Nghệ nhân ưu tú Lâm Phen, người giữ hồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Khmer

Người Khmer sinh sống tập trung ở Nam Bộ với nền văn hóa phong phú từ âm nhạc, kiến trúc, hội họa, các loại hình nghệ thuật dân gian được giữ gìn và tái hiện thường xuyên vào những dịp Lễ hội.

Những vật dụng phục vụ cho những loại hình này cũng được đặc biệt quan tâm đầu tư và sáng chế nhằm mang đến cái hồn, phát huy tối đa những giá trị văn hóa dân tộc. Thấu hiểu tầm quan trọng ấy, nhiều nghệ nhân đã không ngừng cống hiến cuộc đời mình cho công việc sáng chế hiện vật, đạo cụ dân tộc.

Bằng tình yêu và sự nhiệt huyết của mình, nghệ nhân Lâm Phen (ở ấp Ba Se A, xã Lương Hòa, huyện Châu Thành, Trà Vinh đã dành trọn cuộc đời để tạo nên những chiếc mặt nạ, mão, đạo cụ, nhạc cụ dân tộc Khmer truyền thống.

Cha của nghệ nhân Lâm Phen vốn là thợ xây chùa, được đi theo cha xây chùa khắp nơi, đây cũng chính là nơi khơi nguồn cho niềm đam mê của nghệ nhân này. Từ nhỏ, nghệ nhân Lâm Phen đã có sở thích tìm tòi, nghiên cứu các loại nhạc cụ, âm nhạc, nghệ thuật, kiến trúc truyền thống của dân tộc.

Trò chuyện với PV, nghệ nhân Lâm Phen bộc bạch: "Tôi rất thích nhìn ngắm kiến trúc các ngôi chùa và tập tành vẽ trang trí, điêu khắc. Mỗi khi tới các phum, sóc hay ngôi chùa Khmer nào, tôi cũng để tâm tìm hiểu các loại nhạc cụ, đạo cụ của những bài hát dân ca, dân vũ…”

Cũng theo nghệ nhân Lâm Phen, trong thời gian tham gia quân ngũ tại chiến trường Campuchia, ôngthường sang học nghề đạo cụ, nhạc cụ dân tộc từ một nghệ nhân gần nơi đóng quân. Tình yêu và quyết tâm theo đuổi công việc này cũng được khơi nguồn từ đây.Dàn ngũ âm, đàn gáo, đàn cò, trống tay và đàn tà khê…là những hiện vật được nghệ nhân Lâm Phen làm từ những ngày đầu theo đuổi công việc.

Với sự sáng tạo của mình, những loại nhạc cụ do ông sáng chế dần khẳng định thương hiệu riêng và có tên tuổi ở khu vực miền Nam. Rất nhiều hiện vật truyền thống của dân tộc Khmer như nhà sàn, nhà ông tà, các hiện vật nông ngư cụ, các loại mũ mão, nhạc cụ, đồ nghệ thuật…do nghệ nhân Lâm Phen chế tạo, phục chế được trưng bày ở Bảo tàng Văn hóa dân tộc Khmer tại Trà Vinh.

Công việc chế tác mũ mão, mặt nạ phục vụ biểu diễn nghệ thuật, nhạc cụ dân tộc không chỉ duy trì cuộc sống mưu sinh mà còn nuôi dưỡng đam mê, là nơi ông có thể cống hiến trí tuệ, công sức của mình bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống dân tộc. Chính phong cách và sự sáng tạo riêng có thể hiện trên từng chiếc mặt nạ, mũ mão giúp cái tên Lâm Phen nổi tiếng khắp tỉnh Trà Vinh và Nam Bộ. Đó cũng chính là lý do ông trở thành một trong những người có đóng góp tích cực nhất cho việc giữ hồn và phát huy văn hóa Khmer.

Công việc chế tác mặt nạ, mũ nào cũng đòi hỏi sự tỉ mỉ, công phu và khả năng của người nghệ nhân. Để tạo nên một chiếc mặt nạ phù hợp với nhân vật là cả một quá trình lao động sáng tạo của người nghệ nhân, hiện nay, khi khoa học công nghệ dần phát triển, một số công đoạn và việc sử dụng nguyên liệu trở nên thuận tiện hơn.

Là một người con của dân tộc Khmer, nghệ nhân Lâm Phen cũng như nhiều nghệ nhân khác đã, đang ra sức cống hiến, đóng góp vào công cuộc giữ gìn và bảo tồn những nét đẹp văn hóa dân tộc, tạo điều kiện để lưu giữ và phát triển các loại hình nghệ thuật đặc sắc.

Thực hiện chủ trương tăng cường bảo tồn văn hóa truyền thống của dân tộc, thời gian qua, tỉnh Trà Vinh nói riêng và các địa phương trên cả nước nói chung đã tạo điều kiện thuận lợi để bà con giữ gìn và phát huy văn hóa Khmer.

Những hiện vật do nghệ nhân Lâm Phen sáng chế được đặt hàng ngày càng nhiều, lưu giữ trong các chùa Khmer và những nơi trưng bày hiện vật truyền thống của người Khmer. Tin rằng với sự cống hiến và tình yêu với nghề, nghệ nhân Lâm Phen sẽ cùng với bà con dân tộc Khmer tiếp tục giữ gìn và viết nên những trang mới thật đẹp cho văn hóa truyền thống Khmer.