Liên thông bảo hiểm xã hội cho lao động di cư

Tham dự Hội nghị có đại diện các Bộ, ngành, Viện nghiên cứu và các cơ quan liên quan tới lĩnh vực bảo hiểm xã  hội tại Việt Nam; đại diện các cơ quan phụ trách về bảo hiểm xã hội các nước Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan; Tổ chức Lao động Quốc tế ( ILO) và Ban Thư ký ASEAN.

Bảo vệ và thúc đẩy quyền của người lao động di cư trong khu vực

Với đặc điểm địa lý chung đường biên giới và sự khác biệt về trình độ phát triển kinh tế, người dân tại các tỉnh dọc biên giới giữa các nước CLMTV không ngừng di cư sang quốc gia lân cận tìm kiếm việc làm. Nhằm quản lý tốt lao động di cư, đặc biệt lao động di cư qua biên giới giữa các nước CLMTV, với sáng kiến của Chính phủ Thái Lan, Hội nghị Bộ trưởng Lao động và Hội nghị Quan chức cấp cao về Lao động CLMTV lần thứ nhất đã được tổ chức vào năm 2015. Tiếp theo đó, Việt Nam vinh dự là nước đăng cai tổ chức thành công Hội nghị Bộ trưởng và Quan chức Cấp cao về Lao động CLMTV lần thứ hai vàotháng 8/2017. Hội nghị lần này là hoạt động tiếp nối thành công của các sự kiện trên đã được thống nhất giữa các nước thành viên.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Việt Nam Doãn Mậu Diệp một lần nữa đánh giá cao Chính phủ Thái Lan đã đưa ra sáng kiến tổ chức Hội nghị cấp Bộ trưởng và cấp Quan chức giữa 5 nước. Điều này sẽ góp phần giúp 5 quốc gia Campuchia-Là-Myanmar-Thái Lan-Việt Nam tăng cường hơn nữa công tác quản lý lao động di cư giữa các nước nói chung cũng như lao động vùng biên giới giữa 5 nước nói riêng, góp phần mang lại lợi ích thiết thực cho người dân và sự phát triển kinh tế của mỗi quốc gia.

Với chủ đề “An sinh xã hội: Tính liên thông của bảo hiểm xã hội cho người lao động di cư trong CLMTV”, Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp cho rằng, chủ đề lần này của Hội nghị cũng phù hợp với mục tiêu nhằm hiện thực hóa cam kết được đưa ra trong Tuyên bố chung của các Bộ trưởng tại Hội nghị Bộ trưởng về Hợp tác Lao động trong CLMTV lần thứ 2, đồng thời phù hợp với ưu tiên đảm bảo an sinh xã hội trong đó có đảm bảo việc đóng và hưởng bảo hiểm xã hội đối với người lao động di cư trước bối cảnh lao động di cư đang ngày càng gia tăng giữa 5 nước. 

“Tôi hy vọng rằng các đại biểu tham dự hội nghị cùng với các chuyên gia của các Tổ chức quốc tế, thông qua các bài trình bày tham luận sẽ có thêm thông tin về luật pháp, chính sách về vấn đề bảo hiểm xã hội đối với lao động đến và đi, thực trạng lao động di cư giữa các nước CLMTV và cân nhắc việc xúc tiến liên thông bảo hiểm xã hội giữa 5 nước. Đồng thời, các quý vị sẽ có dịp trao đổi, cập nhật, đánh giá một số kết quả đạt được trong việc thực hiện các ưu tiên đã được đưa ra và đề xuất các nội dung hợp tác mới nhằm chuẩn bị cho Hội nghị Bộ trưởng về Hợp tác lao động trong CLMTV lần 3 vào năm 2019 tại Campuchia” - Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp nói.

Các đại biểu tham dự CLMTV lần thứ 4

Ông Markus Ruck – Chuyên gia cao cấp về An sinh xã hội, Văn phòng ILO khu vực cho biết, theo nghiên cứu của ILO về độ bao phủ an sinh xã hội đối với lao động di cư, việc di cư trong khu vực ASEAN ngày càng tăng lên, trong đó khoảng 87% người lao động di cư không có tay nghề hoặc tay nghề thấp. Trong khu vực ASEAN, 3 quốc gia Malaysia, Thái Lan và Singapore là điểm đến của hơn 91% người lao động di cư với tác động lớn của kiều hối. Theo quan điểm của cộng đồng ASEAN, hiến chương ASEAN đưa ra tầm nhìn tăng cường hợp tác khu vực và hội nhập kinh tế, bao gồm cả việc tạo điều kiện cho việc đi lại của các doanh nhân, chuyên gia, người có tài và người lao động. Việc đi lại trong các nước ASEAN bị hạn chế chỉ dành cho các doanh nhân, lao động có tay nghề và người có tài, do đó loại trừ phần lớn người lao động di cư giữa các nước ASEAN, đặc biệt là người lao động di cư không có tay nghề và bán lành nghề.

