Thanh tra Chính phủ kiến nghị xác minh, điều tra 2 vụ việc có dấu hiệu hình sự tại Vinashin

Cụ thể, Thanh tra Chính phủ kết luận, việc Vinashin tạm ứng 4.190 tỷ đồng để hỗ trợ hoàn thiện các tàu không đúng như phương án trình, nhiều khoản hỗ trợ không đảm bảo nguyên tắc dẫn đến thiệt hại hơn so với không đầu tư.

Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, Vinashin đã nhận trên 2.200 tỷ đồng tạm ứng từ PVN nhưng không mở tài khoản để theo dõi đặc biệt mà sử dụng tài khoản chung mở tại Ngân hàng Oceanbank (theo dõi chung cho tất cả các nguồn thu khác); trên sổ sách kế toán tại Vinashin cũng không theo dõi riêng.

Việc thu, chi đối với số tiền này là không thực hiện đúng hướng dẫn của Bộ Tài chính; khó khăn cho việc kiểm tra, giám sát đối với nguồn 2.200 tỷ đồng.

Điển hình là việc Vinashin đã sử dụng 166,22 tỷ đồng từ nguồn 2.200 tỷ đồng để chi hỗ trợ các đơn vị thi công hoàn thiện 19 tàu dự kiến bàn giao năm 2011 trong khi đã đề nghị, phê duyệt sử dụng nguồn 4.190 tỷ đồng cho thấy việc theo dõi, sử dụng các nguồn tiền của Vinashin là không chính xác.

Mặc dù Vinashin đề nghị Thủ tướng Chính phủ “trong thời gian nhàn rỗi cho phép Vinashin được sử dụng công cụ tiền gửi có kỳ hạn tại Oceanbank để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn”, tuy chưa được Thủ tướng đồng ý nhưng Vinashin đã gửi tiền có kỳ hạn tại Ngân hàng Oceanbank để thu lãi.

Số lãi thu phản ánh trên sổ sách là 436,616 tỷ đồng đã chi 114,617 tỷ đồng cho các hoạt động của đơn vị.

“Đáng chú ý, một số cá nhân thuộc Vinashin đã chiếm đoạt tiền lãi ngoài hợp đồng do Ngân hàng Oceanbank chi trả, vi phạm pháp luật phải xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật”, Thanh tra Chính phủ kết luận.

Với khoản tiền 4.190 tỷ đồng, theo Thanh tra Chính phủ, Vinashin/SBIC cũng không theo dõi riêng mà sử dụng 1 tài khoản tại Oceanbank; xây dựng phương án sử dụng vốn có nhiều nội dung thiếu căn cứ, không phù hợp nguyên tắc sử dụng vốn tạm ứng (yêu cầu phải thu hồi đủ vốn hỗ trợ), một số tàu được hỗ trợ từ nguồn 4.190 tỷ đồng nhưng thực tế không triển khai.

Cụ thể, nhiều số liệu đưa vào để xác định nhu cầu hỗ trợ vốn và tính toán hiệu quả không có cơ sở, không sát với thực tế (như: Tổng dự toán; số vốn các đơn vị có thể thu xếp được từ nguồn chủ tàu, vay từ ngân hàng; giá ban dự kiến; giá trị thanh lý), dẫn đến quá trình thực hiện phải nhiều lần phê duyệt điều chỉnh, bổ sung.

Vinashin đề xuất (được Bộ Giao thông Vận tải xác nhận) sử dụng nguồn 4.190 hỗ trợ cho 43 tàu (24 tàu dự kiến bàn giao năm 2011 và 19 tàu dự kiến bàn giao năm 2012). Nhưng thực tế, Vinashin sử dụng vốn 4.190 hỗ trợ cho 32 tàu, trong đó: 30 tàu trong Danh sách các tàu được Bộ Giao thông Vận tải xác nhận, 2 tàu ngoài danh sách và tự điều chỉnh tăng, giảm (không kể hỗ trợ đóng 9 tàu cá mẫu)…

Thanh tra Chính phủ chỉ ra, theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, nguồn tạm ứng 4.190 tỷ đồng là để Vinashin tập trung phục vụ ngành nghề sản xuất kinh doanh chính và hoàn thành các hợp đồng đóng tàu dở dang.

