Đường nghề ai có qua cầu… mới hay

Nhọc nhằn nghiệp đam mê! 

Hiện trong tổng số 534 huyện theo quy định, mỗi huyện có 1 đài phát thanh truyền hình (ĐPTTH). Để phục vụ cho việc lấy tin phát sóng này, ngoài bộ phận kỹ thuật, thông thường mỗi đài có khoảng 5 - 7  “phóng viên” đeo bám thông tin từ huyện đến xã. Ước tính cả nước có khoảng 4.000 người, mà đa phần từ các lớp tạo nguồn do tỉnh hoặc các trường PTTH của các khu vực tổ chức. Theo quy định, nếu không tham gia tiếp một khóa hay một lớp học nào đó để nâng cao thì hy vọng có chiếc thẻ nhà báo trong tay thật xa vời với họ.

Có dịp đi công tác với anh em đài huyện thuộc diện này, giới anh em làm báo Trung ương hay báo tỉnh mới thấy mình may mắn và nhàn nhã hơn nhiều. Phần lớn các báo, đài trung ương hay báo, đài các tỉnh, do nhân sự và phương tiện phục vụ đã được đầu tư chuyên sâu nên công việc của họ có sự phân chia rõ ràng. Còn với những người làm đài huyện lại không như vậy. Vì nhân sự, vật dụng phục vụ nghề thiếu, nên họ phải  đảm nhận hết. Khái niệm về ê kíp thực hiện ở đây không có. Thậm chí khi đã có thông tin rồi, về đài, để thông tin được cập nhật, họ lại phải tự biên tập, thậm chí kiêm cả kỹ thuật, phát thanh viên nữa. Lương thì theo quy định, nhuận sóng có hạn (vì đều được khoán kinh phí) nên công việc nhiều nhưng thu không đáng là bao, cuộc sống anh em cơ nhọc lắm.

Hồng H. đang làm ở ĐPTTH một huyện ở Hà Giang cho biết, ở miền đất này cứ ra khỏi nhà là lên dốc. Xe máy loại tốt chạy có gìn giữ thì cũng chỉ 2 năm sau là “phọt khói xanh, khói đỏ”, “quạt chả” khắp cả tuyến đường nơi xe và người đi qua. Lương và thu nhập, H. bảo có lẽ không đủ tiền để khấu hao xe, đấy là còn chưa tính đến “khấu hao người”. Nhiều đêm vợ ca thán và bảo H. chuyển sang làm giáo viên cho nó… lành. Nhưng H. bảo, đã “nhuốm cái máu phóng viên” rồi, dù biết khổ nhưng chuyển sang nghề khác, chân tay và đầu óc nó bứt dứt lắm.

Cũng giống như đồng nghiệp của các đài huyện khác, nhận công việc, chả có ê kíp, ê đồ gì. Không xe đưa đón, chỉ một mình, nếu may mắn có một đồng nghiệp khác, cứ thế mà “hát bài” nào mình cùng lên… xe máy vậy thôi. H. bảo, đi xã việc đầu tiên phải lo ấy là xăng cho  xe máy, vì hầu hết các xã đều không có trạm bơm xăng. Nhiều khi vào xã xa và lắm đèo dốc, xăng tiêu tốn nhiều, nên để đủ nhiên liệu, vai đeo máy, sau xe còn chằng thêm can xăng to đùng.

Khi đi tác nghiệp, H chỉ có duy nhất cái giấy giới thiệu của cơ quan, thêm cái thẻ cơ quan tự biên soạn rồi đóng cái dấu của đài. Cần liên hệ với chính quyền thì cứ “vác cái thẻ” đó vào. Cũng may, lãnh đạo các xã trên này cũng quý người làm báo và quan trọng là họ chưa triển khai tư cách “người phát ngôn” nên việc quay hình, lấy số liệu cũng hết sức thuận lợi. Xã thưa dân, ít người, nên vài lần qua lại là đã quen, được lãnh đạo coi như anh em trong nhà. Nên mỗi lần đến, từ cổng ủy ban đã có người chào: “Nhà báo lên đấy à”. H. cười buồn, nhà báo cỡ gì mình. Tốt nghiệp trung cấp còn lâu mới đủ trình độ để được cấp thẻ.