Cộng đồng ASEAN cũng công nhận an sinh xã hội là một quyền cơ bản của con người mà mọi người đều có quyền tiếp cận công bằng. Việc tăng cường an sinh xã hội là một phương tiện cần thiết để bảo vệ người dân ASEAN chống lại các tác động tiêu cực của việc hội nhập khu vực. Do đó, đã có các tiến bộ trong lĩnh vực an sinh xã hội, được gắn chặt trong các hoạt động vận hành của các khung thể chế ASEAN theo quy định, đặc biệt là Ủy ban thực hiện Tuyên bố ASEAN về bảo vệ và thúc đẩy quyền của người lao động di cư (ACMW).

Cần một công cụ thiết lập tiêu chuẩn cho toàn khu vực

Tuy nhiên, theo ông Markus Ruck, vẫn cần có một công cụ thiết lập tiêu chuẩn cho toàn khu vực để cung cấp một khuôn khổ về an sinh xã hội cho lao động di cư. Trong đó, quan trọng hàng đầu là việc phát triển một mạng lưới toàn diện các thỏa thuận bảo hiểm xã hội giữa các nước ASEAN, lý tưởng nhất là dưới hình thức một thỏa thuận đa phương. Bên cạnh đó, cần có một công cụ điều tiết và các cơ chế thể chế bao quát để tạo thuận lợi cho việc thực hiện, giám sát và đánh giá.

“Các biện pháp hỗ trợ lẫn nhau để tăng cường tiếp cận BHXH của người lao động di cư phải được thực hiện, liên quan đến việc tiếp cận BHXH và BHYT cho người di cư tại quốc gia họ làm việc và cải thiện tính liên thông của các chế độ hưu trí và bồi thường cho người động” - ông Markus Ruck nhấn mạnh.

Thảo luận về chính sách BHXH cho lao động di cư

Ông Trần Hải Nam, Vụ phó Vụ BHXH (Bộ LĐ-TB&XH) cho biết, mới đây, ngày 26/6/2018, Thủ tướng Chính phủ đã cho phép Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH ký tờ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị ban hành Nghị quyết của Quốc hội về thực hiện BHXH bắt buộc đối với người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam. Sau khi có Nghị quyết của Quốc hội, Bộ LĐ-TB&XH sẽ hoàn thiện dự thảo Nghị định và trình Chính phủ Ban hành để triển khai thực hiện chính sách BHXH đối với người lao động nước ngoài.

Bên cạnh đó, với các lao động đi làm việc nước ngoài theo 4 loại hình có hợp đồng đều thực hiện đóng BHXH. Trong đó với loại hợp đồng đưa người lao động đi làm ở nước ngoài với doanh nghiệp trúng thầu, nhận thầu hoặc đầu tư ra nước ngoài vẫn phải đóng chế độ BHXH để hưởng 5 chế độ (ốm đau, thai sản, bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất). Với 3 loại hình còn lại gồm: hợp đồng đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài với doanh nghiệp hoạt động dịch vụ hoặc tổ chức sự nghiệp đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài, hợp đồng lao động đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hình thức thực tập nâng cao tay nghề và hợp đồng cá nhân thì chỉ thực hiện 2 chế độ gồm hưu trí và tử tuất.

“Để đảm người lao động không phải đóng 2 lần BHXH, Việt Nam tăng cường ký kết các Hiệp định song phương về BHXH giữa các nước, tiến tới ký kết các Hiệp định đa phương; mở rộng các hình thức thanh toán để người lao động có thể nhận được lợi ích từ các chế độ an sinh xã hội. Hiện Việt Nam đã kết thúc đàm phán Hiệp định song phương về BHXH với Đức và Hàn Quốc; chuẩn bị xúc tiến đàm phán cấp cao với Nhật Bản”, ông Trần Hải Nam cho biết.