Vụ Khai thác trái phép trên 1,5 triệu tấn quặng Apatit: Sai phạm đang được làm rõ

Bốn cán bộ bị khởi tố, tạm giam là ông Nguyễn Thanh Dương, Lê Ngọc Hưng (đều là cựu Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai), Mai Đình Định- nguyên Giám đốc Sở TNMT, Phan Văn Cương,- cựu Phó Giám đốc Sở Công thương Lào Cai.

Cũng trong ngày 23/6, Công an tỉnh Lào Cai còn ra các quyết định khởi tố bị can và lệnh khám xét, cấm đi khỏi nơi cư trú đối với ông Nguyễn Văn Bình- nguyên thành viên Hội đồng thành viên Công ty Apatit Việt Nam.

Tài liệu thu thập được của phóng viên cho thấy sau khi UBND tỉnh Lào Cai ban hành văn bản số 1717 (ngày 20/5/2013, ông Doãn Văn Hưởng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh ký), Công ty Lilama đã bắt đầu các hoạt động vừa san gạt mặt bằng, vừa lấy mẫu phân tích quặng, nhưng các văn bản báo cáo của đơn vị này không thể hiện cụ thể về khối lượng.

Tháng 6/2014 Công ty Lilama có văn bản gửi tỉnh Lào Cai (số 71) thể hiện đã triệt để thu gom quặng Apatit. Nhưng do Công ty Apatit Việt Nam không tiêu thụ kịp. Do khó khăn tài chính nên Công ty Lilama xin UBND tỉnh Lào Cai cho phép công ty được liên hệ giao một phần lượng quặng tồn kho cho các nhà máy chế biến sâu.

Lúc này, ông Doãn Văn Hưởng là Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai có văn bản 2241 (ngày 17/6/2014) chỉ đạo Sở TNMT, Sở Công thương Lào Cai xem xét đề nghị của Công ty Lilama về việc xin giao quặng apatit thu gom cho các cơ sở chế biến sâu. “Báo cáo UBND tỉnh trước ngày 25/6/2014”- văn bản nêu rõ.

Thực hiện chỉ đạo trên, Sở TNMT Lào Cai (ông Vũ Đình Thủy- Trưởng phòng quản lý tài nguyên khoáng sản) chủ trì, phối hợp với Sở Công thương (ông Trịnh Huy Đại, Phó Trưởng phòng kỹ thuật, an toàn và môi trường), Công ty Lilama (Nguyễn Mạnh Thừa- Giám đốc) tổ chức kiểm tra thực địa ở vị trí tập kết tổ 30 phường Bắc Cường, TP. Lào Cai.

Ông Lê Ngọc Hưng (khi đó là Giám đốc Sở Công thương) có ký xác nhận vào biên bản để xác nhận cán bộ Sở đã đi kiểm tra và đề xuất. Tổ kiểm tra trên ghi nhận có khoảng 30.000 tấn quặng các loại.

Sở TNMT Lào Cai sau đó có văn bản đề nghị UBND tỉnh Lào Cai xem xét cho Công ty Lilama liên hệ và cung cấp số quặng trên cho các cơ sở tuyển khoáng, chế biến sâu. Văn bản do ông Mai Đình Định- Giám đốc sở ký.

Ngày 9/7/2014, ông Nguyễn Thanh Dương- Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai ký văn bản số 2594 cho phép Công ty Lilama được liên hệ và cung cấp 30.000 tấn quặng trên cho các cơ sở tuyển khoáng, chế biến sâu. Nghiêm cấm vận chuyển quặng ra khỏi địa bàn Lào Cai.

Liên quan đến hơn 88 nghìn tấn quặng Apatit loại 3, ngày 05/9/2014, trên cơ sở đề nghị của Sở Công thương, ông Lê Ngọc Hưng (lúc này là Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai) ký văn bản 3448/UBND-CN.

