Khai thác cát, sỏi trái phép có thể bị xử lý hình sự

Vi phạm từ Bắc vào Nam

Báo cáo tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Công an Đặng Văn Hiếu chỉ ra một số luồng tuyến trọng điểm để xảy ra nạn khai thác cát trái phép như sông Hồng, sông Đà, sông Cầu, sông Thái Bình, sông Trà Lý, sông Kinh Thầy, sông Lai Vu... ở miền Bắc; sông Mã, sông Chu, sông Lam, sông Hiếu, sông Hương, sông Hàn, sông Thu Bồn... ở miền Trung; sông Đồng Nai, sông Sài Gòn, sông Tiền, sông Hậu, sông Hàm Luông, sông Cổ Chiên... ở miền Nam. Hầu hết các phương tiện vi phạm không có đăng ký, đăng kiểm; các đối tượng khai thác cát trái phép sử dụng các phương tiện lớn như sà lan tải trọng lớn, ghe sắt, ghe gỗ để khai thác cát trái phép.

Theo thống kê, cả nước có hơn 500 giấy phép bến bãi, kinh doanh, tập kết, trung chuyển cát do cơ quan chức năng cấp. Tuy nhiên, có hàng trăm bến bãi khác hoạt động không phép, nằm sát đê ảnh hưởng đến dòng chảy và an toàn đê điều trong mùa lũ. Lãnh đạo Bộ Công an thừa nhận, hiện nay tình hình vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác cát trên sông và cửa biển rất phức tạp, chưa được xử lý triệt để, nhất là tại các địa bàn giáp ranh chưa được xác định địa giới hành chính trên sông, hoặc xác định chưa rõ ràng giữa các địa phương.

Tình trạng khai thác cát, sỏi bừa bãi diễn ra ở nhiều địa phương.

Nhắc lại việc kiểm tra trực tiếp, bất ngờ việc khai thác cát trái phép vừa qua tại địa bàn huyện Thường Tín (TP.Hà Nội), Phó Thủ tướng đặt câu hỏi: Vậy, TP. Hà Nội xử lý việc này ra sao, có hay không việc “bảo kê” cho vấn nạn này? Và yêu cầu: “Các ngành, các cấp nghiêm túc thực hiện Luật Tài nguyên và khoáng sản, xử lý nghiêm những cán bộ có dấu hiệu vi phạm, bảo kê; kịp thời biểu dương những tấm gương trong công tác chống “cát tặc”. Đồng thời, xem xét dừng việc cấp mới khai thác cát nhiễm mặn. Bộ Công an cần vào cuộc điều tra, xử lý hình sự các vụ việc nổi cộm. Các địa phương xem xét lại việc cấp phép khai thác cát, sỏi, phân rõ vùng giáp ranh giữa các tỉnh để làm rõ trách nhiệm cụ thể của địa phương, lực lượng chức năng khi có sai phạm xảy ra.

 “Ở đâu để xảy ra nạn khai thác trái phép, người đứng đầu phải chịu trách nhiệm. Bí thư, chủ tịch, trưởng công an nơi đó phải bị xem xét đầu tiên. Hằng tháng, hằng quý, các địa phương phải báo cáo kết quả xử lý việc khai thác cát, sỏi trái phép lên Thủ tướng Chính phủ, cũng như công bố đường dây nóng để nhân dân phản ánh tình trạng nêu trên kịp thời và hiệu quả...”- Phó Thủ tướng chỉ đạo.

Đề xuất đưa vào luật hình sự

Tại hội nghị trực tuyến, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải khẳng định, phải đưa vào quản lý nề nếp các loại vật liệu xây dựng để sử dụng lâu dài, hiệu quả. Tình trạng khai thác cát trái phép phải xử lý nghiêm; lập kênh thông tin nóng từ cấp xã đến Trung ương để người dân phản ánh đến cơ quan chức năng vào cuộc xử lý kịp thời.

 Việc nạo vét đường thủy nội địa cũng bị không ít đối tượng lợi dụng, dẫn đến phá hủy lòng sông, ảnh hưởng đến dòng chảy. “Có thể xem xét dừng cấp mới việc xuất khẩu cát nhiễm mặn, vì việc này sẽ dẫn đến sạt lở bờ sông, bờ biển. Bộ Công an cần tăng cường, xử lý mạnh hơn tại một số địa phương còn khó khăn trong công tác xử lý tình trạng khai thác cát, sỏi trái phép...” - Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải yêu cầu.

Thứ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà cho rằng, tình hình tuy phức tạp nhưng nếu các địa phương vào cuộc quyết liệt chắc chắn sẽ có chuyển biến. Đáng lưu ý, sự phối hợp liên ngành, liên tỉnh, chế tài xử phạt chưa đủ răn đe với hoạt động khai thác cát, sỏi trái phép. Bàn giải pháp kiểm soát, ngăn chặn tình hình, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Văn Pha, Thứ trưởng Trần Hồng Hà đề nghị nghiên cứu đưa những hành vi này vào Bộ luật Hình sự sửa đổi nhằm xử lý nghiêm minh, hạn chế vấn nạn khai thác cát, sỏi trái phép hiện nay.

Tại cuộc họp, lãnh đạo nhiều địa phương nêu lên thực trạng khó khăn trong công tác chống khai thác cát, sỏi trái phép trên địa bàn, và cho rằng đã chỉ đạo xử lý kiên quyết việc khai thác cát, sỏi trái phép và tình trạng này đã có dấu hiệu lắng xuống. Đáng chú ý, không lãnh đạo địa phương nào đề cập đến việc có hay không tình trạng “bảo kê”, “bao che” cho nạn khai thác cát, sỏi trái phép.

Ông Vũ Hồng Khanh, Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội cho biết, TP đã ban hành các văn bản trong quản lý khai thác cát, sỏi trái phép. Đồng thời, tiến hành tuyên truyền, tập huấn, phổ biến pháp luật đến nhân dân. Tiến hành kiểm điểm nghiêm túc về những tồn tại trong việc quản lý khai thác cát, sỏi. Tuy nhiên, ông Khanh thừa nhận: “Công tác này vẫn còn không ít hạn chế, khuyết điểm, nhất là vùng giáp ranh với Hưng Yên, Vĩnh Phúc...”