Bộ trưởng Đào Ngọc Dung với những trăn trở trong công tác giảm nghèo

Bộ trưởng Bộ LĐTB&XH Đào Ngọc Dung

Khi nhận nhiệm vụ Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH vào tháng 4/2016, ông đã bày tỏ sự trăn trở về những “món nợ” của ngành đối với nhân dân. Vậy đến thời điểm này những “món nợ” ấy đã được giải quyết thế nào, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung: Đúng vậy, đó là suy nghĩ từ đáy lòng của tôi khi nhận bàn giao công việc từ Bộ trưởng tiền nhiệm. Đó là “món nợ” mà bất cứ người nào đứng vào cương vị này cũng đều lo lắng.

Chúng ta có hơn 8 triệu người có công với cách mạng, nhưng vì nhiều lý do khác nhau mà còn một bộ phận nhỏ người có công vẫn chưa được hưởng đầy đủ các chính sách như mong muốn của Đảng, Nhà nước. Rồi vấn đề nâng lương của người lao động trong các doanh nghiệp. Nâng làm sao để hài hòa lợi ích của cả doanh nghiệp và người lao động.

Số người có trình độ đại học trở lên thất nghiệp là 202.300 người, số người thất nghiệp của nhóm cao đẳng chuyên nghiệp là 122.400 người và trung cấp chuyên nghiệp là 73.800 người mà bản tin thị trường lao động quý III/2016 đưa ra là hệ lụy rất lớn từ việc đào tạo không gắn với nhu cầu việc làm, thị trường lao động...

Để giải quyết tình trạng này, không chỉ tìm kiếm thị trường lao động, mà ta còn phải tập trung vào đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo và dạy nghề; dự báo nhu cầu việc làm. Bên cạnh đó, cũng cần tái cơ cấu đổi mới nền kinh tế nhằm phát triển doanh nghiệp, tập đoàn. Có như vậy mới tạo thêm việc làm.

Ngoài ra, tệ nạn xã hội có chiều hướng gia tăng, hay xóa đói giảm nghèo theo tiêu chuẩn nghèo đa chiều... cũng là những vấn đề lớn, đòi hỏi mọi ngành phải chung vai gánh vác, trong đó có ngành LĐ-TB&XH.

Giảm nghèo bền vững là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành trong năm 2017. Khái niệm mới là chuẩn nghèo đa chiều lần đầu tiên được áp dụng sẽ như thế nào, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung: Chuẩn nghèo đa chiều là một cách tiếp cận khác, yêu cầu cao hơn để nâng cao dân trí, đời sống nhân dân, đặc biệt đối với vùng nông thôn, miền núi. Vì thế, phải đo lường nghèo theo chuẩn mới là chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều. Trong bộ tiêu chuẩn này vẫn có tiêu chí về mức thu nhập, tất nhiên phải cao hơn so với tiêu chuẩn cũ. Thêm vào đó là các tiêu chí để người nghèo tiếp cận được các dịch vụ cơ bản mà họ còn thiếu hụt như y tế, văn hóa, giáo dục, nước sạch, thông tin... phù hợp hơn với điều kiện phát triển kinh tế-xã hội. Các tiêu chí tiếp cận đo lường nghèo đa chiều này sẽ áp dụng cho giai đoạn 2016-2020.

Thời gian qua, Việt Nam đã đạt được những thành tựu quan trọng về xóa đói giảm nghèo được cộng đồng quốc tế ghi nhận và đánh giá cao. Bộ trưởng có thể cho biết những thách thức khi áp dụng chuẩn nghèo mới?

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung: Xóa đói giảm nghèo là thành tựu rất lớn của nước ta trong những năm qua. Tại Hội nghị triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã khẳng định, 5 năm qua, chúng ta đã tạo ra thành quả rất to lớn trên lĩnh vực giảm nghèo.

