Ứa nước mắt về sự khổ luyện của trẻ em điếc

Đó là tâm sự của chị Nguyễn Thị Mai (Hà Nội) tại “Ngày hội trẻ điếc” diễn ra ngày 13/12 tại Hà Nội. Theo một số chuyên gia, nếu không dạy ngôn ngữ kí hiệu cho trẻ điếc trước 6 tuổi sẽ cản trở khả năng phát triển của các em, gây khó khăn trong việc tiếp cận các cơ hội học tập và hòa nhập sau này.

Bất an, cáu gắt

Được triển khai từ năm 2011 đến nay, dự án “Giáo dục trẻ điếc trước tuổi đến trường- IDEO” đã thành lập các nhóm hỗ trợ gia đình gồm hướng dẫn viên người điếc, phiên dịch viên ngôn ngữ ký hiệu (NNKH) và giáo viên đến dạy NNKH tại nhà trẻ với sự tham gia của gia đình.

Một số trẻ điếc dưới 6 tuổi tại: Hà Nội, Thái Nguyên, Quảng Bình và TP Hồ Chí Minh đã được lựa chọn để học ngôn ngữ ký hiệu (NNKH) tại nhà, chuẩn bị sẵn sàng để bước vào môi trường học tập. Sau 4 năm, 225 trẻ điếc dưới 6 tuổi ở 4 địa phương trên đã sẵn sàng đến trường bằng NNKH.

Khôi Nguyên cùng mẹ Phương Hà và em gái kể chuyện bằng ngôn ngữ ký hiệu tại một sự kiện của cộng đồng Điếc tổ chức tại Hà Nội (Ảnh: IDEO).

Tiếp xúc với chúng tôi, nhiều gia đình không giấu nổi giọt nước mắt vui mừng bởi lần đầu tiên trong đời, nhờ những kí hiệu đặc biệt mà bố, mẹ và người thân đã phần nào hiểu được con. Các con cũng đã biết gọi bố mẹ, hiểu bố mẹ hoặc đơn giản đã có thể kể lại một câu chuyện học tập ở lớp bằng ngôn ngữ của riêng mình.

Chia sẻ về con trai Khôi Nguyên (6 tuổi, bị điếc bẩm sinh) đã hòa nhập vào thế giới bình thường như thế nào, chị Phương Hà (Hà Nội) không giấu nổi xúc động.

Chị kể, năm 2009 con trai mình ra đời trong sự mong chờ và hạnh phúc của gia đình. Tuy nhiên, vợ chồng chị như bị sét đánh ngang tai khi phát hiện ra con bị điếc.

“Vợ chồng tôi lao vào chạy chữa nhưng không ăn thua. Trong thời gian đó, tôi đưa con đi học một trường hòa nhập nhưng được 2 tháng thì bé Nguyên tỏ ra bất an, cáu gắt.

Đỉnh điểm một hôm, tôi đặt con lên xe để đưa cháu từ lớp về nhà thì người con nhũn ra, mắt khép hờ. Cháu được bác sĩ cho biết do stress tâm lý nên cháu bị suy nhược”, chị Hà cho biết.

Một thời gian sau đó, Nguyên được bố mẹ cho đi học tại Trường Xã Đàn. Do không diễn tả được nhu cầu bản thân và không ai hiểu con nên thời gian này Nguyên rất cục tính, hay la hét và đánh mọi người.

Năm 2013, dự án IDEO về trường Xã Đàn, Nguyên may mắn được lựa chọn để tham gia dự án học NNKH tại nhà với giáo viên người điếc. Dần dần, cháu bắt đầu thích và tiến bộ rất nhanh.

Cũng có con gái bị điếc bẩm sinh, chị Nguyễn Thị Mai (Hà Nội) luôn luôn lau nước mắt khi kể về hành trình trong hai năm trời mẹ con chị tiếp cận với IDEO. Từ một đứa trẻ  nhút nhát, hay sợ hãi và cáu gắt vì người khác không hiểu mình, nay Phan Thị Minh Thư- con gái chị Mai đã thành một diễn viên kịch nhí trên sân khấu.

Chị tâm sự: “Lần đầu tiên biết con bị điếc, gia đình tôi chết lặng. Nhiều lần tôi đã bật khóc vì bất lực. Làm sao để con ra đường và có thể trả lời được với tất cả mọi người? Làm sao một đứa bé điếc như con có thể học được những thứ tưởng chừng như đơn giản nhất”?

