Gặp thủ lĩnh cướp chính quyền từ tay hào, lý ở Hà Tĩnh

Rú Mồ xã Tượng Sơn (Hà Tĩnh) nơi cắm lá cờ cách mạng ngày 13/8/1945 sau khi giành chính quyền về tay nhân dân. 

Xã Tượng Sơn nằm cách trung tâm TP Hà Tĩnh khoảng chưa đầy 7km. Nơi đây từng được biết đến như một miền quê nghèo. Tuy vậy, trong những năm qua địa phương này đã có những bước tiến nhảy vọt trên con đường phát triển kinh tế, xã hội, đặc biệt là trở thành xã điểm nông thôn mới điển hình ở Hà Tĩnh; đời sống vật chất, tinh thần của người dân không ngừng được cải thiện.

Quay lại quá trình lịch sử của Tượng Sơn chúng ta càng cảm thấy tự hào, bởi đây là quê hương giàu truyền thống cách mạng. Đặc biệt, Tượng Sơn chính là một trong những địa phương giành chính quyền cách mạng về tay nhân dân sớm nhất ở Hà Tĩnh và cả nước, đúng vào ngày phát xít Nhật đầu hàng quân đồng minh 13/8/1845.

Đường về xã Tượng Sơn hôm nay.

Cụ Bùi Đình Thuận (92 tuổi), thương binh chống Pháp hạng 4/4, nguyên là sinh viên trường Pháp - Việt Hà Tĩnh, hiện sinh sống tại quê nhà ở thôn Phú Sơn, xã Tượng Sơn, huyện Thạch Hà (Hà Tĩnh), nguyên là thủ lĩnh của tổ chức Đội Thanh niên cứu quốc và Tổng thư ký chính quyền cách mạng lâm thời của 5 xã vùng Đông – Nam, huyện Thạch Hà (Hà Tĩnh) gồm: Hoàng Hà, Giang Xá, Hà Xá, Ngu Xá và Hòa Thắng không giấu nổi niềm vui kể lại: Ngày 13/8/1945, đúng vào ngày phát xít Nhật đầu hàng quân đồng minh, Trung ương Đảng đã ra chỉ thị: “Nhật - Pháp đánh nhau và hành động của chúng ta”. Nhận thấy thời cơ không gì tốt hơn, nếu để chậm nguy cơ Pháp quay lại tình hình sẽ phức tạp, nên Ban lãnh đạo Việt Minh huyện Thạch Hà chỉ đạo các địa phương cần phải tranh thủ chớp thời cơ cướp chính quyền từ tay bọn hào, lý.

Cụ Bùi Đình Thuận thủ lĩnh Đội Thanh niên cứu quốc của xã Hoàng Hà năm 1945.

Cũng theo cụ Bùi Đình Thuận, rất có thể ngay sáng 13/8/1945 cụ Bùi Thái người cùng thôn với cụ từng ra Thanh Hóa lập nghiệp 20 năm trước cũng quay về địa phương tham gia cướp chính quyền, là người đã cắm lá cờ búa liềm trên rú Mồ thuộc xã Tượng Sơn ngày nay.

Về việc này, năm 2002 nhân một chuyến đi công tác tại TP Vũng Tàu, chúng tôi có cơ may gặp đại tá Bùi Đính là con cụ Bùi Thái. Đại tá Bùi Đính lúc đó đã 78 tuổi cung cấp cho chúng tôi thông tin rằng, chính đại tá Bùi Đính từng đi lính khố xanh cho Pháp đóng tại thành Hà Tĩnh. Sau khi phát xít Nhật nhảy vào đánh chiếm Hà Tĩnh Pháp, người Pháp hoang mang bỏ chạy, kéo nhau lên dãy Trường Sơn ẩn nấp. Trong lúc đó, ông cùng nhiều lính khố xanh khác được giác ngộ cách mạng trở về địa phương tham gia cướp chính quyền. Cụ Bùi Thái thân sinh của đại tá Bùi Đính lúc đó đang ở Thanh Hóa cùng với bà vợ hai cũng trở về quê tham gia cướp chính quyền. Và sáng 13/8/1945 thấy không khí cánh mạng hừng hực khí thế của Đội Thanh niên cứu quốc ở xã Hoàng Hà và các xã lân cận, cụ Bùi Thái đã quyết định cùng với con trai của mình là đại tá Bùi Đình mang sẵn lá cờ búa liềm trong người trèo lên đỉnh rú Mồ cắm cờ. Đây cũng là một trong những lá cờ cách mạng xuất hiện đầu tiên ở Hà Tĩnh vào thời kỳ 1945.

Toàn cảnh rú Mồ xã Tượng Sơn.

Sau khi tham gia cướp chính quyền ở địa phương, ông Bùi Đính tham gia vào quân đội và được phong hàm đại tá trước lúc nghỉ hưu. Hiện nay đại tá Bùi Đính đã qua đời. Còn cụ Bùi Đình Thuận sau khi cướp chính quyền một thời gian đến năm 1948 được đi học Trường Lục quân, Quân khu IV rồi về sư đoàn 325 làm chỉ huy cấp tiểu đoàn, và làm phiên dịch tiếng Pháp tại chiến trường Bình - Trị - Thiên, đến năm 1958 cụ Thuận phục viên về quê tham gia làm việc tại địa phương đến lúc nghỉ hưu.

Như vậy từ năm 2002 tới nay đã là 15 năm tròn, thực hiện lời hứa với đại tá Bùi Đính, chúng tôi đã về xã Tượng Sơn tìm hiểu về lịch sử Đảng bô của địa phương, và rất may mắn được gặp cụ Bùi Đình Thuận, người thủ lĩnh của Đội Thanh niên cứu quốc từng tham gia cướp chính quyền ở 5 xã vùng Đông Nam huyện Thạch Hà. Có lẽ cụ Thuận là nhân chứng sống của lịch sử cũng như chúng tôi đang vô cùng trăn trở trở, bởi sao đến tận bây giờ ngọn Rú Mồ đầy kiêu hãnh vẫn chưa được đánh giá đúng vị thế lịch sử của nó!