Tận dụng cơ hội để phát triển thị trường lao động

Bài thuốc hay
13:51 - 08/04/2018

66 triệu người có nguy cơ thất nghiệp

Tổ chức Phát triển và hợp tác kinh tế (OECD) mới đây đã cảnh báo cuộc cách mạng tự động hóa sẽ lấy đi việc làm của 66 triệu người lao động tại các nước phát triển trong những năm tới.

Cụ thể, cứ 7 người lao động tại 32 các nước phát triển mà OECD tiến hành nghiên cứu thì có 1 người cần được hỗ trợ đào tạo kỹ năng mới do những công việc hiện nay của họ sẽ được thay thế bằng robot hoặc hệ thống tự động hóa. OECD kêu gọi chính phủ các nước cần có kế hoạch để đối phó với nguy cơ về một làn sóng thất nghiệp tại nước mình.

Báo cáo cho biết mức độ nguy cơ mất việc làm ở các nước rất khác nhau. Nếu như ở Slovakia có tới 33% số việc làm liên quan đến hoạt động tự động hóa thì con số này ở Na Uy chỉ chiếm có 6%. Theo OECD, nhìn chung các nước nói tiếng Anh, các nước Bắc Âu và Hà Lan là những nước có việc làm liên quan đến tự động hóa ít hơn so với các nước ở Đông Âu, Nam Âu, Đức, Chile và Nhật Bản Anh là nước được cho là ít bị ảnh hưởng nhất. Tuy vậy tại Anh cứ 10 người thì có 1 người đối diện với nguy cơ cao mất việc và khoảng 25% lực lượng lao động sẽ buộc phải thay đổi việc làm.

Dệt may là môt trong những ngành bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi cuộc cách mạng tự động hóa

Tự động hóa được cho là sẽ ảnh hưởng nhiều nhất đến ngành công nghiệp sản xuất tại các nhà máy, ngành nông nghiệp và một số trong lĩnh vực dịch vụ như đưa thư, vận chuyển bưu phẩm, giao thông đường bộ và ngành dịch vụ ăn uống. OECD cũng cho biết robot hay hệ thống tự động hóa có thể "chiếm chỗ" của khoảng 13 triệu việc làm tại Mỹ. Những lao động tay nghề thấp và những người trẻ tuổi là những đối tượng bị ảnh hưởng nặng nề nhất, và nhóm việc sẽ bị robot thay thế nhiều nhất là trong ngành chế biến thực phẩm, lau dọn vệ sinh và lao động tay chân.

OECD cho rằng cần phải giúp những người trẻ tuổi có được kỹ năng làm việc ngay từ khi còn đang đi học, và nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc tái đào tạo và các chính sách bảo trợ xã hội cho những người lao động thuộc diện nguy cơ cao mất việc.

Việt Nam: Cơ hội đi kèm với thách thức

Theo Tổ chức lao động quốc tế (ILO), Việt Nam là một trong những nước chịu ảnh hưởng nhiều nhất từ cách mạng công nghiệp 4.0. Hiện Việt Nam sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức về chất lượng nguồn nhân lực như trình độ chuyên môn kỹ thuật của lao động còn thấp, chỉ chiếm hơn 20% lực lượng lao động; năng suất lao động thấp hơn nhiều nước trong khu vực ASEAN…Như vậy, những ngành nghề sử dụng lao động phổ thông ở mức độ đào tạo đơn giản sẽ chịu tác động lớn và nguy cơ thất nghiệp do sự phát triển của công nghệ tự động và trí tuệ nhân tạo.

Tuy nhiên, ILO cũng nhấn mạnh, trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, nhiều ngành nghề sẽ biến mất nhưng lại có những công việc mới ra đời. Trước xu thế máy móc tự động hóa thay thế con người, nguồn nhân lực phải trang bị kiến thức, kỹ năng phù hợp để đáp ứng yêu cầu công việc trong tình hình mới

