Liên hoan Chèo toàn quốc 2019 khép lại với 5 huy chương Vàng

Trong 14 ngày diễn ra, liên hoan luôn trong tình trạng quá tải. Trước liên hoan, vẫn còn rất nhiều trăn trở, băn khoăn khi những năm gần đây, hiện tượng khán giả quay lưng lại với sân khấu truyền thống nói chung và nghệ thuật chèo nói riêng là có thật. Nhưng, chính khán giả Bắc Giang đã cho câu trả lời hoàn toàn ngược lại, khi người dân nơi đây, trong mùa hội này, đang “ăn cùng chèo, ngủ cùng chèo, nói chuyện chèo”. Nhiều nghệ sĩ đã phải thốt lên: Chèo đang quay trở lại thời kỳ vàng son như những năm 90 của thế kỷ trước khi mà người dân phải xếp hàng, thậm chí đi thật sớm may ra mới có được 1 chỗ đứng để xem chèo.

Trong bài phát biểu tổng kết, Chủ tịch Hội đồng Nghệ thuật, Phó giáo sư, tiến sĩ Trần Trí Trắc đã bày tỏ sự vui mừng: “Những ngày qua, khán giả đã đến với nghệ sĩ rất đông, khán phòng không còn chỗ đứng, chỗ ngồi. Có người đi xa tới hàng vài chục km, phải mang theo cơm nắm, bánh mì để giữ chỗ… Nghệ sĩ đã hòa mình vào khán giả làm cho liên hoan được thăng hoa trong cảm xúc nồng nhiệt qua tiếng cười, tiếng vỗ tay cùng lời khen hồn nhiên và những giọt nước mắt cảm động vô tư”.

Ông cũng ghi nhận, thông qua 26 tác phẩm, tuy chủ yếu là đề tài quá khứ (24/26) và mỗi vở có chủ đề, phong cách, màu sắc khác nhau nhưng đều đề cập tới những nội dung có liên quan tới hiện thực, mang hơi thở của cuộc sống hôm nay với bao tình cảm vui buồn nóng bỏng, nổi cộm, bức xúc của nghệ sĩ chúng ta trước những hành xử của cơ chế thị trường, như vấn đề: công danh với tình yêu, tình riêng với nghĩa nước, tình yêu với lời nguyền thù hận, tham vàng bỏ ngãi… Tất cả đều hướng tới: ca ngợi tài năng, đức độ, liêm chính, trung thực của lẽ sống làm người; ca ngợi những phẩm chất cao đẹp, hy sinh hạnh phúc cá nhân cho non sông đất nước, đồng loại và phê phán những nhân cách nhỏ nhen, ích kỷ hại nước, hại dân của thói hư, tật xấu ở đời.

Từ nội dung tư tưởng ấy, các tác giả đã thể hiện nhiều hình thức phong phú, đa dạng theo thể tài chính kịch tâm lý xã hội, chính kịch sinh hoạt tả thực, chính kịch anh hùng ca và cả bi kịch, bi hài kịch lẫn luận đề trong kết cấu tự sự, kịch tính, trữ tình có hậu của truyền thống với những lớp trò nối tiếp lớp trò bằng thủ pháp ước lệ - cách điệu - tượng trưng theo mô hình nhân vật thiện ác phân minh, nghĩa tình rành mạch, tính cách đặc định…

Tuy nhiên, không quá lạc quan với những gì đã đạt được, ông cũng đã chỉ rõ những điểm còn khuyết thiếu, hạn chế: 26 tác phẩm trên sân khấu liên hoan rất hiếm có tích hay, trò lạ làm say lòng, ngỡ ngàng khán giả mà hầu hết đều mang xu hướng hoài cổ, đi tìm đề tài quá khứ và sử dụng những tác phẩm ở thời quá khứ. Đội ngũ tác giả trẻ đã xuất hiện nhưng chưa đông, chưa mạnh và bản lĩnh nghề nghiệp chưa cao ngang tầm đòi hỏi của khán giả. Không ít vở kết cấu thiếu logic: lớp dài, lớp ngắn, lớp thừa, lớp thiếu; mở đầu thắt nút ở tuyến này, cởi nút lại chạy sang tuyến khác; có vở diễn hết cảnh 2 rồi mà người xem không biết tên nhân vật là gì; tính văn chương ở một số vở còn hạn chế, chưa được chau chuốt công phu, nếu không gọi là tục tằn, thô thiển…

