Phát hiện hàng loạt sai phạm của "ông lớn" SCIC

Theo đó, Thanh tra Chính phủ cũng đã phát hiện khá nhiều sai phạm, tồn tại trong việc tiếp nhận, đầu tư kinh doanh vốn, bán cổ phần và chuyển giao quyền đại diện vốn nhà nước tại Tổng cty này.
Sai phạm trong tiếp nhận, chuyển giao doanh nghiệp
Nội dung thanh tra tập trung vào một số nội dung chủ yếu như việc tiếp nhận, chuyển giao quyền đại diện vốn nhà nước của SCIC; việc thực hiện quyền, nghĩa vụ của chủ sở hữu vốn nhà nước tại doanh nghiệp; việc đầu tư kinh doanh vốn; việc bán cổ phần vốn đầu tư của SCIC tại một số doanh nghiệp; việc quản lý, sử dụng Quỹ hỗ trợ, sắp xếp và phát triển doanh nghiệp; công tác quản lý tài chính, mua sắm, đầu tư xây dựng cơ bản. Kết luận thanh tra số 2105/KL-TTCP đã nêu rõ một số khuyết điểm, vi phạm việc chấp hành chính sách, pháp luật và thực hiện nhiệm vụ đối với SCIC. 

Theo kết luận thanh tra, SCIC là doanh nghiệp nhà nước hoạt động theo mô hình công ty TNHH Một thành viên 100% vốn Nhà nước được giao thực hiện việc tiếp nhận quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại các bộ, ngành, địa phương chuyển giao với số lượng lớn nhưng lại thực hiện một số nội dung công việc như một cấp quản lý nhà nước trong việc thẩm định, theo dõi, đôn đốc, kiểm tra các bộ, ngành, địa phương dẫn đến khó khăn trong quá trình tổ chức thực hiện, nhất là vị trí, vai trò trong quá trình làm việc với các bộ ngành, địa phương.

Một số tồn tại trong việc chuyển giao, tiếp nhận vốn nhà nước tại Hà Nội, Tp.HCM, Vũng Tàu, An Giang…không được phát hiện, xử lý kịp thời.

Việc rà soát, xây dựng danh mục các doanh nghiệp nhà nước đủ điều kiện bàn giao, doanh nghiệp nhà nước thuộc đối tượng bàn giao nhưng chưa đủ điều kiện bàn giao cũng như lộ trình tiếp nhận theo từng bộ, ngành, địa phương của SCIC còn chưa đầy đủ, thiếu chính xác. 
Hội đồng thành viên SCIC không có văn bản phê duyệt kế hoạch tiếp nhận doanh nghiệp hàng năm. SCIC tiếp nhận Tổng công ty cổ phần thương mại xây dựng (Vietracimex) mà không có Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, không thuộc đối tượng chuyển giao theo quy định của pháp luật; tổng hợp, báo cáo việc đại diện vốn tại Tổng công ty cổ phần Bảo hiểm Việt Nam trên cơ sở nhận chuyển giao quyền đại diện chủ sở hữu từ Vinashin là không đúng quy định; theo dõi, tổng hợp báo cáo Thủ tướng Chính phủ và các cơ quan có thẩm quyền việc tiếp nhận Công ty cổ phần dịch vụ và đầu tư phát triển Việt Ninh từ tỉnh Ninh Thuận, sau đó đã bàn giao trả lại địa phương năm 2009 trong khi thực tế SCIC chưa tiếp nhận doanh nghiệp này.

Theo kết luận thanh tra, từ giai đoạn 2008-2013, SCIC đã chuyển giao lại quyền đại diện vốn nhà nước về Bộ, địa phương quản lý tổng số 30 doanh nghiệp nhưng chỉ có Công ty Cổ phần Jetstar Pacific Airlines là có văn bản của Thủ tướng Chính phủ. Đối với 29 doanh nghiệp còn lại đã bàn giao về địa phương, Thanh tra Chính phủ yêu cầu SCIC rà soát lại để thực hiện tiếp nhận theo quy định. Các trường hợp đã có văn bản thông báo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng giao cho địa phương thực hiện quyền đại diện chủ sở hữu cần tập hợp báo cáo Thủ tướng về hình thức văn bản giao quyền đại diện chủ sở hữu doanh nghiệp. Đồng thời, báo cáo xin ý kiến Thủ tướng Chính phủ xử lý đối với trường hợp tiếp nhận không đúng đối tượng đối với Vietracimex. 

Sai phạm trong bán vốn đầu tư tại một số doanh nghiệp
Đối với việc đầu tư kinh doanh vốn của SCIC, Thanh tra Chính phủ nhận định: về cơ bản là có lợi nhuận, tuy nhiên một số khoản đầu tư chưa rõ ràng về hiệu quả, việc thêm vốn đầu tư vào một số doanh nghiệp chưa được thẩm định kỹ, trong đó có khoản đầu tư vào Công ty Cổ phần Giao thông Hà Nội không có trong kế hoạch đầu tư, không thực hiện các bước thẩm định…dù công ty này liên tục gặp khó khăn.

SCIC cũng đã quyết định chi hơn 1.600 tỷ đồng để tăng vốn điều lệ cho Vinaconex, nhưng thực chất chỉ để giúp doanh nghiệp này trả nợ trái phiếu đến hạn do khoản lỗ 2.000 tỷ tại dự án Xi măng Cẩm Phả.

Việc bán vốn đầu tư của SCIC tại một số doanh nghiệp cũng thể hiện một số sai phạm, trong đó đáng chú ý là việc SCIC đã tự ý loại trừ khoản lợi nhuận từ chuyển nhượng bất động sản năm 2011 ra khỏi kết quả kinh doanh trong 3 năm 2010 – 2012 tại Công ty Cổ phần Du lịch Tp.HCM.

Tại Công ty Cổ phần Sứ Hải Dương và Công ty Cổ phần Du lịch Tp.HCM, SCIC cũng không xác định giá trị doanh nghiệp tại thời điểm gần nhất với thời điểm bán cổ phần.
Bên cạnh đó, Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh, SCIC chưa thể hiện rõ hoạt động giám sát đối với doanh nghiệp, không có văn bản tổ chức kiểm tra, giám sát thực hiện các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật hay xử lý trách nhiệm theo đúng trình tự và thủ tục đối với Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Đầu tư Phát triển công nghiệp và vận tải. 
Với những sai phạm nói trên, Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Thủ tướng, Bộ Tài chính cùng một số bộ ngành, địa phương có liên quan tiến hành khắc phục tồn tại, tiến hành xử lý kinh tế với số tiền hơn 600 tỷ đồng. Đồng thời tiến hành xử lý hành chính, xử lý kỷ luật, kiểm điểm trách nhiệm đối với một số cá nhân, tập thể có liên quan.

Thanh tra Chính phủ cũng cho biết, Thủ tướng đã có ý kiến bằng văn bản đồng ý với những kết luận nói trên của cơ quan này. Đồng thời, kiến nghị SCIC cần phải tăng cường công tác giám sát người đại diện, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động của người đại diện nhằm phát hiện các thiếu sót, yếu kém để có biện pháp ngăn chặn. Xem xét việc tách chức danh Chủ tịch Hội đồng quản trị với Giám đốc/Tổng giám đốc, việc bầu thành viên Hội đồng quản trị độc lập đối với công ty đại chúng theo quy định tại Thông tư 121/2012 của Bộ Tài chính.