Thích ứng già hóa dân số ở Việt Nam: Cần một chính sách tiếp cận toàn diện hơn

Bàn Chủ tọa Hội thảo.

Dự hội thảo có bà Nguyễn Thị Hà, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH; TS Nguyễn Văn Tiên, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội; bà Astrid Bant, Trưởng đại diện Quỹ Dân số Liên hợp quốc tại Việt Nam; bà Phạm Thị Hải Chuyền, Chủ tịch T.Ư Hội NCT Việt Nam, Phó Chủ tịch Ủy ban quốc gia NCT Việt Nam, cùng đại diện các đơn vị liên quan.

Chia sẻ về một số kết quả thực hiện Luật NCT trong năm 2018, đại diện Bộ LĐ-TB&XH cho biết, có 3,1 triệu NCT hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH; gần 1,7 triệu NCT đang hưởng trợ cấp xã hội (TCXH); hơn 1,1 triệu NCT được chúc thọ, mừng thọ. 96% NCT được cấp thẻ BHYT; gần 100 bệnh viện cấp TƯ và tỉnh có khoa Lão khoa, gần 1.000 Khoa khám bệnh có buồng, bàn khám riêng cho NCT; hơn 8.000 giường điều trị ưu tiên NCT; tỷ lệ NCT được tư vấn, chăm sóc sức khỏe tại cơ sở y tế ngày càng tăng. Cùng với đó, gần 900.000 lượt NCT được miễn giảm giá vé đường bộ, đường thủy, đường sắt, đường hàng không; trên 9.500 xã thành lập Quỹ Chăm sóc và phát huy vai trò NCT. 56/63 tỉnh đã phê duyệt Đề án 1533; 21 tỉnh, thành phố đã thành lập hơn 1.520 Câu lạc bộ liên thế hệ tự giúp nhau và đang tiếp tục được nhân rộng. Vận động 170 tỷ đồng của tổ chức, cá nhân, cộng đồng trợ giúp 700.000 NCT có hoàn cảnh khó khăn…

Quang cảnh hội thảo.

Theo đánh giá của Bộ LĐ-TB&XH, bên cạnh những mặt đã đạt được vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như: Một số địa phương chưa xác định rõ trách nhiệm thực hiện chính sách NCT, coi công tác NCT là hoạt động phong trào. Mức TCXH hàng tháng tại cộng đồng thấp bằng (khoảng 38% so với chuẩn nghèo thu nhập ở nông thôn và 30% ở thành thị). Độ bao phủ của chính sách TGXH còn hạn chế, như người từ đủ 80 tuổi trở lên không có lương hưu mới được hưởng trợ cấp. Còn một bộ phận NCT chưa được cấp thẻ BHYT, chưa tiếp cận được các dịch vụ khám chữa bệnh…

Từ những hạn chế trên, Bộ LĐ-TB&XH đã đưa những đề xuất về sửa đổi Luật NCT cũng như một số qui định của Luật chưa điều chỉnh kịp những phát sinh trong thực tiễn như: Hoàn thiện nhóm chính sách tạo điều kiện để NCT còn khả năng lao động được tham gia làm việc, phát huy vai trò của NCT, thực hiện thông điệp mới của LHQ “nghỉ hưu nhưng không nghỉ làm việc” để ứng phó với vấn đề già hóa dân số. Bên cạnh đó, tiếp tục hoàn thiện nhóm chính sách về bảo trợ xã hội, mở rộng đối tượng thuộc diện thụ hưởng chính sách trợ giúp xã hội theo hướng giảm độ tuổi hưởng TCXH đối với NCT xuống 75 tuổi, ưu tiên cho NCT sống ở vùng sâu, vùng xa, vùng miền núi, hải đảo và người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn...

TS Nguyễn Văn Tiên, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban về Các vấn đề xã hội của Quốc hội cho rằng, Việt Nam mới chỉ tập trung quan tâm vào NCT mà chưa thấy rõ già hóa là một quá trình.

