Chưa có khái niệm về lao động trẻ em và trẻ em làm việc

 Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp cho biết, Việt Nam đã ban hành hệ thống pháp luật và chính sách nhằm đảm bảo hiện thực hóa quyền của trẻ em, trong đó có Luật Việc làm, Luật Trẻ em, Bảo hiểm xã hội... đặc biệt là phòng ngừa và giảm thiểu lao động trẻ em, cũng như triển khai nhiều chương trình dự án, mô hình liên quan. Thế giới có một quan điểm chung rằng không phải đứa trẻ nào làm việc cũng là lao động trẻ em. gia đình nghèo thì trẻ em cũng phải giúp đỡ gia đình làm một vài công việc để trang trải cuộc sống. Để trẻ em làm việc không hề xấu nhưng trẻ em làm việc quá giờ, ảnh hưởng học hành, vui chơi, giải trí, phát triển thể chất, tinh thần - trở thành lao động trẻ em thì cần phải ngăn cấm. Tuy nhiên, hiện nay ILO cũng như Việt Nam chưa có khái niệm rõ ràng về “lao động trẻ em” và trẻ em làm việc.

Trẻ em tham gia làm việc nhà đúng độ tuổi giúp trẻ phát triển kỹ năng sống...

Cục trưởng Cục Trẻ em (Bộ LĐ-TB&XH) cho rằng, hiện nay, ranh giới xác định lao động trẻ em và trẻ em tham gia lao động rất khó nhưng cần quy định rõ trong quy phạm pháp luật, cần có những tiêu chí rõ ràng. Cần có những quy định phạm vi đặc thù sử dụng lao động chưa thành niên: Luật Lao động, BHXH, ATLĐ xác định rõ thế nào là lao động trẻ em. Theo ông Nam, trẻ em được tham gia một số nghề phù hợp. Ngay lời dạy của Bác Hồ dạy thiếu nhi Việt Nam: “Tuổi nhỏ làm việc nhỏ tùy theo sức của mình”. Việc trẻ em tham gia làm việc nhà phù hợp với độ tuổi là điều nên khuyến khích để tăng cường kỹ năng sống cho các em. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, trẻ em tham gia làm việc nhà trong thời gian dài, thậm chí có cả công việc nguy hiểm, độc hại gây ảnh hưởng đến quá trình phát triển thể chất, tinh thần, ảnh hưởng đến thời gian học tập, vui chơi của các em.

Vì vậy, Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp đề nghị ILO và các đối tác tiếp tục nghiên cứu, làm rõ về khái niệm “lao động trẻ em” cũng như khoảng trống trong vấn đề này, để công tác xây dựng luật pháp về lao động trẻ em được hoàn chỉnh, bảo đảm các quyền của trẻ. Bởi theo Thứ trưởng, Bộ luật Lao động điều chỉnh quy phạm trong nhóm được phép (khu vực chính thức) trong khi lao động trẻ em chủ yếu xảy ra tại khu vực không chính thức: Trong các hộ gia đình như bán báo, đánh giày… Khu vực quan hệ lao động có rất ít lao động trẻ em.

Tuy nhiên, một số trẻ em làm việc nhà quá nhiều làm ảnh hưởng đến thời gian vui chơi, học tập.

Phân tích xu hướng toàn cầu về lao động trẻ em, ông Federico Blanco Allais (Bộ phận phụ trách các Nguyên tắc và quyền cơ bản tại nơi làm việc. ILO) cho biết: Từ 2000 – 2016, xu hướng lao động trẻ em có giảm từ 245,5 triệu xuống còn 151,62 triệu trẻ em. Tuy nhiên, tốc độ giảm đang chậm lại đáng kể. Ở các châu lục khác nhau thì có sự khác nhau về xu hướng giảm lao động trẻ em. Theo số lượng thống kê, chỉ có khu vực châu Phi cận Sahara là khu vực duy nhất có tình trạng lao động trẻ em tăng còn các khu vực khác lao động trẻ em có xu hướng giảm.

Ông Federico Blanco Allais, đặc điểm chính của lao động trẻ em chủ yếu tập trung trong lĩnh vực nông nghiệp (70,9%); công nghiệp 11,9% và dịch vụ 17,2%. “Trẻ em làm việc nhà tại gia đình mình là hình thức công việc phố biến nhất. Độ tuổi trẻ em làm việc nhà cao nhất là từ 12 – 14 tuổi và tỷ lệ trẻ em nữ làm việc nhà chiếm 67,9% trong khi tỷ lệ này đối với trẻ em nam là 56,1%. Hiện có khoảng 54 triệu trẻ em độ tuổi từ 5 -14 và 35 triệu vị thành niên 15 – 17 tuổi làm việc nhà” ông Federico Blanco Allais thông tin.

Ông Federico Blanco Allais cho rằng, việc trẻ em tham gia làm việc nhà có được tính là lao động trẻ em? Cần phải phân độ tuổi và những công việc nhà mà trẻ tham gia để xác định đó có phải là lao động trẻ em. Bởi làm việc nhà có thể kéo dài 12h/ngày và những công việc này làm ảnh hưởng thể chất tinh thần trẻ em. Nếu chấm dứt hoàn toàn lao động trẻ em vào năm 2025 cần tập trung nhiều hơn nữa đối với lao động trẻ em nông nghiệp, nông thôn cũng như tiếp cận các công nghệ, nâng cấp hạ tầng, kỹ năng nghề, cải thiện hoạt động lao động trang trải…. tất cả những hoạt động có liên quan đến trẻ em. Đặc biệt, cần thiết phải phân nhóm độ tuổi, ví dụ từ 5 – 11 tuổi thì mới có thể chấm dứt lao động trẻ em.