Theo bà Lê Kim Dung, Cục trưởng Cục Việc làm (Bộ LĐ-TB&XH), bên cạnh những thách thức về vấn đề việc làm, cách mạng 4.0 có thể tác động tới sự phát triển kinh tế mạnh mẽ và tạo đà thuận lợi cho thị trường lao động phát triển, nhất là khả năng tạo việc làm của nền kinh tế. Cuộc cách mạng 4.0 là cuộc cách mạng tập trung chủ yếu số hóa, công nghệ robot và tự động hóa. Vì vậy, xu hướng máy móc thay dần sức lao động của con người là chủ yếu và điều đó dẫn tới sự thay đổi cơ cấu lao đông có việc làm trong 3 ngành kinh tế chính của nước ta. Lực lượng lao động nước ta đến năm 2025 tăng cả về số lượng và chất lượng. Đến 2025, lực lượng lao động nước ta ước đạt 62.638 nghìn lao động; trong đó lao động khu vực thành thị chiếm 39,7% và khu vực nông thôn chiếm 60,3% tổng lực lượng lao động. Lao động không qua đào tạo đến 2025 ước khoảng 21.359 nghìn người, chiếm 34,1% tổng lực lượng lao động và lao động đã qua đào tạo ước khoảng 41.278 nghìn người, chiếm 65,9% tổng số lao động.

Dự báo cũng cho thấy, cầu lao động đến 2020 là 57,157 triệu việc làm, đến 2025 tăng khoảng 7% là 61,141 triệu việc làm. Năm 2025, trong số ngành công nghệ và dịch vụ thì ngành tập trung nhiều lao động gồm: công nghiệp chế biến, chế tạo (8,606 triệu người), hoạt động kinh doanh bất động sản (6,982 triệu người); bán buôn bán lẻ, sửa chữa ô tô, mô tô xe máy và xe có động cơ khác (5,622 triệu người), xây dựng (5,501 triệu người), dịch vụ lưu trú và ăn uống (4,798 triệu người) Nghề tập trung nhiều lao động nhất là nhân viên dịch vụ bán hàng (13,019 triệu người), tiếp đến là lao động giản đơn (12,349 triệu người), lao động có kỹ năng trong nông, lâm, thủy sản (9,164 triệu người), thợ lắp ráp và vận hành máy (7,665 triệu người), lao động thủ công và các ngành nghề khác có liên quan (7,457 triệu người.

Thị trường lao động cần tận dụng những lợi thế của cuộc cách mạng 4.0 để phát triển

Chuẩn bị kỹ về nguồn lực để nắm bắt cơ hội

Để nắm bắt được cơ hội của cuộc cách mạng 4.0, theo Cục trưởng Lê Kim Dung, Việt Nam cần hoàn thiện khung khổ pháp lý để vận hành thông suốt và đồng bộ các thị trường, phát triển các yếu tố thị trường lao động phù hợp với điều kiện trong nước và hội nhập quốc tế; hoàn thiện và tiển khai thực hiện có hiệu quả các chính sách hỗ trợ đào tạo, tạo việc làm cho các nhóm lao động bởi trình độ chuyên môn kỹ thuật của lao động Việt Nam vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp và yêu cầu của tự động hóa, số hóa. Bên cạnh đó, cần nhận thức đúng và tìm hiểu kỹ về công nghệ 4.0 để có sự chuẩn bị kỹ về nguồn lực, tận dụng lợi thế của cách mạng 4.0.

Với xu hướng tốt xấu đan xen trên thị trường lao động trong tương lai, ông Ngô Xuân Liễu, Giám đốc Trung tâm dịch vụ việc làm quốc gia (Bộ LĐ-TB&XH) cho rằng, thay vì quá lo ngại trước sự tác động của cách mạng công nghiệp 4.0, vấn đề cấp bách hơn cần tháo gỡ đối với thị trường lao động Việt Nam vẫn là chắp nối cung cầu. Ông Liễu dẫn chứng, khảo sát thực hiện ở đối tượng sinh viên cho thấy các ngành lựa chọn hàng đầu bao gồm kinh doanh, thương mại và tài chính, chiếm tới 51%, cao hơn tỷ lệ trung bình trong khu vực ASEAN là 29%. Điều này cho thấy sự lệch lạc trong cung cầu trên thị trường lao động, khi mà rất ít việc làm hướng vào các lĩnh vực công nghệ, cơ khí, sản xuất.

Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Doãn Mậu Diệp lưu ý, dịch vụ việc làm cần được chú trọng bởi hoạt động này sẽ đóng vai trò hết sức quan trọng kết nối giữa người lao động, doanh nghiệp và các đối tác khác như cơ sở đào tạo. “Cách mạng 4.0, kỷ nguyên số không làm mất đi cơ hội việc làm, mà giúp xuất hiện nhiều việc làm mới và những người chịu trách nhiệm thị trường lao động phải liên kết, phối hợp, hợp tác với các tổ chức để tận dụng cơ hội, kinh nghiệm nhằm vận hành quản trị tốt hơn thị trường lao động”, Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp khẳng định.

CHÂU GIANG