Lăn lộn, bám sát nhân vật và đồng bào là một trong những phẩm chất của phóng viên, trong đó có phóng viên huyện lẻ.

H. kể chuyện làm báo của cánh cậu cũng nhiều cái buồn cười. Đi xã lấy thông tin, thời tiết bình thường không sao, chứ gặp mưa gió là lại suy tính đủ kiểu. Vì khu vực huyện chủ yếu là núi đất, vậy nên vào mùa mưa, đường sạt lở hay nước lũ là chuyện thường. Có lần H. vào xã để lấy thông tin về sạt lở đất ở đó. Vật vã lội bùn vào với dân, khi tư liệu hiện trường đã hòm hòm, định quay ra huyện để hoàn thành sản phẩm, đưa thông tin kịp thời thì quả núi đầu xã bất chợt ập xuống. Đường tắc nghẽn, lại còn xe và phương tiện nữa.

Chẳng biết cách nào để gửi băng đã quay ra huyện cho anh em làm giúp, may H. gặp một người bản xứ ra huyện thăm người ốm. Thế là chiếc băng ấy đã được chuyển ra đài huyện bằng… quẩy tấu. Thông tin ấy cũng đã được phát sóng kịp thời. Đây chỉ là một trong những lần tác nghiệp hết sức khó khó khăn với những người như H.

Bứt phá

Vì là những phóng viên gần gũi cơ sở nhất, nên những người như H. và các đồng nghiệp ở huyện có những thông tin khá độc. Vì “thiên chức nghề nghiệp”, vì bản lĩnh và việc cần nói những gì thực tế nhất, nên ngoài chuyện vất vả tác nghiệp, những người như H. cũng đã gặp những “tai nạn” mà khi kể ra, nhiều anh em báo tỉnh, báo trung ương cũng phải nể họ.

  Cũng lại chuyện “không đầu hàng hoàn cảnh” của anh B. Anh này cũng là tay ngang bướng. Hồi còn làm huyện lẻ, anh được phân quản lý địa bàn của 2 xã TS. và TQL của huyện. Xã này được cấp kinh phí để mở đường, với số tiền lên đến cả chục tỷ. Mở thầu, chả biết họ tổ chức “quân xanh, quân đỏ” thế nào mà một tay doanh nghiệp kém uy tín nhất đã được thầu. Có thầu, thông đồng với một số lãnh đạo huyện, hắn “giản lược” công trình. Phát hiện ra anh đeo bám và đưa thông tin lên báo tỉnh. Báo đăng, tay này “làm mình làm mẩy”, nhờ quan hệ hắn tác động gây sức ép với anh.

Nguy cơ mất việc trong tầm tay, không đầu hàng, anh đã kéo được mấy đồng nghiệp làm ở báo trung ương lên. Bằng sự sát cánh nhịp nhàng giữa phóng viên huyện và nhà báo trung ương, thông tin tiếp tục bị phanh phui. Cực chẳng đã, tỉnh đã phải cử người vào cuộc. Cuối cùng “trong cuộc chiến” này anh đã thắng. Số tiền liên kết để rút lõi công trình lên quá cao, tay doanh nghiệp kia lâm vòng lao lý. Với khả năng và cá tính của mình, anh được cất nhắc làm trưởng phòng bạn đọc của cơ quan ngôn luận tỉnh. Anh bảo, cũng may nhờ có vụ “đánh nhau” ấy mình mới ra được tỉnh. Giờ có vụ việc gì, anh thường được các ban, ngành đến “xin ý kiến” để xử lý.