Nghệ thuật đắp tượng chùa Khmer Nam bộ

Theo các nghệ nhân, đắp tượng thờ trong các ngôi chùa là một nghề mang tính nghệ thuật truyền thống của người Khmer Nam bộ. Trong quá trình đắp tượng tất cả các nghệ nhân đều dựa vào quy trình cổ điển dân gian được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Đó là cách đắp tượng trực tiếp, với cách đắp này các nghệ nhân phải căn cứ vào đặc thù của khí hậu, thời tiết, môi trường từng nơi để áp dụng kỹ thuật trong việc pha trộn chất liệu cho hợp lý. Đây là một yếu tố rất quan trọng trong quá trình thi công đắp tượng và liên tục được kiểm tra chặt chẽ, để đảm bảo cho các bức tượng được đắp không bị rạn nứt, bền vững, giữ gìn được lâu dài (có bức hàng trăm năm).

Trong số hàng trăm ngôi chùa Khmer hiện nay, các mẫu tượng được chọn để đắp có thể là nhiều mẫu được chọn lựa mô phỏng hình tượng cổ của rất nhiều ngôi chủa cổ tiêu biểu khác nhau. Nhưng ở chính điện của bất cứ ngôi chùa Khmer nào cũng đều thờ Phật Thích Ca, được các nghệ nhân đắp rất công phu, tỷ mẩn với tất cả tâm huyết và tôn kính của mình.

                     Nghệ nhân đắp tượng theo cách thức cổ điển truyền thống Khmer Nam bộ  

Mỗi ngôi chùa Khmer Nam bộ, tất cả ngôi chính điện đều được xây dựng theo hướng Đông – Tây, với quan niệm Đức Phật luôn ngự ở phía Tây, nhưng nhìn về hướng Đông để ban phát lộc, cứu độ chúng sinh.Trong chính điện Phật Thích Ca ngự trên một bệ là tòa sen được chia thành nhiều cấp và trang trí thật công phu tinh xảo. Qúa trình đắp tượng Phật Thích Ca, theo các nghệ nhân là được làm theo một quy trình hết sức chặt chẽ, công phu. Bước đầu tiên, khi đã xác định vị trí trên bản vẽ nghệ nhân sẽ cho thợ đưa vì đan vỉ sắt vào để đổ bê tông cốt tượng. Khi khối bê tông đã cứng, thợ sẽ tiếp tục xây bao quanh bằng loại gạch tốt để tạo hình, mảng lớn và phần thép, lưới được bao phủ hết khối đã xây gạch để khi đắp, trát có độ bám thật chắc chắn. Sau khi đã tạo xong phần khung cốt, thợ sẽ pha trộn vữa, xi măng với tỷ lệ được nghệ nhân hướng dẫn sao cho phù hợp theo quy ước để tạo độ rắn chắc từ trong ra ngoài và tạo cho bề mặt chất liệu không bị rạn nứt.

Một trong những pho tượng Phật Thích Ca Mâu Ni được thờ trong những ngôi chính điện của các ngôi chùa Khmer ở Nam bộ 

Quy trình với bước tiếp theo sẽ được đắp mảng lớn và tạo hình tổng thể căn cứ theo không gian sẽ đặt tượng mà cân đối hình thể của bức tượng. Nghệ nhân chính sẽ tạo hình bằng việc đắp tượng với vữa, xi măng được sàng lọc thật mịn, có tỷ lượng pha trộn phù hợp, được đảo thật kỹ để tạo độ sệt thích hợp khi đắp. Tùy theo từng vị trí, nghệ nhân sẽ đắp từng miếng nhỏ rất công phu cho tới khi hoàn thành một bức tượng. Khâu cuối cùng là lớp phủ bề mặt của chất liệu, ngoài ra còn giả chất liệu để cho bức tượng được hoàn thiện và có độ tinh xảo, đảm bảo tính nghệ thuật thẩm mỹ. Cách thức phủ các lớp sơn của các nghệ nhân Khmer là trước khi sơn làm vệ sinh thật kỹ, sạch sẽ rồi phủ lớp sơn màu trắng đầu tiên để tạo lớp bóng, lớp thứ 2 là màu hồng nhạt hoặc cam đỏ tùy độ đậm nhạt, lớp thứ 3 là nhũ vàng, hoặc giả nhũ đồng, lớp thứ 4 là lớp cuối cùng màu đỏ cắt nét theo họa tiết…Có thể nói đắp tượng, nhất là tượng Phật Thích Ca được thờ trong chính điện là cả một quá trình lao động nghệ thuật thất công phu và tài hoa của các nghệ nhân Khmer nhiều thế hệ../.