vận chuyển bằng ô tô dễ bị lộ nên chúng thường vận chuyển bằng xe máy, khi chúng bắt đầu xuất phát thì bao giờ cũng cử người đi nắm tình hình trước tại các Trạm và Hạt kiểm lâm.

Ông Cận cho biết: “Nhiều lần phát hiện xe chở gỗ tại các xã, đường xá lại khó đi tôi đã đề nghị chủ tịch UBND xã cử người ra hỗ trợ nhưng không được chấp thuận. Cấp xã thực hiện nhiệm vụ chưa đạt, có lần tại xã Vĩnh Phong chúng tôi nhận được tin báo có xe vận chuyển 20 khúc gỗ thông trắng tôi gọi cho chủ tịch UBND huyện, Công an huyện cử người ra hỗ trợ nhưng không có ai ra hỗ trợ”.

Khi được hỏi về tích lũy gỗ trong nhà của người dân ông Cận khẳng định: “Chuyện đó là có thật, gỗ đó người dân họ khai thác từ lâu rồi. Hầu hết những nhà người dân có gỗ là họ đã khai thác từ lâu và không có giấy tờ gì”...

Sau khi về nơi tập kết các ông chủ cho lên xe và hợp thức hóa giấy tờ để vận chuyển. 

Không xử phạt vì... “chuyện tế nhị”?

Ông Cận cho rằng: “Về nguồn tin quần chúng báo, có một số thông tin chính xác có thông tin lại không chính xác. Khi có cuộc gọi báo là tôi cử người đi kiểm tra luôn và hầu như là họ nói dối, thực ra là họ muốn làm khổ mình. Chúng tôi có gọi lại thì không thể liên lạc được, họ lấy sim rác gọi cho chúng tôi”.

Khi chúng tôi hỏi về thông tin vào tối 31/5/2015, có 1 cuộc gọi thông báo là có xe ô tô đang bốc gỗ tại đầu thị trấn nhưng không thấy lực lượng kiểm lâm đến kiểm tra, xử lý. Ông Cận cho biết: “Tôi có nhận được 1 cuộc gọi báo là có xe ô tô đang bốc gỗ, và cho anh em đi kiểm tra và không thấy gì”. Điều đáng nói, khi chúng tôi thông báo có xe đang bốc gỗ, đề nghị ông Cận cử người ra xử lý. Thế nhưng không có 1 kiểm lâm ra kiểm tra, nhưng ông Cận lại khẳng định là có.

Chúng tôi tiếp tục đặt câu hỏi: “Vậy có kiểm tra thì phát hiện được gì, nếu có gỗ thì xử lý như nào?” Ông Cận châm điếu thuốc hút rồi nói: “Anh em báo lại là có xe gỗ của 1 ông Đ, Phó trưởng Công an huyện Bảo Lâm. và ông M, cán bộ UBND huyện xin mang về làm nhà. Đó là điều tế nhị, chúng tôi không xử lý được”. “Ở miền núi cán bộ công chức lấy gỗ làm nhà không cần giấy tờ. Có nhiều lần cấp trên, các anh cán bộ huyện, Công an lấy gỗ bảo ông cho qua nhưng nhất thiết tôi không nghe, nếu nghe thì chỉ nghe cấp trên của tôi thôi, nhưng vận chuyển vào tối ngày 31.5 tôi nghe, tôi nghe là có điều “tế nhị”.

Chúng tôi hỏi tiếp: “Vậy tại sao khi có người thông báo lại không ra xử lý và sau 30 phút khi xe bốc gỗ xong lại rất hiên ngang đi bình thường Hạt Kiểm lâm?” Ông Cận than rằng, vào thứ 7, chủ nhật chỉ có 1 – 2 người trực, lực lượng không đủ, cả hạt mới chỉ có 16 người. Như xe của đơn vị không cho 1 đồng sửa chữa và không cho 1 giọt xăng nào nên việc kiểm tra, xử lý là rất khó khăn”. 

Trao đổi với chúng tôi, ông Dương Hùng Dũng, Phó Chủ tịch UBND huyện Bảo Lâm cho biết: “Chúng tôi chưa thấy ai là cán bộ làm đơn xin lấy gỗ làm nhà, chỉ có một số hộ nghèo không có tiền mua gạch, xi măng về làm nhà họ mới làm đơn. Việc dẫn đến phá rừng, vận chuyển, buôn bán là do phối hợp giữa kiểm lâm và xã chưa tốt”.

Còn nữa.