Những bước chân không mỏi tìm đồng đội hy sinh trên đất bạn

Đội K51 thực hiện nhiệm vụ chính trị trọng tâm là tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ hy sinh qua các thời kỳ chiến tranh trong nước và trên địa bàn tỉnh Mondulkiri (Vương quốc Campuchia) - tỉnh miền núi nằm ở Đông Bắc Campuchia, mật độ dân cư thưa thớt, giao thông rất khó khăn. Trên hành trình đi tìm đồng đội, các cán bộ, chiến sĩ thường xuyên phải băng rừng, vượt suối, mở đường để tiếp cận các khu vực trước đây bộ đội ta từng sống và chiến đấu.

Mỗi mùa khô làm nhiệm vụ trên đất bạn Campuchia, cán bộ, chiến sĩ Đội K51 luôn khắc ghi chức trách, nhiệm vụ thiêng liêng. Trên đất bạn, mỗi mùa khô, Bước chân của các anh vẫn bền gan vượt núi, lội sông trên địa bàn tỉnh Mondulkiri để tìm và đón đồng đội hy sinh trở về đất mẹ. Thượng tá Trịnh Ngọc Kiệm, Đội trưởng Đội K51 cho biết, hơn 40 năm trước, có nơi trước đây là hậu cứ cách mạng, thì nay đã là nương rẫy của đồng bào, dân cư sinh sống với phong tục tập quán khác nhau. Sơ đồ mộ chí, thông tin cung cấp sai lệch nhiều với thực địa… khiến việc tìm kiếm, xác minh thông tin mất rất nhiều thời gian, công sức. Tuy vậy, cán bộ, chiến sĩ Đội luôn cố gắng khắc phục và thực hiện nhiệm vụ với sự nỗ lực không ngừng.

Thường xuyên làm nhiệm vụ tìm kiếm quy tập hài cốt liệt sĩ chốn thâm u, cán bộ, chiến sĩ Đội K51 quá quen với chuyện ăn lán, ngủ rừng. Bám rừng hằng năm, các anh không quản ngại trèo đèo, lội suối, trung bình ban ngày có thể đi khoảng 3 - 3,5 km/giờ, ban đêm khoảng 2 km/giờ. Chưa kể có những thời điểm, Đội phải bám đường rừng từ 30 - 40 km/ngày cộng với mang vác từ 35 - 40 kg để phục vụ việc sinh hoạt dài ngày.

16 năm về trước, Đội K51 nhận được thông tin của người dân bản địa Campuchia có 4 hàng mộ khu vực núi Giang Po (huyện Bátchanđa, tỉnh Mondulkiri). Ròng rã cả tháng trời trèo đèo, vượt dốc tìm kiếm giữa bạt ngàn le rừng xanh ngắt, Đội vẫn không tìm ra dấu vết nào. Quyết không bỏ cuộc, sau Tết, Đội K51 trở lại Giang Po và tiếp tục sứ mệnh. Từ 1 viên đá có khắc chữ song bị ụ mối che khuất, Đội mở rộng diện tích tìm kiếm xung quanh và bất ngờ phát hiện 30 mộ liệt sĩ nằm dưới bãi le rừng vẫn còn nguyên tăng võng...

Tuy nhiên, không phải chuyến đi nào cũng có kết quả như mong đợi. Đơn cử, năm 2012, theo thông tin nhận được từ các cựu chiến binh tỉnh Hải Dương, Đội K51 nhanh chóng có mặt ở khu vực sông Đắk Huýt (đoạn chảy qua 2 huyện Ô Răng và Keosama) để tìm kiếm 4 ngôi mộ liệt sĩ. Gần 10 ngày tìm kiếm quanh khu vực Đắk Huýt, Đội phải ăn ở, sinh hoạt ngay cạnh sông. Đồ ăn chủ yếu là mì tôm, lương khô, cá hộp… Để thay đổi khẩu vị, họ tận dụng các loại rau rừng, cá suối. Từ những chuyến đi xuyên rừng, vượt suối như thế, món canh chua, lá bép dần trở thành “đặc sản” của Đội K51. Suốt hành trình tìm kiếm bên dòng Đắk Huýt, Đội tập trung đào xẻ không biết bao nhiêu đất, đá, nhưng mọi thông tin vẫn chưa được xác thực. Quyết không nản lòng, hằng năm, Đội K51 đều đến khu vực này để tiếp tục nhiệm vụ, nhưng địa hình thay đổi quá nhiều khiến công tác tìm kiếm như “mò kim đáy bể”…

