Trẻ mất cơ hội vì nạn tảo hôn

Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai; Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban dân tộc Đỗ Văn Chiến; Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Hồng Lan; Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến; Trưởng đại diện Quỹ dân số LHQ (UNFPA) tại Việt Nam Astrid Bant cùng đại diện các bộ, ngành; các tổ chức chính trị - xã hội; các tổ chức quốc tế và lãnh đạo một số tỉnh cùng tham dự hội thảo.

Hơn 26% đồng bào dân tộc thiếu số tảo hôn

Hiện nay trên toàn thế giới, có hơn 700 triệu phụ nữ kết hôn ở độ tuổi trẻ em. Cứ 3 phụ nữ thì có 1 người kết hôn trước tuổi 15. Tảo hôn ảnh hưởng trầm trọng tới cuộc sống và sức khỏe của các em gái, làm mất đi cơ hội và cản trở tương lai của các em. Chính phủ Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc giải quyết tình trạng tảo hôn. Luật hôn nhân và Gia đình năm 2014 và Luật Trẻ em năm 2016 đã nghiêm cấm tảo hôn và các hoạt động liên quan tới việc tổ chức và hỗ trợ tảo hôn. Năm 2015, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt đề án giảm thiểu tình trạng tảo hôn giai đoạn 2015 - 2025.

Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai phát biểu chỉ đạo tại hội thảo.

Phát biểu tại Hội thảo, Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai nhấn mạnh: Kết quả điều tra thực trạng kinh tế - xã hội 53 dân tộc thiểu số năm 2015 cho thấy, nghèo đói ở vùng dân tộc thiểu số cao hơn 10 lần nhóm dân tộc Kinh. Tỷ lệ tảo hôn trong đồng bào dân tộc thiếu số ở mức 26,6%, thậm chí có những dân tộc tỷ lệ tảo hôn lên đến 50 – 60%. Tảo hôn đã tác động nghiêm trọng đến cơ hội học tập của trẻ em gái, mất đi cơ hội được đào tạo  nghề và tìm được việc làm ổn định cho cuộc sống trong tương lai. Đồng thời, tảo hôn dân đến hệ quả trẻ em gái mang thai sớm khi cơ thể chưa phát triển toàn diện, ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển tinh thần và thể chất của các em, gia tăng nguy cơ bạo lực gia đình.

Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai chỉ đạo: “Cần phải tăng cường đầu tư cơ sở hạ từng, cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của người dân vùng dân tộc thiểu số, trong đó ưu tiên các địa bàn trọng điểm và một số dân tộc thiểu số có tỷ lệ tảo hôn cao. Xây dựng kế hoạch và bố trí kinh phí để thực hiện chính sách, đồng thời lồng ghép các chương trình, chính sách đang triển khai để thực hiện hiệu quả Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2015-2020". Tăng cường phối hợp với các cơ quan, tổ chức, người dân, trong đó có các tổ chức LHQ tại Việt Nam, các tổ chức quốc tế, các tổ chức xã hội dân sự trong quá trình thực hiện chính sách nhằm hình thành các chuẩn mực xã hội mới tiến bộ hơn, thúc đẩy bình đẳng giới để trẻ em gái được đi học, được học nghề, có việc làm”.

Suy giảm chất lượng dân số vì nạn tảo hôn

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến cho biết, tảo hôn xảy ra ở 63 tỉnh thành trên cả nước. Tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống gây ra nhiều hệ lụy đối với bản thân, gia đình, gánh nặng cho xã hội. Hiện có quá nhiều trẻ mang thai sớm, chưa hoàn thiện về giải phẫu và sinh lý tâm lý đã bị ép buộc phải trở thành cha mẹ.

Tuyên truyền phòng chống chống nạn tảo hôn ở đồng bào dân tộc thiểu số.

Theo Thứ trưởng Tiến, tảo hôn làm suy giảm số lượng và chất lượng dân số. Tầm vóc và tuổi thọ trung bình của các dân tộc ít người cũng đang thấp dần. Những vùng tảo hôn, tuổi thọ trung bình chỉ xấp xỉ 45 tuổi.

Bà Đỗ Thị Quỳnh Hương, Phó Vụ trưởng Vụ Cơ cấu và Chất lượng dân số, Tổng Cục DS- KHHGĐ phân tích, nạn tảo hôn xảy ra do ảnh hưởng của tập quán lạc hậu bị ép buộc lấy vợ/chồng sớm, bị xâm hại tình dục. Do tảo hôn, nhiều trẻ mang thai sớm, có thể chưa hoàn thiện về giải phẫu và sinh lý tâm lý. Ngoài ra, tử vong mẹ trong độ tuổi từ 15-19 tuổi cao hơn so với các bà mẹ trưởng thành. Hàng trăm đứa khẻ bị thất học, mù chữ, nghèo đói do nợ nần sau đám cưới làm kinh tế gia đình kiệt quệ. Bên cạnh đó, những cặp vợ chồng lấy nhau quá sớm nên sự hiểu biết, suy nghĩ chưa chín chắn dễ làm phát sinh những bạo lực gia đình, gây ra stress và trầm cảm sau những sang chấn về tâm thần. Trẻ em gái sau kết hôn thường bị bạn bè đồng lứa cô lập và bỏ rơi.

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ LĐ-TBXH Đào Hồng Lan nhấn mạnh, tảo hôn ở lứa tuổi trẻ em được xem như sự vi phạm quyền con người của trẻ em, quyền được sống và phát triển lành mạnh toàn diện, quyền được bảo vệ khỏi bị bóc lột, bạo lực và xâm hại tình dục. Để giải quyết nạn tảo hôn cần có sự phối hợp đồng bộ về trách nhiệm và hành động của các bộ, ngành, tổ chức chính trị- xã hội, tổ chức xã hội; gắn liền với các biện pháp, chương trình về giáo dục nghề nghiệp, tạo việc làm, giảm nghèo, chương trình xây dựng nông thôn mới, bảo vệ trẻ em, xây dựng gia đình ấm no, bình đẳng hạnh phúc, truyền thông biến đổi hành vi về bình đẳng giới, thực hiện quyền trẻ em.

Từ những hệ lụy do tảo hôn, các chuyên gia khuyến nghị tạo môi trường thân thiện cho vị thành niên, thanh niên trong việc tiếp cận các dịch vụ về chăm sóc sức khở sinh sản ở những vùng tảo hôn và hôn nhân cận huyết. Tổ chức UNFPA & UNICEF đề xuất mở cuộc điều tra quy mô quốc gia về tảo hôn nhằm cung cấp thông tin cho việc hoạch định chính sách.

Để giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, thay đổi nhận thức là vấn đề mấu chốt. Về lâu dài cần đầu tư nhiều hơn nữa về kinh tế, giáo dục, y tế... nhằm nâng cao dân trí, thay đổi nhận thức của đồng bào dân tộc thiểu số, đặc biệt là thế hệ trẻ vượt qua áp lực của tập tục lạc hậu, từ đó có sự lựa chọn đúng đắn về hôn nhân. Cùng với đó cần phải có sự hợp tác chặt chẽ hơn ở tất cả các cấp. Điều này đòi hỏi tất cả các Bộ, ban, ngành ở tất cả các cấp, các tổ chức xã hội dân sự, cộng đồng quốc tế và LHQ cùng hành động để chấm dứt tình trạng tảo hôn. Tất cả mọi người cần phải chung tay giúp mang lại ước mơ, hoài bão cho trẻ em.