Nhiều loại ma túy mới tấn công giới trẻ

"Nhằm tăng tác dụng kích thích, hưng phấn, gây nghiện, che dấu hành vi phạm tội, đạt được lợi nhuận cao nhất, tội phạm đã pha trộn các loại ma túy với nhau và pha thêm các chất khác. Cụ thể như: Chế cần sa thành các loại bánh kẹo, trộn ma túy với thuốc tân dược bán trên thị trường, pha thêm chất tạo màu, tạo mùi...", ông Lê Việt Đông, Phó Tổng Giám đốc Cổng Thông tin điện tử Chính phủ, Phó Tổng Biên tập Báo điện tử Chính phủ cho biết.

1 nhóm thanh niên dùng ma túy trong quán karaoke bị phát hiện tại Đắk Lắk.

Vào năm 2015, danh sách các chất và tiền chất ma túy là 292. Nhưng đến nay, chỉ sau ba năm, con số này đã lên tới 559. Danh sách các loại ma túy mới cũng nối dài hơn với nhiều loại ma túy mới nguy hiểm, tinh vi, khó phát hiện hơn, nồng độ ảo giác cao hơn hơn dưới những cái tên như: Lá thiên đường (lá khát), thuốc lắc "meo meo", tem giấy (bùa lưỡi), bánh lười, muối tắm, nước "vui", nấm ma thuật... Đáng chú ý, có nhiều loại trong số này chưa được liệt vào danh mục các chất ma túy tại nước ta.

Nhiều địa phương trên cả nước đã chứng kiến nhiều vụ gây rối trật tự, tự hủy hoại bản thân, đe dọa an toàn tài sản, tính mạng của nhân dân do những người sử dụng ma túy tổng hợp và các chất hướng thần gây ra. Gần đây nhất là sự việc đau lòng của bảy thanh niên tại Lễ hội âm nhạc Hồ Tây tối 16/9 vừa qua.

Th.S.BS Nguyễn Song Chí Trung – Trung tâm chuyển giao công nghệ điều trị nghiện và HIV (VHATTC) ĐH Y Dược TP.HCM cho rằng, hiện nay còn có rất nhiều khoảng trống về vấn đề sức khỏe tâm thần.

Lấy ví dụ điển hình về keo con chó, một "sản phẩm" gây nghiện được trẻ em sử dụng khá phổ biến hiện nay. BS Trung đặt vấn đề: Đây không phải là ma túy và pháp luật không có quy định. Tuy nhiên khi trẻ em hít vào đều có tác hại gây nghiện. Bởi vậy, BS Trung cho rằng cần hiểu rộng hơn về quan niệm ma túy, bao hàm tất cả các chất làm có thể biến đổi tâm thần (ý thức, tri giác, khí sắc, tư duy, hành vi). Theo WHO tất cả các chất làm biến đổi như trên đều được coi là "ma túy".

Bà Nguyễn Thùy Linh, quản lý chương trình trẻ em và thanh niên (SCDI) cho biết kết quả cuộc khảo sát online với 231 người độ tuổi từ 15 đến 24 tuổi cho thấy 71% người từng sử dụng chất kích thích. Các loại chất kích thích được các bạn trẻ sử dụng phổ biến gồm rượu, bóng cười, cần sa, đá, thuốc lắc. Phần lớn người sử dụng đều lý giải do thích cảm giác, giảm căng thẳng, áp lực bạn bè, thoát khỏi nỗi buồn, tủi thân, khẳng định bản thân… Báo cáo mới nhất của Qũy Nhi đồng Liên Hiệp Quốc (UNICEF) cũng cho thấy có đến 12% trẻ em, thanh niên độ tuổi từ 14 đến 18 tại Việt Nam mắc các rối loạn tâm thần, phổ biến là trầm cảm, rối loạn lo âu, cô đơn và tăng động giảm chú ý.

Theo đánh giá của các chuyên gia, kỳ thị và phân biệt đối xử của cộng đồng có tác động một cách tiêu cực đến quá trình điều trị và phục hồi của người sử dụng ma túy, đặc biệt thanh thiếu niên.

Có đến 60% tự kỳ thị và căm ghét bản thân dựa trên phản ứng của mọi người xung quanh, 40% thường cảm thấy cô đơn, có ý định tự tử. Kỳ thị và phân biệt đối xử là một rào cản nghiêm trọng hạn chế việc chia sẻ, tìm kiếm sự trợ giúp và tiếp cận hỗ trợ của các thanh thiếu niên sử dụng ma túy.

Gần 66% lo sợ phản ứng của mọi người nếu biết mình bị nghiện và gần 54% giấu tình trạng sử dụng ma túy. Cô lập và trừng phạt không là giải pháp. Vì vậy, BS Chí Trung cho rằng cộng đồng cần giang rộng vòng tay, cho người nghiện có cơ hội "sống chung" để có thể hòa nhập.

Theo một cuộc khảo sát gần đây, trung bình mỗi người từ 8-18 tuổi dành tới 6,5 giờ mỗi ngày (tương đương 44,5 giờ mỗi tuần) để tiếp cận thông tin qua các phương tiện truyền thông. Vì vậy, dưới sự tác động mạnh mẽ của báo chí, mạng xã hội, việc truyền thông về tác hại của ma túy đã có thể tiếp cận giới trẻ dễ dàng hơn.

Tuy nhiên, có nhiều loại hình truyền thông, quảng cáo, phim ảnh lại đang gây những tác động ngược, tác động xấu đến người tiếp cận thông tin, đặc biệt là giới trẻ. Trong đó, phải kể đến vấn đề nhận thức tác hại của các chất gây nghiện. Đây rõ ràng là một minh chứng về "tác dụng ngược". Bởi, thay vì đưa ra cảnh báo tránh xa ma túy, các loại hình truyền thông này lại kích thích trí tò mò của người xem. Điển hình một số trang báo đã đăng tải các bài viết có nội dung kiểu như "Ma túy đá và 'khát khao' dục vọng"; "Sau đập đá, sex với 5-6 người..."

Chương trình Mục tiêu quốc gia về phòng, chống ma túy hiện nay đã không còn, tội phạm về tệ nạn ma túy thì ngày càng diễn biến phức tạp, khó lường. Trong khi đó, nhiều đơn vị báo chí, truyền thông lại chỉ chú ý đăng bài giật gân, câu view, kích thích sự tò mò và tìm đến ma túy để "thử một lần xem sao". Đây rõ ràng là vấn đề lớn đang phải đối mặt.

Vì thế, bên cạnh việc cải thiện công tác tuyên truyền, tránh dàn trải, phô trương, cần thiết đẩy mạnh việc xã hội hóa, huy động nhiều nguồn lực trong cộng đồng chung tay tập trung tuyên truyền nhằm hướng tới những hiệu quả thiết thực cả về chất và lượng. Bên cạnh đó, đối với mỗi chiến dịch truyền thông phòng chống ma túy, cần cụ thể hóa các loại hình đối tượng và loại chất hướng thần tương ứng. Những thông điệp tuyên truyền cũng vì vậy mà phải tập trung đúng vào các yếu tố cần thay đổi: thái độ, tiêu chuẩn xã hội cũng như khả năng kiểm soát hành vi.