Mùa khô năm 2021 - 2022, tuy phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, thử thách do ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19, thời tiết diễn biến phức tạp, địa hình, địa vật đổi thay, nhân chứng người còn, người mất… song các cán bộ, chiến sĩ Đội K51 vẫn vượt qua. Ngày thứ 12 của mùa khô trên đất bạn, Đội nhận được nguồn tin từ huyện Petchanda (tỉnh Mondulkiri) về việc phát hiện trên bãi đất trống cạnh đường dầu của quân đội Mỹ ngày xưa và có nhiều phiến đá nhỏ được xếp ngay ngắn, quay đầu về hướng Việt Nam. Tổ công tác do Thượng tá Trịnh Ngọc Kiệm, Đội trưởng Đội K51 chỉ huy vội vã lên đường, tiếp cận hiện trường. Sau khi phát quang, dọn dẹp sơ bộ, cán bộ, chiến sĩ tìm thấy khoảnh đất nhỏ, khá vuông thành sắc cạnh, rộng bằng chiếc chiếu đơn, hơi lõm xuống so với xung quanh. Linh tính mách bảo đây chính là phần mộ liệt sĩ, các chiến sĩ quyết định đào bới, kiểm tra. Dưới lớp đất sâu, ngoài những mảnh xương, răng, tăng võng, cà mèn, cúc áo, dây súng, dép cao su, các chiến sĩ còn tìm thấy rất nhiều di vật, hiện vật là hành trang không thể thiếu của bộ đội ta trong những năm kháng chiến. Xúc động nghẹn ngào, cả đội ôm nhau khóc.

Không quản nắng mưa xuyên suốt mùa khô 2021 - 2022, Đội đã tìm kiếm, quy tập được 15 hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trong các thời kỳ chiến tranh trên đất bạn Campuchia về nước. Thượng tá Đỗ Văn Thiệu, Chính trị viên Đội K51 cho biết: “Các phần mộ của bộ đội ta hy sinh trong kháng chiến chống Mỹ cách đây khoảng 50 năm nên việc lấy mẫu sinh phẩm để các cơ quan chức năng giám định ADN, xác định danh tính rất khó khăn. Trong 15 phần mộ quy tập được mùa khô năm nay, ngoài các hiện vật, di vật quen thuộc của bộ đội, chúng tôi còn tìm thấy một nửa cây bút máy có khắc chữ “Ngọc Chút. 27-9-66”. Hy vọng từ manh mối này, sẽ có thêm các thông tin về thân nhân, gia đình của liệt sĩ.

Bên cạnh công tác tìm kiếm hài cốt liệt sĩ, Đội K51 còn thường xuyên quan tâm, giúp đỡ nhân dân bạn, như lời cám ơn dành cho những ân tình trên đất khách. Nhờ có nước bạn giúp sức mà việc xác minh thông tin, tìm kiếm nơi chôn cất dễ dàng hơn rất nhiều. Để có được sự giúp sức chí tình này, cán bộ, chiến sĩ Đội K51 đã rất chân tình, gần gũi với người dân nơi đây. Khi người dân vào mùa thu hoạch, Đội K51 sẵn sàng cử người cùng tham gia, khi dân ốm cần giúp đỡ, cán bộ quân y có mặt kịp thời khám bệnh, phát thuốc miễn phí. Mùa khô hằng năm, Đội đều tổ chức khám bệnh, cấp phát thuốc miễn phí cho người dân; giúp sửa chữa nhà cửa, khắc phục đường sá hư hỏng, thu hoạch mùa màng, tặng quà gia đình khó khăn. Cùng với đó, Đội còn khảo sát địa bàn để Ban Chỉ đạo 515 tỉnh đến thăm, động viên, tặng quà nhân dân tỉnh Mondulkiri đúng với tinh thần đoàn kết, hữu nghị.

Thường xuyên sống xa gia đình, những người lính Đội K51 ít khi có mặt kịp thời cùng người thân trong những thời khắc quan trọng. Cả mùa khô trên đất bạn, có những cán bộ, chiến sĩ vì làm nhiệm vụ giữa rừng sâu hun hút, không có sóng điện thoại nên mọi liên lạc với đồng đội, gia đình rất khó khăn. Có đồng chí, khi bố, mẹ mất, nhưng phải nhiều ngày sau mới kịp về chịu tang. Lại có người mỏi mòn mong ngóng con chào đời, nhưng giây phút vợ lâm bồn thì không thể ở bên để chăm nom...

Thời gian các anh được ở bên gia đình là khi đơn vị giải quyết phép, nhưng không ít người phải chia nhỏ phép thành nhiều đợt để thực hiện nhiệm vụ chung. Rất nhiều khó khăn trong cuộc sống mưu sinh, nhưng với các chiến sĩ Đội K51, mọi hành trình đi tìm đồng đội vẫn luôn được thực hiện bằng cả trái tim và trách nhiệm.

Sau một mùa khô trọn nghĩa, vẹn tình trên đất bạn, về lại Việt Nam, cán bộ, chiến sĩ Đội K51 tiếp tục chạy đua với thời gian, thu thập, xử lý thông tin, tư liệu, chuẩn bị tư trang, phương tiện, sẵn sàng lên đường thực hiện nhiệm vụ khi có lệnh. Truyền thống đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, tình đồng chí, đồng đội thiêng liêng là mệnh lệnh không lời, thôi thúc các anh luôn vững bước trên hành trình mới.