Tín dụng đen và trách nhiệm của ngân hàng

Công an tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu vừa bắt giữ "đại gia" Lê Thái Thiện cùng con trai người này để điều tra về hành vi cho vay nặng lãi và rửa tiền. Cùng lúc, hàng loạt bất động sản của một thành viên thuộc "gia tộc tiếng tăm" khác cũng đang nằm trong vòng kiểm soát của cơ quan chức năng do có dấu hiệu cho vay nặng lãi - đó là bà Trần Uyên Phương, "ái nữ" của ông chủ tập đoàn Tân Hiệp Phát.

Lâu nay, nạn tín dụng đen đã khuấy đảo xã hội, khiến nhiều người nghèo rơi cảnh tan cửa nát nhà. Thông tin từ các cơ quan chức năng cho thấy, nhiều người đã phải chấp nhận vay với lãi suất lên đến… hàng nghìn phần trăm mỗi năm. Có nhiều người vay khoản tiền nhỏ vài triệu đồng, nhưng chỉ sau một thời gian ngắn, dù đã trả hết phần gốc, họ vẫn phải tiếp tục gánh khoản nợ phát sinh từ lãi suất gấp nhiều lần số tiền đã vay trước đó.

Song hành với hoạt động tín dụng đen là hoạt động đòi nợ thuê. Gần đây, Quốc hội đã quyết định cấm cửa hoạt động này dưới mọi hình thức, nhưng thực tế cho thấy, một số "doanh nghiệp đòi nợ thuê" đã lách luật để tồn tại dưới tên gọi khác. Cùng với đó, một số "dịch vụ" tạt sơn, chất bẩn vào nhà "con nợ" để uy hiếp, nhằm phục vụ việc đòi nợ cũng nở rộ với đông đảo "khách hàng".

Một số người từng phải "nhờ cậy" đến tín dụng đen cho biết, họ biết, vay tín dụng đen là rủi ro rất cao, nhưng các điều kiện và thủ tục vay ngân hàng là rất khó khăn, không phải cứ muốn vay là được. Dù lãi suất của ngân hàng cũng không phải là thấp, mặc dù trần lãi suất huy động thời gian qua của ngân đã hạ xuống mức rất thấp.

Cụ thể, 4 "ông lớn" quốc doanh là VietinBank, BIDV, Agribank, Vietcombank vừa đồng loạt giảm lãi suất huy động, với mức lãi suất huy động dài hạn cao nhất ở mức chỉ 5,6%/năm. Mức lãi suất huy động tại hệ thống ngân hàng thương mại cũng giảm rất mạnh so với hồi đầu năm 2020. Nhưng mức lãi suất phổ biến đối với các khoản cho vay tiêu dùng hiện vẫn ở trên mức 9%/năm. Có những ngân hàng áp dụng mức lãi suất cho vay ưu đãi trong vòng 6 - 12 tháng, nhưng sau đó lãi suất tính theo mức lãi suất huy động 12 tháng hoặc 13 tháng, cộng theo biên độ rất cao, lên đến 3,8 - 4,5%.

Ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đã khiến đời sống đa số người dân gặp khó khăn, nguồn tài chính trở nên hạn hẹp, nhiều gia đình phát sinh nhu cầu vay mượn để trang trải cuộc sống. Trong bối cảnh đó, nếu không tìm được chỗ dựa của các tổ chức tín dụng chính thống, sẽ có những gia đình buộc phải tìm đến tín dụng đen, bất chấp nhiều rủi ro, nguy hiểm.

Vẫn biết ngân hàng là một tổ chức kinh tế, với mục tiêu quan trọng là kinh doanh có hiệu quả và đảm bảo an toàn nguồn vốn, nhưng trong nhiều tình huống, vai trò và trách nhiệm xã hội của hệ thống ngân hàng vẫn cần được thể hiện đúng mức.