Thư được mẹ đưa đến học tập tại Trường Xã Đàn- trường dành cho trẻ khiếm thính. Thật may mắn vì từ khi có sự trợ giúp của chương trình IDEO, con gái chị đã rất tiến bộ.

 Mẹ con cùng “khổ luyện”

Kể về những ngày tháng “khổ luyện” để các con có được sự tự tin như ngày hôm nay, nhiều bà mẹ tâm sự đầy xúc động: “Giờ thì sự lo lắng hay nỗi buồn đã qua rồi. Chúng tôi đã giúp con đi đúng hướng”.

Chị Mai chia sẻ, để con gái chị được đứng trên sân khấu như ngày hôm nay, gia đình chỉ phải khổ luyện rất nhiều. Hàng tuần, cháu được thầy cô tới nhà dạy NNKH và được bố mẹ đưa tới trung tâm NNKH để học chung với các trẻ điếc khác. Bản thân chị cũng tham gia các lớp học NNKH dành cho bố mẹ để nói chuyện với con.

Chị Mai đang trò chuyện cùng con bằng NNKH (ảnh: IDEO).

Theo đánh giá của gia đình, khi học theo phương pháp này, Minh Thư nhận thức rất nhanh, khả năng học tập của con không hề thua kém những trẻ em bình thường khác. Sau một thời gian ngắn học tập, con đã kể cho mẹ nghe chuyện bạn Nhi ở lớp bị ốm, chuyện cô giáo hôm nay dạy con học môn Toán ra sao...

Chị rất bất ngờ bởi nhờ NNKH mà lần đầu tiên chị hiểu con và con cũng hiểu được bố mẹ. “Tôi nghĩ đấy là do may mắn khi chúng tôi đã sớm cho con theo học NNKH. Nếu không càng về lâu dài, sự phát triển của con lại càng chậm.

Còn với chị Phương Hà, so với bé Nguyên cùn cáu ngày xưa, bây giờ chị đã yên tâm về phương pháp học của bé.

Được biết, thời gian đầu con chị không chịu học. Cô giáo người điếc vẫn kiên trì. Bản thân chị Hà cũng cắp vở học ngôn ngữ kí hiệu cùng hai cô trò. Học được từ mới nào, hai mẹ con cùng ôn luyện.

Dần dần cháu bắt đầu thay đổi. Đôi tay cháu bắt đầu biết làm những kí hiệu đơn giản như: Muốn đi vệ sinh, đi ăn hoặc đi xem ti vi... Sau đó, tôi bắt đầu trò chuyện với cháu bằng những kí hiệu phức tạp hơn.

“Khi nhận ra NNKH chính là ngôn ngữ của mình, cháu bắt đầu tự học. Cháu bắt đầu biết màu sắc, biết đếm số, biết các hiện tượng tự nhiên , biết đau buồn hoặc tức giận...Bây giờ con tôi đã là một đứa trẻ bình thường, chỉ có điều con khác ngôn ngữ”, chị Hà cho biết.

Theo chị Hà, chị Mai và một số bà mẹ khác có con bị điếc, điều khó khăn nhất khi cho trẻ hòa nhập là nhiều gia đình chưa chuẩn bị tâm lý nên khi phát hiện con bị điếc. Bản thân họ cũng không biết cách giao tiếp với con trong những ngày đầu.

Tuy nhiên, nếu kiên trì và cho con tiếp cận với ngôn ngữ kí hiệu ngay từ sớm, sự phát triển của con sẽ tiến bộ vượt bậc.

Bà Lê Thị Kim Cúc- Quản lý Dự án IDEO cho biết, nếu bỏ lỡ việc dạy ngôn ngữ kí hiệu cho trẻ điếc trong 6 năm đầu đời sẽ cản trở khả năng phát triển của trẻ và gây cho trẻ những khó khăn trong việc học tập và hòa nhập sau này.

Vì thế, mục tiêu mà dự án muốn hướng đến là xây dựng mô hình nhóm hỗ trợ gia đình thân thiện với trẻ, tạo cho trẻ điếc bẩm sinh có cơ hội phát triển thông qua môi trường ngôn ngữ kí hiệu của riêng mình.

Bà Vũ Lan Anh, chuyên gia Giáo dục của Ngân hàng thế giới tại Việt Nam (đơn vị đồng thực hiện dự án) cũng khẳng định, với trẻ điếc ở lứa tuổi mầm non, gia đình là môi trường trẻ tiếp xúc nhiều nhất và học những kiến thức đầu tiên.

Vì thế, gia đình cần đồng hành hỗ trợ con trong giai đoạn này để trẻ có sự chuẩn bị tốt nhất trước khi vào lớp 1.