Nội dung nêu rõ: Cho phép Công ty Lilama được chọn lọc phần quặng Apatit có hàm lượng cao trong tổng số 88.536 tấn quặng loại 3 đã được thu gom (để tại bãi tập kết khai trường 15B) để tiêu thụ cho các nhà máy chế biến sâu trên địa bàn Lào Cai. Phần còn lại thống nhất với Công ty Apatit Việt Nam thu mua theo kế hoạch sản xuất của Công ty Apatit Việt Nam.

QĐ trên cũng nêu rõ “nghiêm cấm việc lợi dụng chọn lọc quặng để thu gom từ các nguồn khác, thời gian phải hoàn thành trước ngày 31/12/2014. Có trách nhiệm kê khai, nộp đầy đủ, kịp thời các loại thuế, phí, nghĩa vụ có liên quan đối với Nhà nước đối với khối lượng quặng chọn lọc hàm lượng cao tiêu thụ cho các cơ sở chế biến sâu trên địa bàn tỉnh”.

Quyết định này Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai, Lê Ngọc Hưng giao Sở Công thương chủ trì phối hợp với Sở TNMT kiểm tra, giám sát việc triển khai thực hiện của Công ty Lilama.

Ông Hưng ký văn bản trên sau khi được bầu Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai chưa đầy 2 tháng, chưa được phân công nhiệm vụ cụ thể.

Vụ án này đang được Cơ  quan điều tra, Công an tỉnh Lào Cai điều tra làm rõ. Hành vi vi phạm pháp luật của tổ chức, cá nhân sẽ được cơ quan tiến hành tố tụng điều tra trên tinh thần thượng tôn pháp luật, “không có vùng cấm”.

Nhìn lại gốc rễ của vụ việc cho thấy trong việc cấp phép dự án cho Công ty Lilama có rất nhiều cựu cán bộ tại UBND tỉnh Lào Cai có trách nhiệm. Nhiều người đã ký các văn bản chưa đúng quy định pháp luật của Nhà nước.

Thanh tra Chính phủ tại kết luận thanh tra số 3238/KL-TTCP ngày 29/12/2017 nhấn mạnh: “Trên thực tế trên diện tích 3,77 ha mặt bằng xây dựng khách sạn, nhà hàng, Công ty Lilama đã thu được 1.363.519 tấn quặng apatit. Số tiền bán quặng thu được 379.045.759.068 đồng. Như vậy, Việc UBND tỉnh Lào Cai có văn bản số 2160/UBND-CN ngày 02/08/2012 và văn bản số 1717/UBND- CN ngày 20/05/2013 cho phép Công ty Lilama tận thu, thu gom apatit là chưa đúng quy định tại Điều 65 (quy định về khai thác khoáng sản ở khu vực có dự án đầu tư xây dựng công trình) và Điều 67 (quy định về tận thu khoáng sản) của Luật Khoáng sản 2010 (tận thu chỉ được thực hiện khi đã đóng cửa mỏ). Trách nhiệm thuộc UBND tỉnh Lào Cai, Sở TNMT cùng các đơn vị tham mưu cho UBND tỉnh cho phép Công ty Lilama tận thu, thu gom quặng Apatit”.

Phân tích về vụ án này, chuyên gia pháp lý được hỏi đã nêu quan điểm: “Xuyên suốt quá trình thực hiện cho thấy rất nhiều dấu hiệu sai phạm, sự không đồng tình của đơn vị liên quan, cảnh báo của Kiểm toán Nhà nước, UBND tỉnh Lào Cai đã có nhiều cơ hội để chấm dứt, dừng dự án nhưng tỉnh Lào Cai đã không làm vậy”.

Cơ quan bảo vệ pháp luật cần làm rõ các nội dung sai phạm (nếu có) của các tổ chức, cá nhân có liên quan khi ký các văn bản trên. Như thế đảm bảo giải quyết vụ án một cách thấu đáo, triệt để, thể hiện tính công bằng, nghiêm minh của pháp luật.