Quảng Ngãi: Phát hiện bộ Linga – Yoni lớn bằng đá của văn hóa Chăm

Bô Linga- Yoni mới được phát hiện và khai quật tại tháp Núi Bút. Ảnh: Đông Hải

Bước đầu các nhà khảo cổ và các nhà nghiên cứu đã xác định: Tháp Núi Bút, di tích Chăm mới là một trong số rất ít di tích Chăm được các nhà khoa học Việt Nam phát hiện, khai quật và nghiên cứu đến trước cuộc khai quật này chưa có trong danh sách di tích Chăm được thống kê và khảo cứu. Qua so sánh sơ bộ bình đồ cũng như hiện vật với những ngôi tháp đã được xác định phong cách và niên đại, có thể đoán định tháp Núi Bút tại Quảng Ngãi thuộc giai đoạn cuối phong cách chuyển tiếp từ phong cách Mỹ Sơn A1 (Thế kỷ thứ X) sang phong cách Bình Định (Thế kỷ thứ XII- XIV), nghĩa là khoảng cuối thế kỷ thứ XI.

Điều đặc biệt quan trọng là đã phát hiện tại chỗ (khu vực hố thiên trong gian thờ) bộ Linga – Yoni bằng đá gần như còn nguyên vẹn thuộc loại lớn nhất của văn hóa Chăm hiện biết cho đến nay. "Đây là bộ Linga –Yoni đầu tiên và duy nhất của cả hai phong cách chuyển tiếp và Bình Định được phát hiện. Do vậy, ý nghĩa của bộ Linga- Yoni tháp Núi Bút là rất quan trọng cả về khoa học và thực tiễn". TS. Vũ Quốc Hiển, nguyên Giám đốc Bảo tằng lịch sử Quốc gia, phụ trách phụ trách khai quật khẳng định.

TS.Vũ Quốc Hiển, phụ trách khai quật tháp Núi bút báo cáo sơ bộ kết quả. Ảnh: Đông Hải

Tại buổi báo cáo, các nhà khảo cổ kiến nghị một số vấn đề như: Cần bảo tồn và sớm phục hồi lại nguyên trạng một cách khoa học bình đồ móng tháp Chăm núi Bút; bảo vệ và phát huy di tích đã được phục hồi bằng một kiến trúc vừa có chức năng bảo vệ, vừa có hình thức thẩm mỹ tương xứng với giá trị và phù hợp với cảnh quan đặc biệt của núi Bút. Ngoài ra, có thể xây dựng tại núi Bút một ngôi đền để đặt và bảo vệ Linga - Yoni tháp núi Bút, cùng các hiện vật có giá trị mới phát hiện để nhân dân và du khách đến chiêm bái, thờ phụng... Tỉnh Quảng Ngãi cần xây dựng hồ sơ đề nghị công nhận tháp Núi Bút là di tích khảo cổ, nghệ thuật kiến trúc Chăm cấp quốc gia; xây dựng hồ sơ đề nghị công nhận bộ Linnga - Yoni, tháp núi Bút là bảo vật quốc gia.

Một số hiện vật trưng bày lại buổi báo cáo kết quả khai quật. Ảnh: Đông Hải.