Việt Nam luôn đảm bảo quyền cho các phạm nhân

Các phạm nhận được thực hiện đầy đủ các quyền con người

Luật Thi hành án hình sự quy định cụ thể về nguyên tắc, thủ tục, tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan có thẩm quyền trong hoạt động thi hành án; bản án, quyết định về hình phạt tù. Luật Thi hành án hình sự 2019 đã dành một chương (Chương III với 55 điều từ Điều 22 đến Điều 76) về chế độ thi hành án phạt tù, trong đó có chế độ giam giữ, giáo dục phạm nhân, chế độ ăn, mặc, ở, sinh hoạt, chăm sóc y tế đối với phạm nhân và các quy định về phạm nhân là người chưa thành niên.

Theo quy định của pháp luật, sau khi có quyết định thi hành án phạt tù của Tòa án, người bị kết án sẽ được đưa đến các trại giam để chấp hành án phạt tù. Trại giam tổ chức giam giữ phạm nhân theo các khu giam giữ khác nhau. Căn cứ vào tính chất của tội phạm, mức hình phạt, đặc điểm nhân thân của phạm nhân và kết quả chấp hành án, Giám thị trại giam quyết định việc phân loại, chuyển khu giam giữ đối với phạm nhân. Bố trí giam riêng đối với: Phạm nhân nữ; phạm nhân là người dưới 18 tuổi; phạm nhân là người nước ngoài; phạm nhân mắc bệnh truyền nhiễm; phạm nhân có dấu hiệu mắc bệnh tâm thần, bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình trong thời gian chờ quyết định của Tòa án; phạm nhân thường xuyên vi phạm nội quy cơ sở giam giữ; phạm nhân là người đồng tính, người chuyển đổi giới tính, người chưa xác định rõ giới tính.

Các trại giam thực hiện đầy đủ các chế độ, chính sách cho phạm nhân bảo đảm đúng quy định của pháp luật; các biện pháp giáo dục phạm nhân luôn đề cao tính nhân văn, thượng tôn pháp luật. Về chế độ ăn, mặc, ở, khám chữa bệnh của phạm nhân, phạm nhân được bảo đảm tiêu chuẩn định lượng về gạo, rau xanh, thịt, cá, đường, muối, nước mắm, bột ngọt nhằm bảo đảm sức khỏe trong quá trình giam giữ, lao động, học tập tại nơi chấp hành án. Hằng năm, phạm nhân được cấp phát quần áo, chăn, màn và các đồ dùng thiết yếu phục vụ sinh hoạt bảo đảm phù hợp với thời tiết, địa lý của từng địa phương. Phạm nhân tham gia lao động được cấp phát quần áo bảo hộ và những phương tiện bảo hộ lao động cần thiết.

Trong quá trình chấp hành án phạt tù, phạm nhân được khám bệnh định kỳ, trường hợp bị bệnh nặng hoặc bị thương tích vượt quá khả năng điều trị thì Thủ trưởng cơ sở giam giữ phạm nhân quyết định trích xuất đến cơ sở khám bệnh, chữa bệnh tuyến trên để điều trị. Trong 6 tháng đầu năm 2023, các trại giam thuộc Bộ Công an đã khám, phát thuốc thông thường cho hơn 3.200.000 lượt phạm nhân; điều trị tại bệnh xá hơn 43.300 lượt phạm nhân; khám, điều trị tại bệnh viện 1.900 lượt phạm nhân, trại viên, học sinh. Tổ chức phun khử khuẩn phòng, chống các loại dịch bệnh đảm bảo cảnh quan môi trường xanh, sạch, đẹp, phòng, chống dịch bệnh theo mùa.

Phạm nhân được tổ chức lao động phù hợp với độ tuổi, sức khỏe và đáp ứng yêu cầu quản lý, giáo dục, hòa nhập cộng đồng; được nghỉ lao động các ngày thứ bảy, chủ nhật, lễ, Tết theo quy định của pháp luật. Phạm nhân được gặp thân nhân 1 lần/tháng, mỗi lần gặp không quá 1 giờ. Nhằm khuyến khích người bị kết án đang chấp hành án phạt tù ăn năn hối cải, tích cực học tập, lao động cải tạo để được hưởng sự khoan hồng của Nhà nước và trở thành người có ích cho xã hội, tùy từng trường hợp phạm nhân có thể được xét đề nghị đặc xá, tha tù trước thời hạn có điều kiện, giảm thời hạn chấp hành án phạt tù hay tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù. Tính riêng trong 06 tháng đầu năm 2023, Cơ quan quản lý thi hành án hình sự Bộ Công an đã thực hiện 02 đợt xét, đề nghị giảm thời hạn chấp hành án phạt tù cho phạm nhân. Các trại giam, trại tạm giam thuộc Bộ Công an đã lập hồ sơ đề nghị và được Tòa án nhân dân có thẩm quyền quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện cho hơn 720 phạm nhân, giảm thời hạn chấp hành án phạt tù cho hơn 64.000 phạm nhân, tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù cho hơn 70 phạm nhân.

