Dấu ấn của tài tử bạc mệnh Đơn Dương qua các vai diễn

Đơn Dương sinh ngày 27/8/1957 tại Lâm Đồng. Không học hành bài bản về diễn xuất nhưng là em rể của đạo diễn Lê Cung Bắc nên nghệ sĩ có nhiều cơ hội tiếp cận với điện ảnh. Đơn Dương bén duyên điện ảnh vào năm 1982 với vai người thương binh tên Dũng trong phim "Pho tượng" của đạo diễn Lê Dân.

Đạo diễn Đào Bá Sơn cho rằng nhờ gương mặt góc cạnh, khả năng diễn xuất thiên bẩm, đặc biệt là việc lột tả nội tâm nhân vật qua ánh mắt, Đơn Dương được nhiều đạo diễn chú ý từ phim "Pho tượng". Sau khi tạo dấu ấn với phim đầu tay, anh đóng tiếp phim "Vùng trời cho chim câu" của đạo diễn Lưu Bạch Đàn, "Bản tình ca" của đạo diễn Lê Mộng Hoàng. Năm 1986, nghệ sĩ xuất hiện cùng ca sĩ Thanh Lan trong phim "Bài hát đâu chỉ là nốt nhạc" (ảnh). Đơn Dương vào vào vai một nghệ sĩ có tài, từ bỏ những phồn hoa, cám dỗ của thị trường giải trí để theo đuổi nghệ thuật đích thực bằng đồng lương công chức.

Những năm đầu thập niên 1990, nghệ sĩ có cùng lúc hai vai diễn gây dấu ấn trong phim "Canh bạc" và "Cỏ lau". Trong "Canh bạc", Đơn Dương vào vai một lái xe đường dài tên Chiến và có mối tình đẹp với cô sinh viên do diễn viên Thu Hà thủ vai. Do máu mê cờ bạc, Chiến đẩy người yêu vào hoàn cảnh ngặt nghèo. Cuối cùng, tình yêu và sự bản lĩnh giúp anh chiến thắng bản thân, sống hạnh phúc bên người mình yêu. Với diễn xuất tự nhiên, Đơn Dương, Thu Hà đã phản ánh được cuộc sống khốc liệt ở những cung đường giáp biên giới - nơi sinh sống của nhiều tay anh chị buôn lậu hoặc những chủ bãi vàng.

Khác hẳn với nhân vật trong "Canh bạc", Đơn Dương hóa thân thành người lính trở về sau chiến tranh với sự giằng xé tâm hồn trong phim "Cỏ lau". Nghệ sĩ vào vai Lực, anh bộ đội giải phóng trở về với cơ thể lành lặn nhưng mang tổn thương tinh thần to lớn khi nhìn thấy tấm ảnh của chính mình trên bàn thờ. Tưởng chồng đã hy sinh, vợ Lực đi bước nữa với một thợ chụp ảnh và mang bố Lực theo để tiện chăm sóc. Trở về, Lực đối diện với cảnh cha già mất trí nhớ không nhận ra mình, vợ đã thuộc về người khác. Anh phải nén nỗi đau mất mát để làm tròn nhiệm vụ của một người lính trong thời bình.

Sau phim "Canh bạc" và "Cỏ lau", Đơn Dương được giới chuyên môn đánh giá là diễn viên hợp với những vai góc cạnh, cá tính, có chiều sâu nội tâm trong các phim nghệ thuật. Năm 1999, nghệ sĩ tiếp tục thành công với vai ông Cảnh trong phim "Đời cát". Cuộc sống của những người lính trở về sau chiến tranh được Đơn Dương diễn tả chân thực, cảm động qua vai Cảnh. Diễn xuất của cố nghệ sĩ góp phần đem đến giải Bông Sen Vàng cho phim "Đời cát" tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 13 (2001).

Để có thu nhập sống ở Mỹ, Đơn Dương cùng vài người bạn làm công việc kinh doanh địa ốc. Nam diễn viên khao khát trở về Việt Nam làm nghề nhưng ước muốn này mãi không thành. Đơn Dương mất ngày 7/12/2011 (giờ Việt Nam) ở tuổi 54, sau ca phẫu thuật mổ não do tai biến. Người nhà thực hiện di nguyện chôn cất ông trên mảnh đất quê hương.