TS Nguyễn Văn Tiên, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban về Các vấn đề xã hội của Quốc hội cho rằng, Việt Nam đã quan tâm đến vấn đề NCT nhưng cũng như nhiều nước Đông Nam Á, mới chỉ tập trung quan tâm vào NCT mà chưa thấy rõ già hóa là một quá trình, tác động đến các nhóm dân cư khác, từ đó chưa định hướng chuẩn bị cho tuổi già khỏe mạnh ngay từ trước khi bước vào tuổi già.

“Nên xây dựng Chính sách quốc gia về già hóa dân số trung hạn (15 năm) cho giai đoạn 2021 - 2035 nối tiếp cho Chương trình hành động quốc gia về NCT hiện hành sẽ kết thúc năm 2020. Bên cạnh đó cần 3 Kế hoạch hành động liên tiếp để thực hiện chính sách; mỗi Kế hoạch hành động cần lựa chọn các chiến lược được nêu ra, dựa trên ưu tiên về thời gian; mỗi bộ, ngành chọn lựa ưu tiên để đề xuất đưa vào Kế hoạch hành động đầu tiên, kèm đề xuất cụ thể hóa các hoạt động, đối tượng mục tiêu, và xác định trách nhiệm của các bên liên quan, ngân sách thực hiện và nguồn huy động. Kế hoạch hành động cần có giải pháp để lấp lỗ hổng về số liệu, nghiên cứu; hoạt động cụ thể để giám sát tiến trình thực hiện chính sách”, TS Nguyễn Văn Tiên đề xuất.

Theo bà Astrid Bant, Trưởng đại diện UNFPA: Chúng ta đang tiến tới một tương lai tươi đẹp hơn, “không bỏ ai lại phía sau” sẽ mang lại cơ hội để NCT đóng góp cho xã hội.

Bà Astrid Bant, Trưởng đại diện UNFPA cho biết: "Chúng ta đang tiến tới một tương lai tươi đẹp hơn mà chúng ta hằng mong ước, “không bỏ ai lại phía sau” sẽ mang lại cơ hội để NCT đóng góp cho xã hội. Chúng ta hãy tăng cường những quyền con người này và đảm bảo có sự tham gia đầy đủ của người cao tuổi để xây dựng xã hội tốt đẹp hơn cho mọi lứa tuổi. Tôi tin rằng, bằng cách tham gia và cộng tác cùng nhau, chúng ta thực sự có thể tạo ra sự khác biệt và giúp xây dựng các ứng phó có ý nghĩa đối với già hóa dân số - các ứng phó dựa trên các giá trị không phân biệt đối xử và bình đẳng giúp thúc đẩy tầm nhìn về một tuổi già hạnh phúc và khỏe mạnh”.

Kết luận tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Nguyễn Thị Hà cho biết, Việt Nam cần có một chính sách tiếp cận toàn diện hơn về già hóa dân số, vừa giải quyết các vấn đề già hóa dân số hiện tại ảnh hưởng đến cả người trẻ tuổi và NCT, vừa cần phải xây dựng các chương trình và chính sách quốc gia phù hợp với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội chung nhằm đạt được những tiến bộ và kết quả tích cực.

Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Nguyễn Thị Hà: Việt Nam cần có một chính sách tiếp cận toàn diện hơn về già hóa dân số, vừa giải quyết các vấn đề già hóa dân số hiện tại ảnh hưởng đến cả người trẻ tuổi và NCT.

“Báo cáo là tài liệu rất hữu ích, thiết thực, cung cấp thêm nhiều thông tin giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về vấn về già hóa dân số và định hướng chính sách thời gian tới; làm cơ sở đầu vào hỗ trợ Bộ LĐ-TB&XH - cơ quan thường trực về quản lý nhà nước về NCT cùng các cơ quan liên quan có định hướng chính sách đúng, phù hợp với NCT”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Thứ trưởng mong muốn, thời gian tới, với sự hỗ trợ kỹ thuật của Quỹ dân số Liên hợp quốc phối hợp với các bộ, ngành xây dựng chương trình với các hoạt động cụ thể nhằm xây dựng các chính sách, chương trình đáp ứng với già hóa dân số như: An sinh xã hội, việc làm đối với NCT, chăm sóc y tế, chăm sóc xã hội, cứu trợ khẩn cấp, môi trường thân thiện với NCT, chuẩn bị cho tuổi già...