Phụ nữ vẫn khó thăng tiến hơn nam giới?

Phân biệt từ tuyển dụng

Theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) tại Việt Nam, nữ giới tham gia lực lượng lao động luôn ở mức cao, chiếm tỷ lệ 73% tổng số phụ nữ (một trong những tỷ lệ cao nhất toàn cầu). Tuy nhiên, trên thực tế, phần lớn nữ giới vẫn gặp phải rào cản khi tham gia vào hoạt động kinh tế. So với nam giới, phụ nữ thường làm việc với thời gian nhiều hơn, nhưng lại nhận được mức thù lao thấp hơn trong cùng một công việc. Nghiên cứu “Bình đẳng giới trong thực tiễn tuyển dụng và thăng tiến tại Việt Nam” do ILO phối hợp cùng Cty Navigos Search thực hiện mới đây cho biết: 1/5 trong 12.300 quảng cáo tuyển dụng được khảo sát trên 4 cổng thông tin việc làm lớn nhất Việt Nam (Vietnamworks, JobStreet, Ca-reerBuider, Career Link) có yêu cầu về giới, trong đó 70% tuyển nam và chỉ có 30% mong muốn người nộp hồ sơ là ứng viên nữ.

Về lĩnh vực tuyển dụng, các ngành nghề về kỹ thuật, chuyên môn sâu như kỹ sư, CNTT, kiến trúc sư, đầu bếp, lái xe... đều cần nam. Trong khi đó phụ nữ được khuyến khích ứng tuyển cho các vị trí như lễ tân, thư ký, trợ lý... những công việc thông thường có mức lương thấp hơn.

Còn theo các cấp độ quản lý từ thấp lên cao: Giám sát - trợ lý trưởng phòng - trưởng phòng - giám đốc, xu hướng tuyển dụng phân biệt giới tính càng trở nên rõ rệt. 100% quảng cáo tuyển dụng cho vị trí giám đốc yêu cầu ứng viên nam giới. Bên cạnh đó, cuộc khảo sát với các chủ lao động khu vực tư nhân cho thấy: Ngoài trình độ học vấn và kinh nghiệm làm việc - hai yếu tố quan trọng nhất khi đưa ra các quyết định tuyển dụng, 2/3 chủ lao động hỏi các câu hỏi về khả năng làm việc ngoài giờ, 43% tìm hiểu về tình trạng hôn nhân và 30% quan tâm đến kế hoạch sinh con. Tỷ lệ nữ nhận được các câu hỏi về kế hoạch con cái và trách nhiệm gia đình cao hơn nhiều so với nam.

Lao động nữ có mặt, cống hiến ở nhiều lĩnh vực, ngành nghề nhưng vẫn phải chịu sự phân biệt đối xử.

“Đa số các ngành nghề mà nam giới được ưu tiên tuyển dụng thường có kỹ năng cao hơn và thu nhập tốt hơn so với hầu hết các công việc dành cho phụ nữ”, bà Nguyễn Thị Vân Anh, Giám đốc điều hành Navigos Search nhận định. Những lĩnh vực có ít đại diện của phụ nữ là quản lý hành chính và các lĩnh vực khoa học. Thậm chí cả ở những nghề nơi mà phụ nữ chiếm số đông như công nghiệp dệt may hay giảng dạy, nam giới vẫn chiếm một tỷ lệ lớn trong các vị trí lãnh đạo so với nữ.

Khó thăng tiến

Các chuyên gia cho rằng, một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng bất bình đẳng giới trong môi trường làm việc ở Việt Nam là do tư tưởng “trọng nam khinh nữ” vẫn còn tồn tại,  dù Việt Nam đã có chính sách nhằm bảo vệ và đảm bảo công bằng giữa lao động nam và nữ về cơ hội nghề nghiệp cũng như hưởng chế độ lao động. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp, đơn vị, công ty thực hiện không nghiêm. Do vậy việc thăng tiến với nữ sẽ không dễ dàng như nam giới.

Khi đưa ra quyết định thăng tiến, 2 nhân tố quan trọng nhất mà người sử dụng lao động quan tâm là hiệu quả công việc và thâm niên công tác, sẽ là bất lợi cho người phụ nữ, bởi khả năng làm việc ngoài giờ, đi công tác qua đêm và khả năng tham dự các sự kiện ngoài giờ, họ không thể bằng nam.

Trong cuộc sống, hiện phụ nữ đang phải gánh vác nhiều trách nhiệm gia đình hơn, cơ hội để được đánh giá ở 3 tiêu chí nói trên là khá thấp. Ngoài trách nhiệm gia đình nói chung, việc nghỉ thai sản (từ 4 tháng trước đây lên 6 tháng hiện nay) cũng là một rào cản không nhỏ. Theo khảo sát, hiện nay có tới  40% chủ sử dụng lao động không tính thời gian nghỉ sinh vào thâm niên công tác, bởi khi tuyển nữ, nhiều nhà tuyển dụng e ngại vì thời gian nghỉ phép kéo dài nếu lao động đó sinh và chăm sóc con nhỏ.

Dù nam giới được cho là có khả năng làm việc tốt hơn, thích hợp với những công việc đòi hỏi cao về tay nghề, kỹ thuật, tuy nhiên ILO vẫn cho rằng, môi trường làm việc không phân biệt đối xử có lợi cho bình đẳng giới, và cho thành quả kinh doanh. Hiện nay, số lượng nữ giới học từ đại học trở lên luôn cao hơn nam giới trong giai đoạn từ năm 2007 đến 2011, do vậy việc trao cho nữ giới quyền lao động, cống hiến một cách bình đẳng cũng chính là tăng cơ hội thăng tiến cho họ.

Với trình độ học vấn cao, nữ không hề thua kém nam giới trong các vị trí quản lý. “Tạo ra một môi trường làm việc nhạy cảm về giới, thúc đẩy sự cân bằng giữa công việc và gia đình phải trở thành một ưu tiên chính. Điều này sẽ có lợi cho cả người lao động, doanh nghiệp và toàn xã hội”- ông Gyorgy Sziraczki, cựu Giám đốc Văn phòng ILO tại Việt Nam, nhận định.