Nghệ nhân Lâm Thị Hương: Người kế tục, lưu truyền vũ kịch Rô băm Khmer Nam Bộ

Theo các nhà nghiên cứu văn hóa Khmer Nam Bộ, Rô băm là loại hình vũ kịch cổ điển truyền thống của sân khấu cung đình Khmer xưa và còn có tên gọi là hát Rằm, hay hát Ream. Loại hình vũ kịch độc đáo này đã được du nhập vào vùng đồng bào Khmer Tây Nam bộ từ thế kỷ XIV.  Ở các tỉnh có đông cộng đồng dân tộc Khmer sinh sống như Trà Vinh, Sóc Trăng nghệ thuật vũ kịch Rô băm phát triển mạnh vào thập niên 60, 70 của thế kỷ trước, dưới sự bảo trợ của các chùa Khmer địa phương. Nhưng hiện nay loại hình nghệ thuật truyền thống độc đáo này đang có nguy cơ mai một, thất truyền vì lớp nghệ nhân lớn tuổi ngày càng dần vắng bóng, còn lớp trẻ Khmer hiện nay lại ít người mặn mà, đam mê theo học.

Trăn trở, âu lo trước thực trạng ấy, là người kế tục đoàn nghệ thuật Rô băm được gầy dựng, lưu truyền từ thời ông cố ngoại, nghệ nhân Lâm Thị Hương đã quyết tâm bằng mọi giá gìn giữ và tiếp tục phát triển đoàn vũ kịch Rô băm gia đình có một không hai này.

Nghệ nhân Lâm Thị Hương với những đạo cụ mũ, mặt nạ phục vụ biểu diễn vũ kịch Rô băm do tự tay bà chế tác

Vốn là nhà con nhà nòi, nghệ nhân Lâm Thị Hương được truyền dạy múa từ khi còn nhỏ, đến năm 13 tuổi bà đã chính thức bước lên sân khấu biểu diễn Rô băm cùng gia đình. Hiện nay, với trọng trách là một trưởng Đoàn Nghệ thuật Rô băm Ba Sak Bưng Chông, nghệ nhân Lâm Thị Hương đã cùng chồng, con, dâu, rể say mê công phu luyện tập nhiều chương trình, với nhiều tiết mục trình diễn đặc sắc, độc đáo mang đậm bẳn sắc văn hóa truyền thống Khmer Nam bộ để phục vụ công chúng. Bà cho biết, đây là loại hình nghệ thuật tổng hợp bao gồm có múa, hát, âm nhạc, trang phục rất đặc trưng và tổ chức sân khấu rất quy chuẩn, phức tạp không lẫn vào các loại hình nghệ thuật truyền thống Khmer khác như Dù kê, múa lâm thôn, lâm vông…

Chính vì thế vũ kịch Rô băm đòi hỏi diễn viên phải có tính chuyên nghiệp cao, người nghệ sĩ trình diễn phải đa năng, thể hiện được hầu hết các vai trong vở diễn từ vai thiện đến vai ác của các chuyện xưa tích cũ (thần thoại, truyền thuyết, lịch sử…). Đồng thởi mỗi diễn viên cũng là những nhạc công chơi thuần thục nhiều loại nhạc cụ và cũng là những nghệ nhân tài hoa tự chế tác các đạo cụ để trình diễn như mặt nạ, mũ mão, trang phục…Ngoài vũ đạo là ngôn ngữ biểu cảm chính của vũ kịch Rô băm còn có những quy chuẩn rất chặt chẽ về trang phục theo các tuyến nhân vật, với các loại yếm cổ, trước bụng, sau lung, khăn nịt ngực, bao buộc chân, bao tay độc đáo, đặc biệt là mặt nạ và mũ không thể thiếu trong biểu diễn Rô băm.

Nghệ nhân Lâm Thị Hương ( hàng đầu bên trái) đang truyền dạy vũ kịch Rô băm cho diễn viên Đoàn Nghệ thuật Rô băm Ba Sak Bưng Chông 

Bà Lâm Thị Hương thực sự là một nghệ nhân đam mê, tâm huyết với vũ kịch Rô băm và là một người đa năng, đa tài vừa là diễn viên múa, vùa là nhạc công sử dụng thuần thục các loại nhạc cụ, đến nghệ nhân chế tác đạo cụ, truyền dạy nghề cho các thế hệ kế tục. Ngoài truyền dạy vũ kịch Rô băm cho lớp trẻ ở các phum, sóc địa phương nghệ nhân Lâm Thị Hương còn tham gia truyền dạy đào tạo nhiều thế hệ diễn viên trẻ theo lời mời của các đoàn nghệ thuật Rô băm Khmer các tỉnh khu vực Tây Nam Bộ.

Năm 2007, bà đã vinh dự được tham gia đoàn nghệ thuật gồm 33 thành viên là nghệ nhân của 11 loại hình văn hóa dân gian đặc sắc của cộng đồng cư dân khu vực sông Mê Kông đại diện cho nền văn hóa phong phú đa dạng của Việt Nam cùng các quốc gia láng giềng, sang Washington (Hoa Kỳ) tham gia Lễ hội Smithsonian../.