Nhiệm vụ của công tác giáo dục cải tạo là nhằm giúp phạm nhân biết ăn năn, hối cải, nhận rõ tội lỗi của mình, thay đổi nhận thức, thái độ, hành vi, lối sống theo hướng tích cực và giúp họ sớm trở thành người có ích cho xã hội, không tái phạm tội hoặc vi phạm pháp luật. Nội dung giáo dục cải tạo phạm nhân được quy định trong Luật Thi hành án hình sự và các văn bản hướng dẫn thi hành, bao gồm: giáo dục pháp luật, giáo dục công dân, giáo dục kỹ năng sống, dạy văn hóa xóa mù chữ, phổ biến thông tin thời sự, chính sách, tổ chức hướng nghiệp, dạy nghề, sinh hoạt, vui chơi, giải trí…

Do làm tốt công tác giáo dục cải tạo nên đa số phạm nhân đều đã nhận rõ tội lỗi đã gây ra, xác định rõ tư tưởng, yên tâm cải tạo tiến bộ, chấp hành nghiêm Bản án, không vi phạm Nội quy cơ sở giam giữ. Định kỳ hằng tháng, quý, phần lớn phạm nhân đều được xếp loại khá, tốt và được hưởng chính sách nhân đạo, khoan hồng của Đảng, Nhà nước Việt Nam như: Giảm thời hạn chấp hành án phạt tù, tha tù trước thời hạn có điều kiện hoặc đặc xá, trở về hòa nhập cộng đồng và xã hội làm ăn lương thiện.

Đẩy mạnh công tác tổ chức hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân

Công tác dạy nghề đã góp phần quan trọng và nâng cao hiệu quả công tác giáo dục cải tạo phạm nhân. Thông qua lao động, phạm nhân có những thay đổi về nhận thức, có tiến bộ trong quá trình cải tạo. Nhiều phạm nhân khi trở về xã hội đã tìm được việc làm bằng nghề được học, có thu nhập ổn định, góp phần tích cực trong công tác gìn giữ an ninh trật tự xã hội, giúp giảm và phòng ngừa tái phạm. Công tác đào tạo, dạy nghề cho phạm nhân được Nhà nước, các ban; bộ, ngành, đoàn thể các tổ chức xã hội từ trung ương đến địa phương hết sức quan tâm, được thể hiện qua những chủ trương, định hướng lớn và các văn bản quy định về công tác đào tạo nghề, trong đó có đào tạo nghề cho phạm nhân. Phạm nhân được tổ chức lao động phù hợp với độ tuổi, sức khỏe và đáp ứng yêu cầu quản lý, giáo dục, hòa nhập cộng đồng. Phạm nhân lao động phải chịu sự giám sát, quản lý của trại giam, trại tạm giam. Thời giờ lao động của phạm nhân không quá 08 giờ/ngày và 05 ngày/tuần, được nghỉ vào các ngày chủ nhật, lễ, Tết theo quy định của pháp luật. Căn cứ vào khả năng của phạm nhân, thị trường lao động và điều kiện cụ thể, các trại giam tổ chức bồi dưỡng nâng cao tay nghề và tổ chức dạy những nghề phổ thông, đơn giản cho người chưa có nghề; phối hợp với các cơ quan, đơn vị chức năng tổ chức dạy nghề, bồi dưỡng nghề cho phạm nhân trước khi họ chấp hành xong án phạt tù.

 Các trại giam đã hợp tác với các doanh nghiệp, các trung tâm, trường nghề để dạy nghề cho phạm nhân như các nghề: thủ công mỹ nghệ, may mặc, nghề mộc, điện, điện lạnh, nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản... từ đó họ có cơ hội tìm được việc làm phù hợp sau khi chấp hành xong án phạt tù, tái hòa nhập cộng đồng. Rất nhiều người trong số họ đã trở thành doanh nhân thành đạt, là chủ doanh nghiệp, tiếp nhận hàng trăm phạm nhân sau khi chấp hành xong án phạt tù về công ty, xí nghiệp của mình để làm việc và giúp họ ổn định cuộc sống.  Tính riêng trong 6 tháng đầu năm 2023 các trại giam đã tổ chức gần 130 lớp dạy nghề cho gần 4.100 lượt phạm nhân với các nghề may, xây dựng, điện dân dụng, điện công nghiệp, đan lát, gia công mỹ nghệ, gò, hàn, cơ khí, mộc, kỹ thuật máy lạnh, sửa chữa xe máy...

Trước khi phạm nhân chấp hành xong hình phạt tù sẽ có cán bộ tư vấn về kỹ năng tìm kiếm việc làm, cung cấp thông tin các tổ chức xã hội, đoàn thể có thể giúp đỡ họ như: Tư vấn cho vay vốn, liên hệ tìm việc làm; cung cấp danh sách, địa chỉ các công ty, xí nghiệp, doanh nghiệp có nhu cầu tuyển dụng để phạm nhân biết và liên hệ xin vào làm việc nếu thấy phù hợp.

Năm 2022, Bộ Công an đã phối hợp với các ban, bộ, ngành trung ương tham mưu cho Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết số 54/2022/QH15 ngày 16/6/2022 của Quốc hội về thí điểm mô hình tổ chức hoạt động lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam. Bên cạnh đó, trình Chính phủ ban hành Nghị định số 09/2023/NĐ-CP ngày 13/3/2023 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Nghị quyết số 54/2022/QH15 ngày 16/6/2022 của Quốc hội về thí điểm mô hình tổ chức hoạt động lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam. Ban hành Quyết định số 3772/QĐ-BCA-C10 ngày 01/6/2023 của Bộ Công an ban hành kèm theo danh sách 18 trại giam được áp dụng thí điểm mô hình tổ chức hoạt động lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam.