Xóa biên chế trong ngành giáo dục: Bước đột phá nhưng cần có lộ trình phù hợp

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ: Bộ sẽ nghiên cứu kỹ, thí điểm trước ở những trường phổ thông có thương hiệu

Theo Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ, thời gian qua việc tự chủ chỉ được bàn đến nhiều ở giáo dục đại học, chưa đề cập ở giáo dục phổ thông. Từ băn khoăn này, khi xây dựng nghị định tự chủ các đơn vị sự nghiệp công lập ngành giáo dục, Bộ GD&ĐT đã phải tách thành hai, một nghị định cho giáo dục đại học và một nghị định dành cho giáo dục phổ thông. Ở giáo dục phổ thông, tự chủ chính là phân cấp, phân quyền cho các cơ sở giáo dục, bao gồm tự chủ về nhiệm vụ và tự chủ về nhân sự.

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ nhấn mạnh, nâng cao chất lượng giáo dục phải bắt đầu từ đội ngũ giáo viên, muốn thu hút và giữ chân được thầy cô giỏi cần có chế độ đãi ngộ lớn. Chúng ta cứ giữ mãi định biên như hiện nay sẽ khó tạo ra động lực cho những người tâm huyết và lâu dài khó tạo được đột phá cho quá trình đổi mới giáo dục. “Đã tới lúc phải đẩy mạnh tiến trình cho các trường tự chủ trong việc tuyển dụng giáo viên, đánh giá cán bộ, tiến tới thí điểm chế độ hợp đồng lao động đối với giáo viên. Mọi thay đổi hay đổi mới của ngành đều phải hướng tới mục đích tốt hơn hiện tại. Vấn đề sâu xa chúng ta đang giải quyết là thu nhập, môi trường làm việc, tạo động lực tinh thần cho giáo viên để họ thấy lao động của mình được coi trọng xứng đáng”, ông Nhạ khẳng định.

Để xóa bỏ được quan niệm về biên chế với sự ổn định lâu dài trong đội ngũ giáo viên không phải việc có thể làm được ngay. Nhưng điều này tạo ra một lối suy nghĩ khác, đó là coi năng lực, trình độ là yếu tố quan trọng nhất. Giáo viên tự tin vào năng lực làm việc để khẳng định dù không dạy ở trường này có thể dạy ở trường khác, tạo ra thị trường lao động thực sự, trong đó chất lượng là thước đo hàng đầu. Năng lực của giáo viên được thể hiện qua thu nhập.

Người đứng đầu ngành giáo dục khẳng định đây là vấn đề có thể tác động đến hơn một triệu thầy cô giáo. Vì vậy, bộ sẽ nghiên cứu kỹ, từng bước thí điểm để có lộ trình hài hòa chứ không phải cùng lúc toàn ngành chuyển từ công chức, viên chức sang chế độ hợp đồng. Trước hết, Bộ GD&ĐT sẽ thí điểm ở những nơi có điều kiện như một số trường phổ thông có thương hiệu. Hiện tại, việc này trong giai đoạn xem xét, tính toán của ngành.

"Chúng tôi sẽ phối hợp chặt chẽ với các bộ ngành hữu quan và các địa phương để cụ thể hóa chủ trương này trong thời gian tới. Ban đầu sự thay đổi này sẽ có tác động nhiều chiều đến đội ngũ giáo viên, sẽ có người đồng thuận, sẽ có người băn khoăn, thậm chí là phản đối, nhưng về lâu dài việc chuyển sang chế độ hợp đồng đối với giáo viên là cần thiết để từng bước cải thiện thu nhập, nâng cao chất lượng đội ngũ gắn liền với quá trình đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục", Bộ trưởng Nhạ nói.

ĐBQH Phạm Tất Thắng, Phó Chủ nhiệm UB Văn hóa – Giáo dục Thanh thiếu niên và Nhi đồng của QH: Nếu làm được công khai, minh bạch, giáo viên sẽ yên tâm hơn

Theo đại biểu Phạm Tất Thắng, làm thế nào để bỏ hay giảm số lượng công chức, viên chức trong ngành giáo dục là một việc làm cần phải suy nghĩ thấu đáo. Đó là một việc làm cần thiết và sẽ tốt nếu làm được. Tuy nhiên, đội ngũ giáo viên là một lực lượng rất quan trọng, là chủ thể của ngành giáo dục và liên quan đến việc đào tạo đội ngũ nhân lực, là lực lượng kế cận cho đất nước trong thời gian tới.

“Do vậy, bất kỳ chế độ chính sách cho đội ngũ giáo viên khi có sự thay đổi cần phải có những tính toán thận trọng, phù hợp với quy định pháp luật của chúng ta hiện nay, đồng thời phù hợp với công chức, viên chức của các ngành khác. Cho dù có giảm chi phí về ngân sách, vẫn cần thiết phải bảo vệ quyền lợi cho giáo viên,” ông Phạm Tất Thắng bày tỏ quan điểm.

Trước ý kiến lo ngại sẽ phát sinh thêm tiêu cực trong ngành giáo dục khi “chạy” hợp đồng còn “căng” hơn “chạy” công chức, bởi cứ mỗi năm hết hạn hợp đồng là giáo viên lại phải lo “chạy” hợp đồng, ông Phạm Tất Thắng cho rằng dư luận về việc “chạy” công chức hay hợp đồng là có. Ngành giáo dục chiếm số lượng đông đảo nhất trong tổng số lượng công chức, viên chức của đất nước. Do vậy, nếu có một chính sách công khai, minh bạch cũng sẽ hạn chế được những tiêu cực có thể phát sinh xung quanh câu chuyện này.

