Việc cai nghiện ma tuý bắt buộc với người nghiện dưới 18 tuổi do Tòa án quyết định

Người nghiện ma túy từ 12 đến dưới 18 tuổi: Biện pháp phải khác so với đối tượng từ 18 tuổi trở lên

Trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình Dự thảo Luật, bà Nguyễn Thuý Anh – Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội cho rằng, với quan điểm người nghiện ma túy từ đủ 12 đến dưới 18 tuổi là đối tượng cần được ưu tiên bảo vệ và biện pháp phải khác so với đối tượng từ 18 tuổi trở lên, đó là quan điểm mang tính nhân văn của Nhà nước ta. 

 "Nếu quy định tiếp tục áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc đối với người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi đã cai nghiện ma túy bắt buộc nhưng vẫn nghiện ma túy thì đã vô tình coi đối tượng này giống như trường hợp người từ đủ 18 tuổi trở lên bị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc khi trong thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy mà tái nghiện. Như vậy, chưa thể hiện được tính nhân văn của pháp luật nước ta. Do vậy, Thường trực Ủy ban xin được giữ như dự thảo Chính phủ trình" – bà Nguyễn Thuý Anh nói.

Dự thảo quy định thời hạn cai nghiện ma túy bắt buộc cho người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi  là từ 6 tháng đến 12 tháng. Việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện ma túy bắt buộc do Tòa án nhân dân cấp huyện quyết định và không coi là biện pháp xử lý hành chính. Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định trình tự, thủ tục TAND xem xét, quyết định việc áp dụng biện pháp đưa người nghiện từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện ma túy công lập để cai nghiện bắt buộc.

Bà Thúy Anh cũng cho biết, có ý kiến đề nghị việc lập hồ sơ đưa người cai nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện ma túy bắt buộc cần được quy định ngay trong Luật, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật,  dự kiến được tiếp thu, chỉnh lý theo hướng bổ sung một điều về lập hồ sơ đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi, trong đó, quy định hồ sơ phải có ý kiến bằng văn bản của cơ quan bảo vệ quyền trẻ em với các thông tin về điều kiện, hoàn cảnh, nhân thân và đề xuất phương án quản lý tốt nhất cho từng trường hợp.

Về cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình và cộng đồng, có ý kiến đại biểu Quốc hội cho rằng, thời gian qua, công tác cai nguyện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng còn bất cập, không hiệu quả mà còn làm gia tăng tình trạng nghiện ma túy và buôn bán ma túy; có ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị cân nhắc việc duy trì biện pháp cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình và cộng đồng vì không thực hiện được trên thực tế và không hiệu quả; nhưng đồng thời có ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị duy trì hình thức cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình và cộng đồng và bổ sung thêm quy định để bảo đảm tính hiệu quả của loại hình cai nghiện ma túy này; có ý kiến đề nghị chỉ áp dụng quản lý, hỗ trợ ở gia đình, cộng đồng khi họ thực hiện xong cai nghiện ma túy trở về để nhằm giúp họ hòa nhập với cộng đồng và phòng ngừa tái nghiện.

Về vấn đề này, Bộ LĐ-TB&XH đề nghị giữ biện pháp cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng vì: (i) thực tế hiện nay vẫn còn một số địa phương tổ chức loại hình cai nghiện ma túy này; (ii) phù hợp với chủ trương đa dạng hóa các hình thức cai nghiện, đồng thời (iii) huy động sự tham gia của cộng đồng và trách nhiệm của gia đình đối với người nghiện ma túy.

"Do nội dung này, ý kiến còn rất khác nhau, Thường trực Ủy ban đề nghị Chính phủ có báo cáo đánh giá thực trạng công tác cai nghiện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng từ đó chỉ ra nguyên nhân dẫn đến không hiệu quả và đưa ra giải pháp khắc phục và đề xuất các quy định cụ thể để bảo đảm việc thực hiện, áp dụng pháp luật thống nhất, hiệu quả.", Chủ nhiệm Nguyễn Thúy Anh nói.

Để bảo đảm đầy đủ quyền được học văn hóa của người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi, với thời gian cai nghiện ma túy từ 6 tháng đến 12 tháng, trong điều kiện cơ sở vật chất, nhân lực của các cơ sở cai nghiện ma túy như hiện nay thì việc quy định cụ thể trong Luật sẽ khó bảo đảm tính khả thi. Vì vậy, Thường trực Ủy ban về các vấn đề xã hội đề xuất hướng quy định các cơ sở cai nghiện ma túy bảo đảm quyền lợi tốt nhất đối với người nghiện ma túy trong độ tuổi này trong thời gian cai nghiện bắt buộc.

Cần đơn giản thủ tục đưa người đi cai nghiện

Quan tâm đến việc lập hồ sơ đề nghị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện ma tuý từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi,  thảo luận tại phiên họp, Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc cho rằng, nhiều gia đình muốn đưa con em vào cơ sở cai nghiện ma tuý, nhưng với trình tự quy định trong dự thảo thì hơi khó thực hiện. Lý do là gia đình phải đề nghị với Chủ tịch xã, đợi xã lập hồ sơ, rồi lại đợi 3 ngày xem có vấn đề gì hay không rồi mới chuyển cho huyện xem xét, tiếp đó lại đề nghị Toà án trong thời gian 2 ngày xem xét. 

"Với quy trình này, nhất là các tỉnh miền núi thì không khả thi. Trước thì đơn giản lắm, công an lập danh sách xong trình tỉnh quyết định thì đưa đi cai nghiện ngay, rất nhanh và không có vướng mắc. Giờ phải đợi toà thì tôi e rằng sẽ ùn tắc việc liên quan đến hồ sơ đưa đi cai nghiện" – ông Nguyễn Hạnh Phúc nói và đề nghị cần đơn giản hoá thủ tục đưa người đi cai nghiện

Làm rõ thêm về vấn đề này, Thượng tướng Lê Quý Vương – Thứ trưởng Bộ Công an nhấn mạnh, các em từ 12 đến dưới 18 tuổi là đối tượng đang trong độ tuổi đi học, vui chơi nên việc đưa vào cai nghiện bắt buộc phải tính toán kỹ vì liên quan đến nhiều vấn đề. 

"Nếu đưa các cháu vào cai nghiện 6 tháng, 1 năm thì đảm bảo học hành thế nào? Khi soạn thảo chúng tôi cũng băn khoăn. Đây cũng là độ tuổi dễ bị nghiện hút nhất. Chính vì vậy thiết kế quyết định của toà án là rõ ràng, rành mạch" – Thượng tướng Lê Quý Vương nói.

Tại phiên họp, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thống nhất trình Quốc hội xem xét, thông qua Dự án luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 11 dự kiến diễn ra vào tháng 3/2021, với hiệu lực thi hành bắt đầu từ 1/1/2022.