“Tìm lại ký ức” không thể nào quên

Với 4 nội dung: “Đối mặt với B52”, “Khách sạn Hilton – Hà Nội”, “Ngày trở về” và “Xây đắp tương lai”, “Tìm lại ký ức” mang đến cho công chúng Thủ đô những câu chuyện, những kỷ niệm, ký ức không thể nào quên. Đó là câu chuyện của những nhân chứng đã trải qua nhưng ngày đêm khốc liệt năm 1972 như: nữ chiến sĩ tự vệ Phạm Thị Viễn; thân nhân liệt sĩ phi công Hoàng Tam Hùng; Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, phi công Nguyễn Đức Soát; Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, phi công Trần Việt; phóng viên ảnh chiến trường Chu Chí Thành đặc biệt là các đồng chí làm công tác quản lý, chăm sóc, bảo vệ phi công Mỹ thuộc đoàn 875, Tổng cục chính trị (1964-1973)… Đặc biệt đó còn là câu chuyện của những vị khách từ nước Mỹ xa xôi như hạ sĩ Lục quân Mỹ Robert P. Chenoweth, người đã có thời gian sống tại “Khách sạn Hilton - Hà Nội” và ông Thomas Eugene Wilber, con trai Trung tá Hải quân Walter Eugene Wilber (cựu phi công Mỹ bị giam tại trại giam Hỏa Lò).

Trong dịp trở về di tích nhà tù Hỏa Lò, ông Chenoweth đã tặng lại Ban quản lý di tích nhà tù Hỏa Lò những kỷ vật mà ông cất giữ như bảo vật của riêng mình

Trong những nội dung được trưng bày tại “Tìm lại ký ức”, phần trưng bày “Khách sạn Hilton - Hà Nội” đã đem đến cho những ai chưa từng trải qua chiến tranh biết thêm nhiều câu chuyện thời chiến chứa đựng đầy bất ngờ và giàu tính nhân văn, đặc biệt là những câu chuyện của những người làm công tác quản lý, chăm sóc, bảo vệ phi công Mỹ trong trại giam Hỏa Lò. Đó là những câu chuyện thú vị về một số phi công Mỹ bị bắt giam tại đây cũng được kể lại sống động, đó là: Trung úy Hải quân Everett Alvarez Jr. - phi công đầu tiên bị bắn rơi ở miền Bắc Việt Nam, Trung tá Hải quân Walter Eugene Wilber, Hạ sỹ Robert P. Chenoweth, Trung tá Thủy quân lục chiến Edison W. Miller... Hay ở phần trưng bày “Ngày trở về” lại đem đến những câu chuyện cảm động về hơi ấm tình vợ chồng, tình mẫu tử thiêng liêng… sau bao năm xa cách của các tù binh chính trị Việt Nam được chính quyền Mỹ - Ngụy trao trả tại bãi Nhan Biều bên bờ sông Thạch Hãn, tỉnh Quảng Trị cũng như những phi công Mỹ được trao trả tại sân bay Gia Lâm, Hà Nội…

Đó cũng là câu chuyện xúc động của Trung tá Thủy quân lục chiến Edison W.Miller - một trong số những cựu phi công Mỹ năm xưa nay ở độ tuổi 87 trở lại Việt Nam sau 45 năm. Ông kể, ngày ấy, ông biết Việt Nam còn nghèo và ông thường được ăn súp rau vào buổi sáng. Vào buổi chiều cũng vậy. “Một lần, người quản giáo Việt Nam nói chuyện với tôi và tôi đã hỏi họ có thể cho thêm rau gia vị vào súp không, để món súp thêm hấp dẫn... và tôi thấy thật tuyệt khi họ làm như vậy... Tôi đã vô cùng ngạc nhiên khi họ cho mỗi người chúng tôi 3 điếu thuốc lá một ngày và tôi thích khoảng thời gian 3 lần 1 ngày khi được hút thuốc..." – người cựu binh Mỹ già xúc động chia sẻ.

Cựu phi công Mỹ - Robert P.Chenoweth cũng không giấy được niềm xúc động khi trở lại Việt Nam sau 45 năm. Trong trí nhớ của ông vẫn ăm ắp những ký ức vừa đau thương vừa ấm áp tình người khi tham gia chiến tranh Việt Nam, đặc biệt là giai đoạn ông sống tại trại giam Hỏa Lò và các trại giam khác ở miền Bắc Việt Nam. Người cựu binh Mỹ kể rằng, trước khi về nước, ông được người quản giáo tặng một chiếc ấm tích để làm kỷ niệm. Bản thân ông bày tỏ nguyện vọng được xin một lá cờ Việt Nam vì với ông đó là vật vô cùng thiêng liêng nhắc nhớ ông không bao giờ được quên những tháng ngày ở Việt Nam, đất nước đã giúp ông hiểu hơn về những giá trị tốt đẹp của cuộc sống. Nhiều đồ vật mà ông được dùng, sinh hoạt trong quá trình sống tại trại giam Hỏa Lò đều được mang về. Đến nay, những đồ vật ấy đã trở thành kỷ vật vô giá đối với người cựu binh Mỹ. Trong dịp trở về di tích nhà tù Hỏa Lò, ông Chenoweth đã tặng lại Ban quản lý di tích nhà tù Hỏa Lò những kỷ vật mà ông cất giữ như bảo vật của riêng mình, đó là lá cờ Việt Nam, chiếc bát ăn cùng đôi đũa sơn đỏ mà ông sử dụng khi ở trại giam Hỏa Lò, chiếc túi có ghi tên ông để đựng đồ dùng cá nhân khi được về nước…

TS. Nguyễn Thị Bích Thủy, Trưởng ban quản lý Di tích nhà tù Hỏa Lò cho biết, trưng bày chuyên đề “Tìm lại ký ức” là dịp để người dân Việt Nam thêm tự hào về lịch sử đấu tranh, bảo vệ tổ quốc và cũng là dịp để các cựu phi công Mỹ nhớ lại một khoảng lặng trong cuộc đời, giúp mỗi người hiểu hơn về sự khốc liệt của chiến tranh, để cùng góp sức xây dựng thế giới hòa bình, xây đắp mối quan hệ tốt đẹp giữa hai quốc gia Việt Nam - Hoa Kỳ.