Nhưng khi tiếp nhận 4.190 tỷ đồng, Vinashin đã sử dụng gửi có kỳ hạn tại ngân hàng trong khi chưa được Thủ tướng Chính phủ cho phép, đến 30/6/2018 còn dư 1.748,957 tỷ đồng tại Oceanbank (trong đó có 1.050,4 tỷ đồng từ nguồn 4.190 tỷ).

Đến khi Thủ tướng ban hành Quyết định số 12/QĐ-TTg thì SBIC đã không thu hồi được khoản tiền 1.050,4 tỷ đồng nguồn 4.190 tỷ gửi tại Oceanbank để nộp về Bộ Tài chính, có dấu hiệu cố ý làm trái, vi phạm nguyên tắc bảo toàn vốn, phải được điều tra làm rõ, xử lý theo quy định của pháp luật.

Bên cạnh đó, một số cá nhân của Vinashin đã chiếm đoạt khoản tiền Oceanbank chi lãi suất ngoài hợp đồng, vi phạm pháp luật, hiện đang được cơ quan tố tụng xử lý.

Thanh tra Chính phủ xác định, trách nhiệm chính thuộc về các ông: Nguyễn Ngọc Sự - Chủ tịch HĐQT/HĐTV Vinashin, Trương Văn Tuyến - Tổng giám đốc, Phạm Thanh Sơn - Phó tổng giám đốc, Trần Đức Chính - Trưởng ban Tài chính kế toán.

Vinashin đã ký hợp đồng với các ngân hàng thương mại để thực hiện kiểm soát sử dụng nguồn vỗn hỗ trợ 4.190 tỷ đồng nhưng có nhiều nội dung không chặt chẽ, không cụ thể, làm giảm trách nhiệm của ngân hàng thương mại trong việc kiểm soát chi. Đồng thời, Vinashin/SBIC thực hiện việc điều chỉnh các hạng mục dự toán hoàn thiện tàu khi chưa có phê duyệt.

Thực tế, việc kiểm soát chi của ngân hàng thương mại không đáp ứng được các yêu cầu mục đích thanh toán phù hợp với dự toán hoàn thiện tàu đã được Vinashin phê duyệt. Việc chi hỗ trợ đóng 9 tàu cá mẫu vỏ thép, số tiền 59,045 tỷ đồng: SBIC không thực hiện đúng Quyết định số 1394/QĐ-TTg của Thủ tướng, khó thu hồi được đầy đủ số tiền đã hỗ trợ.

Về việc hỗ trợ nộp thuế: Vinashin có phương án sử dụng nguồn 2.200 tỷ đồng để hỗ trợ các đơn vị nộp thuế, thực tế đã sử dụng 459,266 tỷ đồng từ nguồn 4.190 tỷ đồng là sử dụng sai nguồn. SBIC chưa kịp thời kiểm tra, giám sát để các đơn vị thành viên chậm nộp thuế và khi nhận được tiền hoàn thuế không chuyển trả ngay.

Vinashin/SBIC đã gửi ngân hàng để thu lãi hoặc giữ lại dùng cho việc khác. Không hướng dẫn, kiểm tra các đơn vị trong sử dụng và thu hồi vốn; không có phương án chi tiết hoàn trả vốn hỗ trợ nộp thuế theo như cam kết tình hình tài chính các các đơn vị đều rất khó khăn, không có nguồn hoàn trả. Do đó, khó có khả năng thu hồi số tiền hỗ trợ nộp thuế còn nợ là 414,148 tỷ đồng.

Đến thời điểm thanh tra, Vinashin/SBIC chưa thực hiện quyết toán việc sử dụng vốn cho các dự án hoàn thiện tàu như hướng dẫn tại Văn bản số 523/BTC-TCDN của Bộ Tài chính.

Đáng nói, một số khoản hỗ trợ hoàn thiện tàu dở dang nhằm giảm lỗ, giảm nhiều thiệt hại nhưng không thu hồi được nguồn tiền tạm ứng, gây thiệt hại lớn hơn so với không đầu tư thêm.

Điển hình, tàu 700TEU-NT29 của Công ty Nam Triệu gây thiệt hại số tiền 151,76 tỷ đồng cần phải được điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật.