Báo giấy - lí do để tồn tại

Khi ấy, có chuyên gia trong lĩnh vực truyền thông còn đưa ra dự đoán chắc chắn rằng đến năm 2017 hầu như báo giấy sẽ không còn ở Mỹ, còn thế giới là vào năm 2040 và thay vào đó là các trang báo điện tử.

         Báo giấy một thời được bán rong khắp phố phường

Tuy nhiên, điều đó đã không xảy ra, dù đúng là báo giấy đang gặp rất nhiều khó khăn, đang lao đao và phải tìm mọi cách để trụ lại. Điều này ở Việt Nam có phần nhẹ nhàng hơn, chỉ những tờ báo gắn với thị trường, nói theo ngôn ngữ của những người làm báo là báo ra sạp mới bị ảnh hưởng tương đối nặng. Dù chưa có báo nào phải đóng cửa nhưng số lượng phát hành đa số bị giảm từ một phần ba đến một nửa so với thời hoàng kim trước đây.

          Vậy báo giấy thời gian tới có còn lí do để tồn tại và nó sẽ tồn tại ra sao?

          Không thể phủ nhận những lợi thế tiềm tàng của báo mạng, đó là cập nhật thông tin cực nhanh, không chỉ bằng câu chữ, hình ảnh mà giờ đây là video và tivi online. Đó là sự tương tác với sự chia sẻ thông tin sâu rộng và đa chiều – cùng vấn đề có thể tìm hiểu nhiều nội dung khác nhau, cập nhật liên tục. Thêm nữa là sự chia sẻ giữa người cung cấp thông tin với chính bạn đọc của mình thông qua các coment, like, share... Và tất nhiên không thể không nhắc đến thế mạnh khác nữa như người ta có thể đọc báo mạng ở bất kỳ đâu trên các thiết bị di động, đặc biệt là có thể cập nhật thông tin cùng một lúc của rất nhiều tờ báo... Ngoài ra còn phải tính đến lợi ích kinh tế như đỡ tốn tiền mua báo, phải dọn dẹp báo cũ, dễ lưu trữ, tìm lại các bài báo khi có nhu cầu. Đấy là còn chưa nói đến việc bảo vệ môi trường, báo giấy dù muốn hay không cũng gián tiếp tác động đến môi trường như khai thác gỗ làm giấy in, mực in... Hiện đang xuất hiện một thế hệ công dân toàn cầu, cùng với sự đi lại dễ dàng, rõ ràng báo giấy khó đáp ứng được vì không thể phát hành ra toàn cầu như báo mạng.

         Báo giấy đã là sở thích của nhiều người 

Nói thế nhưng không phải không có những yếu điểm nghiêm trọng của báo mạng. Đầu tiên là do yêu cầu thông tin nhanh nên báo mạng rất hay để xảy ra sai sót không chỉ về câu chữ mà cả nội dung thông tin. Vì vậy mới đang tồn tại việc sáng treo lên trưa gỡ xuống. Cùng với đó, qua các mạng xã hội thì ai cũng có thể trở thành “nhà báo” vì vậy đã có không ít thông tin bịa đặt, sai sự thật, phiến diện bị lợi dung đăng tải. Chính điều đó khiến cho báo mạng trở nên kém tin cậy, đa số người đọc chỉ để đáp ứng sự tò mò và thường phải kiểm định lại, trước một thông tin lạ, không bình thường... Điều này ít hay có thể nói là không xảy ra với báo giấy.

          Báo giấy vẫn đang sống và có lí do để tồn tại. Tôi muốn nói đến báo giấy nói chung chứ không phải chỉ ở riêng Việt Nam, vì ở nước ta dù có trên 800 tờ báo đang hoạt động nhưng phần nhiều trong số đó vẫn sống dựa và ngân sách, một phần hay hoàn toàn.

Đầu tiên là vẫn đang có những độc giả trung thành với báo giấy, họ luôn giữ thói quen đọc báo mỗi ngày. Báo giấy sau mấy trăm năm tồn tại luôn tạo cho người đọc sự thân thiện, gần gũi và niềm tin – báo đã đưa tin, đã nói, về cơ bản là đúng. Và đương nhiên, báo giấy muốn tồn tại và chỉ có thể tồn tại bằng chính nội lực của mình – đó là chất lượng, là sự chuyên sâu. Rõ ràng để xuất hiện được trên một tờ báo giấy – nhất là những tờ báo lớn, là điều không dễ vì “đất” chật, được kiểm soát kỹ. Nên mỗi bài viết trên báo giấy luôn thể hiện tính định hướng, tính chân thực cao về nội dung và khá chuẩn về hình thức. Hiện nay một số tờ báo giấy ngoài việc kiểm soát chặt chẽ về nội dung và hình thức cũng đang có sự điều chỉnh cho phù hợp với thực tế đời sống như tập trung viết chuyên sâu về một số vấn đề trong từng số báo. Đặt bài các chuyên gia, các nhà chính trị, nhà văn, nhân vật nổi tiếng bàn, bình luận về một vấn đề đang được xã hội quan tâm.

Đã hình thành thói quen đọc tin tức trên điện thoại của lớp trẻ

Về quảng cáo cũng vậy, quảng cáo trên báo mạng thường có xu hướng buộc người đọc phải xem, vì vậy thường tạo ra sự nhàm chán bực bội nên dễ bị bỏ qua. Quảng cáo trên báo giấy hiện nay đang ít dần khiến cho doanh thu của một số báo bị thu hẹp nhưng có thể sẽ hồi phục trở lại vì nó là nhu tìm kiếm thông tin của bạn đọc hay ít ra cũng có tác động lên độc giả một cách thụ động nhưng không có cảm giác bắt buộc.

Thực tế cho thấy, hiện nay đã bắt đầu có sự nhàm chán với báo mạng. Thông tin nhanh, đa chiều là quan trọng nhưng thông tin theo kiểu “chợ” – ai có gì cứ mặc sức đưa lên, bất kể dúng sai, hay dở không chỉ khiến người đọc bội thực mà là cảm giác bực bội. Lâu dần sẽ không còn cảm giác thích đọc báo. Đấy là chưa kể hiện nay đã xuất hiện những trang mạng chỉ chuyên đi dẫn bài của các trang khác, các tờ báo dẫn nguồn của nhau. Điều này khiến các tờ báo mạng đang mất dần bản sắc riêng, tất cả đều na ná nhau và không còn cuốn hút người xem.

Chính vì điều nay, giờ đây có chuyên gia lại lo lắng internet không phải giết chết báo giấy mà đang giết chết báo chí nói chung. Và như vậy, đã là vội vã khi cho rằng “báo in cái chết được báo trước”. Với sự phát triển như vũ bão của công nghệ thông tin, đổi mới hình thức xuất bản là điều đương nhiên và nó đã đem lại những tiện ích không thể phủ nhận. Tuy nhiên, phải có một nội dung tương xứng và phù hợp đi theo mới đáp ứng được nhu cầu của xã hội.