Nhà nước giữ vai trò dẫn dắt, người dân và hộ nghèo là chủ thể

Sáng 22/7, thừa ủy quyền của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH thay mặt Chính phủ tiếp thu, giải trình các ý kiến của đại biểu Quốc hội về Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025. Bộ trưởng cảm ơn và ghi nhận các ý kiến phát biểu, sự quan tâm của các đại biểu Quốc hội và cử tri cả nước.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhấn mạnh, công tác giảm nghèo bền vững là chủ trương lớn, quan trọng của Đảng, Nhà nước và Nhân dân ta. Vừa qua, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự nỗ lực của toàn dân, công tác giảm nghèo của Việt Nam đã đạt được những thành tựu nổi bật: Chính sách pháp luật ngày càng hoàn thiện, ngân sách nhà nước huy động nguồn lực xã hội ngày càng tăng, ý chí vươn lên của người dân được nâng lên, các tấm gương thoát nghèo và các điển hình ngày càng nhiều. 

Việt Nam đã trải qua 6 lần điều chỉnh tiêu chí, từ tiêu chí về lương thực nhằm đảm bảo có ăn có mặc của quốc gia nghèo với 58,1% hộ nghèo  vào năm 1993 đến xóa đói giảm nghèo áp dụng giá cả, thu nhập mức sống tối thiểu và giai đoạn hiện nay đang áp dụng chuẩn nghèo đa chiều mà Việt Nam là 1 trong 30 nước trên thế giới và là nước đầu tiên ở Châu Á áp dụng với phương châm: Không để ai bị bỏ lại phía sau. Chúng ta đi từ chỗ chỗ ngân sách nhà nước phải đảm bảo hoàn toàn để triển khai giảm nghèo sang nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Nhà nước giữ vai trò dẫn dắt, người dân và hộ nghèo là chủ thể.  Đây là bước đi rất dài về tư duy nhận thức, về hành động của Việt Nam. Trong công cuộc chống đói  nghèo Việt Nam đã sớm hoàn thành mục tiêu thiên niên kỷ của Liên hợp quốc được cộng đồng quốc tế đánh giá là điểm sáng về giảm nghèo trên thế giới.

Giai đoạn 2021- 2025 Việt Nam đặt ra mục tiêu yêu cầu cao hơn là giảm nghèo đa chiều nhưng thực chất và bền vững, giảm bình quân 1-1,5%/năm. Trong khi đó, chuẩn nghèo nâng lên từ 700 lên 1,5 triệu đồng khu vực nông thôn, từ 900 lên 2 triệu đồng khu vực thành thị dẫn đến tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo đầu kỳ sẽ tăng rất cao. Tiêu chí về thu nhập và tiêu chí về chiều thiếu hụt tăng cả về số lượng và chất lượng, nhiều nội dung thiếu hụt đòi hỏi phải có nguồn lực lớn như: Tái định cư, xóa nhà tạm, chống suy dinh dưỡng trẻ em hạn chế trẻ em thể trạng thấp còi.  

Giai đoạn 2021- 2025 cần đầu tư thỏa đáng để mức sóng tối thiểu của người dân tăng dần gắn với mục tiêu phát triển bao trùm bền vững và tăng khả năng tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản của người dân.  Giai đoạn này Việt Nam vừa giảm về tỷ lệ hộ nghèo nhưng đồng thời quan tâm giảm hộ nghèo một cách thực chất và bền vững. Giảm nghèo bao trùm có nghĩa là phải xóa bỏ đói nghèo cho tất cả mọi người ở mọi nơi, mọi thời điểm và mọi chiều thiếu hụt.

Về xử lý các trùng lặp giữa ba chương trình mục tiêu quốc gia, Bộ trưởng cho biết, Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo có đối tượng và địa bàn là hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo trên phạm vi cả nước. Trong đó bao gồm cả những đối tượng nghèo mới phát sinh vì các lý do khác nhau trong đó đó kể cả những ảnh hưởng do COVID-19,  đối tượng nghèo kể cả ở cả nông thôn và thành thị, chú trọng những địa bàn còn nhiều khó khăn. Trong khi đó, phạm vi của Chương trình xây dựng nông thôn mới là địa bàn khu vực nông thôn, các huyện,  xã. Hai chương trình này trong giai đoạn 2016 - 2020 đã chạy song song các nội dung tương đối tách bạch. Còn Chương trình phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi về cơ bản có thể hiểu là, tách một phần đối tượng và địa bàn từ chương trình giảm nghèo hiện nay phạm vi tập trung đầu tư cho các địa bàn đặc biệt khó khăn trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, do đó tương đối tách bạch.

Tiếp thu ý kiến của các đại biểu, Chính phủ sẽ chỉ đạo các chương trình đề xuất ban hành tiêu chí xác định cụ thể đối tượng, địa bàn, nội dung hỗ trợ đầu tư, xây dựng nghiên cứu báo cáo khả thi nhằm hạn chế cao nhất sự trùng lặp giao thoa; đồng thời sẽ đề xuất các cơ chế lồng ghép, tích hợp các nguồn lực mang lại hiệu quả trong đầu tư.

Về tách hộ nghèo không có khả năng thoát nghèo ra khỏi Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo, thay mặt Chính phủ, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung ghi nhận và báo cáo thêm với Quốc hội: Theo tiêu chí hiện nay, Việt Nam có 160 ngàn hộ với 608 nghìn người; theo chuẩn mới ước có khoảng 400 ngàn hộ với 1,5 triệu người. Vì vậy, theo tiêu chí này Chính phủ sẽ nghiên cứu tiếp tục cân nhắc thời điểm cách tiến hành để vừa đạt mục tiêu như đại biểu đã nêu cũng như kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để vừa đảm bảo khả năng ngân sách cân đối.

Bộ trưởng cho hay: "Qua thảo luận Tổ đã có 150 ý kiến và tại hội trường đã có nhiều ý kiến phát biểu. Chúng tôi xin ghi nhận và sẽ nghiên cứu tiếp thu tối đa khi hoàn thiện Chương trình. Chính phủ xin trình Quốc hội ban hành Nghị quyết phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững làm căn cứ để Chính phủ xem xét chỉ đạo xây dựng báo cáo nghiên cứu khả thi và chỉ đạo tổ chức thực hiện theo đúng quy định của pháp luật và có hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025".