“Nếu làm được công khai, minh bạch, giáo viên cũng sẽ yên tâm hơn, qua đó đạt được mục tiêu giảm được đội ngũ công chức, viên chức, đồng thời giảm được ngân sách nhà nước cho đội ngũ công chức, viên chức hiện nay. Tuy nhiên, vẫn cần phải đảm bảo quyền lợi của đội ngũ giáo viên, đồng thời đảm bảo được mặt bằng chung giữa công chức, viên chức trong ngành giáo dục với các ngành khác,” ông Phạm Tất Thắng nhấn mạnh.

Cũng theo ông Thắng, nếu thay đổi mang tính cách mạng này đi vào thực tiễn, Quốc hội cũng sẽ phải xem xét sửa đổi Luật Công chức, viên chức bởi đội ngũ giáo viên hiện nay chủ yếu là công chức.

Ngành giáo dục đã đưa ra đề xuất này. Việc có áp dụng hay không, hay áp dụng thí điểm vẫn cần sự cho phép của các cơ quan có thẩm quyền. Nếu để áp dụng đồng loạt cho toàn ngành giáo dục, rõ ràng sẽ phải sửa đổi Luật Công chức, viên chức.

“Theo quy định của Luật Viên chức: Viên chức, công chức phải có vi phạm gì đó mới bị đưa ra khỏi công chức, viên chức. Tôi cho rằng Bộ GD&ĐT sẽ chỉ áp dụng thí điểm, nếu áp dụng đồng loạt cần phải sửa đổi Luật Viên chức, phải phù hợp với hệ thống chung của chúng ta, và chắc chắn Quốc hội sẽ phải cho ý kiến”, ông Phạm Tất Thắng nói.

ĐBQH Bùi Sỹ Lợi- Phó Chủ nhiệm UB các vấn đề xã hội của QH:Việc đổi mới là cần thiết nhưng cần phải tiến hành một cách thận trọng

Đại biểu Bùi Sỹ Lợi nhấn mạnh: Trước hết phải khẳng định đây chỉ là quan điểm đang trong quá trình nghiên cứu, xem xét, việc dự kiến “sắp tới đây sẽ chấm dứt việc biên chế đối với giáo viên để chuyển sang hợp đồng ” của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, còn hiện nay thì việc này đang được thực hiện theo quy định của pháp luật.

Đảng và Nhà nước đã xác định giáo dục là quốc sách hàng đầu, nhất là trong thời kỳ Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng với thế giới, đặc biệt là việc đào tạo, phát triển nguồn nhân lực Quốc gia. Do vậy, mọi thay đổi, sắp xếp trong hệ thống giáo dục nói chung cũng như việc thay đổi cơ chế, chính sách đối với các nhà giáo nói riêng là những vấn đề hệ trọng, cần được nghiên cứu, xem xét một các thấu đáo. Hiện Ban Chỉ đạo Nhà nước về đổi mới cơ chế hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập vẫn đang trong quá nghiên cứu, xem xét.

Ông Bùi Sỹ Lợi cho biết, vừa qua, Đoàn công tác do đồng chí Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đang làm việc với một số bộ, ngành trung ương, trong đó có Bộ Giáo dục và Đào tạo về cơ chế quản lý, cơ chế tài chính, tổ chức hệ thống các đơn vị sự nghiệp công lập. Đoàn công tác cũng đã nêu rõ việc xem xét xét tiếp tục hay chấm dứt biên chế đối với giáo viên vẫn đang trong quá trình xem xét, nghiên cứu và phải tiến hành một cách thận trọng, có lộ trình để không làm xáo trộn, bất ổn trong hệ thống giáo dục nhất là với giáo dục phổ thông. Với mục tiêu là đổi mới cơ chế hoạt động để các đơn vị này phát huy được tốt hơn, tạo điều kiện tốt hơn cho hệ thống giáo dục và đào tạo chứ không phải là việc giảm sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với hệ thống này.

“Để nâng cao chất lượng giáo dục phải bắt đầu từ đội ngũ giáo viên, muốn thu hút và giữ chân được giáo viên giỏi cần có chế độ đãi ngộ lớn. Nếu chúng ta cứ giữ mãi định biên như hiện nay sẽ khó tạo ra được động lực cho những người tâm huyết và lâu dài khó tạo được “đột phá” cho quá trình đổi mới giáo dục”. Do đó, việc đổi mới cơ chế là cần thiết, nhưng cũng sẽ được tiến hành một cách thận trọng, có lộ trình và trước mắt có thể xem xét việc tổ chức thí điểm thực hiện”, đại biểu Bùi Sỹ Lợi nhấn mạnh.

Theo đại biểu Bùi Sỹ Lợi, đối với hệ thống giáo dục đại học, cao đẳng và trung học chuyên nghiệp thì có thể thực hiện thí điểm trước và từng bước chuyển dần sang cơ chế hợp đồng đối với các giảng viên, giáo viên. Còn đối với hệ thống giáo dục phổ thông thì cần phải xem xét kỹ càng hơn. Do đây là vấn đề có thể tác động đến hàng triệu thầy cô giáo, do đó, Bộ Giáo duc và Đào tạo cần phải phối hợp với các ngành liên quan nghiên cứu kỹ, trước mắt từng bước xin chủ trương thí điểm để có lộ trình phù hợp, tổng kết thực tiễn đề xuất sửa đổi Luật viên chức một cách căn cơ.