Qua đánh giá các tiêu chí đã ban hành và tiếp cận tiêu chí nghèo đa chiều thì tỷ lệ hộ nghèo còn 9,88%, cận nghèo còn 5,22%, có những huyện hộ nghèo tỷ lệ trên 70%. Đó thực sự là những thách thức lớn cho những năm tiếp theo khi chúng ta triển khai Chương trình giảm nghèo bền vững.

Quá trình xóa đói giảm nghèo có thể ví như người leo lên đỉnh Fanxipan mà không dùng cáp treo. Đoạn đầu dốc còn thoai thoải, người leo đang hứng khởi, tràn trề sinh lực, nhưng chặng còn lại mới là gian khổ, dốc đứng, sức người có hạn, do đó phải rất quyết tâm mới lên tới đỉnh.

Xóa đói giảm nghèo cũng vậy, cuộc chiến chống đói nghèo còn gian nan và ngày càng khó khăn hơn vì còn 86% hộ nghèo vẫn là nghèo thu nhập. Khoảng cách thu nhập giữa đồng bào miền núi, vùng cao với miền xuôi ngày càng giãn ra. Lõi nghèo vẫn tập trung khu vực đồng bào dân tộc, vùng sâu vùng xa, đặc biệt ở vùng Tây Bắc, Tây Nguyên...

Đó là lý do Chính phủ ban hành Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo và Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016-2020.

Cùng với 2 chương trình trên, Bộ LĐ-TB&XH được Chính phủ giao chủ trì 2 chương trình: Chương trình mục tiêu giáo dục nghề nghiệp-việc làm và an toàn lao động, Chương trình mục tiêu phát triển hệ thống trợ giúp xã hội. Tất cả đều xoay quanh nông thôn, vùng sâu, vùng xa và hướng mạnh vào đồng bào dân tộc miền núi.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung thăm vùng chè Thái Nguyên

Trong năm 2017, công tác giảm nghèo bền vững sẽ được triển khai theo những định hướng nào, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung: Việc tìm và tạo ra mô hình giảm nghèo bền vững để nhân rộng đóng vai trò quan trọng và là định hướng để triển khai. Khi điều hành, chỉ đạo lĩnh vực này, quan điểm của tôi là phải bắt tay vào làm ngay, không chậm trễ và tập trung tháo gỡ khó khăn vướng mắc.

Từng có nhiều năm công tác ở miền núi, tôi nhận thấy, muốn đồng bào miền núi thay đổi nhận thức, thay đổi hành vi thì phải tạo ra mô hình cụ thể cho đồng bào dân tộc thấy. Nói trồng ngô phải có người trồng trước để họ xem thành công rồi mới học theo, chăn nuôi cũng vậy.

Khi bàn về Chương trình mục tiêu giảm nghèo bền vững, tôi hiểu chúng ta vẫn còn lúng túng trong thiết kế chính sách, hay cách tiếp cận và cả trong kỹ năng thực hành. Với cách tiếp cận nghèo theo phương pháp mới, khi phân vốn để thực hiện chương trình mục tiêu nhưng chúng ta vẫn phải lấy thu nhập làm tiêu chí chính, nên phải dành cho mục này tới 86% vốn và 14% còn lại dành cho chiều thiếu hụt. Riêng phần thiếu hụt này nên có chính sách ra sao, hỗ trợ kinh phí thế nào... là những vấn đề cần đặc biệt quan tâm.

Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020 sẽ theo hướng tích hợp hệ thống, tăng cường chính sách cho vay hỗ trợ có điều kiện để các hộ nghèo phát triển sản xuất, giảm tối đa cấp không, khuyến khích hộ nghèo từng bước vươn lên thoát nghèo. Đồng thời, tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện phương pháp tiếp cận đa chiều, đặc biệt là các tiêu chí thiếu hụt cho phù hợp. Tập trung phối hợp với các bộ, ngành xây dựng khung đánh giá nghèo đa chiều theo từng năm, từng giai đoạn.

Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!