Nhiều nhân vật sơ sài, mỏng, thiếu tính cách, thiếu số phận, tạo ra hình tượng nhạt nhòa, làm nghệ sĩ tài năng khó diễn được tròn vai, khó thể hiện bản lĩnh của mình. Các đạo diễn còn lúng túng và rơi vào tình trạng mâu thuẫn trong xử lý giữa tả ý với tả chân; giữa ước lệ, cách điệu, tượng trưng với sinh hoạt tả thực; giữa kịch nói với chèo truyền thống đã tạo ra những hình thức: hát cải biên, hát vocal, hát bè, hát đuổi rồi múa hiện đại và khói mù mịt lẫn sấm, chớp cùng nhiều trang trí tả thật như đời thực… Về nghệ sĩ biểu diễn, không ít diễn viên còn hát chênh, non, phô, chệch nhịp, quên lời, rơi đạo cụ, quên đạo cụ ở sàn diễn mà không biết xử lý phù hợp, hoặc hát không bật mic hay gây tiếng rú, tiếng lạo xạo làm nhòe lời…rất nghiệp dư

6 Huy chương Bạc cho các vở: Tình yêu và bóng tối (Nhà hát nghệ thuật tỉnh Vĩnh Phúc), Rồng phượng (Nhà hát Chèo Việt Nam), Nhân Huệ Vương Trần Khánh Dư (Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh), Gò đống mối (Nhà  hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh Nam Định), Đất thiêng nơi mả dấu (Trung tâm Văn hóa nghệ thuật tỉnh Hà Nam), Huyền thoại sông và núi (Trung tâm Văn hóa nghệ thuật tỉnh Thái Nguyên).

Ban Tổ chức cũng trao 1 giải xuất sắc về đề tài lịch sử cho vở diễn Hào khí Bạch Đằng Giang (Đoàn Chèo Hải Phòng); 1 giải xuất sắc về đề tài dân gian cho vở diễn Phú ông làm quan (Nhà hát Chèo Ninh Bình); 1 giải về đề tài chống tiêu cực cho vở Hết quan hoàn dân (Nhà hát Chèo Hưng Yên); 1 giải về đề tài bảo vệ môi trường cho vở Vòng vây nghiệt ngã (Nhà hát nghệ thuật truyền thống Thanh Hóa); 1 giải về đề tài truyền thuyết cho vở Vua Hùng kén rể (Đoàn Chèo Phú Thọ).

Ngoài ra Ban Tổ chức còn trao 1 giải cho mỗi thành phần sáng tạo xuất sắc nhất đã có nhiều tìm tòi, sáng tạo mang lại hiệu quả cao cho vở diễn tham gia liên hoan, đó là: Tác giả xuất sắc – TS. Nguyễn Đăng Chương, chuyển thể chèo: Nguyễn Sĩ Sang (vở Điều còn lại – Nhà hát Chèo Hà Nội); Đạo diễn xuất sắc - Lê Tuấn Cường (vở Chuyện tình Hàn Sĩ – Đào Nương – Nhà hát Chèo Hải Dương); Nhạc sĩ xuất sắc – Dương Thanh Nam (vở Gò đống mối  – Nhà hát Chèo Nam Định); Họa sĩ xuất sắc - Nguyễn Đạt Tăng (vở Công lý không gục ngã  – Nhà hát Chèo Quân đội); Dàn nhạc xuất sắc nhất Nhà hát Chèo Việt Nam; Tác giả triển vọng – Lê Thế Song, Trần Phương Hạnh.

Cùng trong dịp này, Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam cũng đã trao giải thưởng cho các đơn vị và cá nhân đạt những thành tích nổi bật tại liên hoan.