Thành phố Hồ Chí Minh: Tìm giải pháp phát triển nhà ở xã hội khu vực đô thị

Nhu cầu nhà ở xã hội hiện nay như thế nào?

Theo kết quả điều tra dân số và nhà ở ngày 1/4, thành phố có hơn 8,9 triệu người, nhưng dân số thực tế lên đến khoảng 13 triệu người, trong đó có gần 3 triệu người nhập cư tạm trú ngắn hạn và khách vãng lai. Tốc độ tăng dân số rất cao, tỷ lệ tăng bình quân 2,28%/năm trong 10 năm qua. Bình quân cứ mỗi 5 năm tăng thêm khoảng 1 triệu người. Hiện thành phố có hơn 2,5 triệu gia đình, tăng 1,4 lần so với năm 2009. Hàng năm thành phố có khoảng 50.000 cặp kết hôn có nhu cầu tạo lập nhà ở riêng.

Thống kê của Sở Xây dựng thành phố năm 2018 cho thấy, toàn thành phố có gần 500.000 hộ chưa có sở hữu nhà ở, ngoài ra còn có nhiều gia đình đông người trong những căn nhà nhỏ có diện tích ở bình quân thấp hơn 10m2/người. Ngoài ra, Viện Nghiên cứu Phát triển thành phố Hồ Chí Minh cũng đã thực hiện khảo sát mẫu, kết quả có đến 81.000  gia đình, cá nhân có nhu cầu nhà ở xã hội trong giai đoạn 2016 - 2020. Hầu hết các nhóm đối tượng đều có xu hướng chọn phương thức thuê mua nhà ở xã hội chiếm tỷ lệ từ 65 - 94%.

HoREA cho biết, mặc dù nhu cầu nhà ở xã hội trong người dân tại thành phố rất cao nhưng đến nay, số lượng nhà ở xã hội được xây dựng vẫn còn rất hạn chế và rất ít gia đình tiếp cận được nhà ở xã hội. Thành phố đang triển khai kế hoạch xây dựng 39 dự án nhà ở xã hội với tổng số 44.701 căn hộ và đến năm 2020, có thể hoàn thành 20.000 căn. Nhưng trên thực tế, do nguồn lực ngân sách có hạn, kể cả khi thực hiện phương thức xã hội hóa nên vẫn thiếu nguồn cung nhà ở xã hội, chưa thể đáp ứng được nhu cầu nhà ở rất lớn của người dân.

Sau 3 năm thực hiện gói 30.000 tỷ đồng, đến hết năm 2016, đã giải ngân được hơn 32.000 tỷ đồng, tạo điều kiện cho 56.186 người mua được nhà ở, trong đó có khoảng 1/3 là nhà ở xã hội. Riêng tại thành phố Hồ Chí Minh, đã có 10.316 đối tượng được vay gói 30.000 tỷ đồng với tổng số tiền được vay là 7.032 tỷ đồng. Gói tín dụng ưu đãi 30.000 tỷ đồng cùng với các giải pháp hỗ trợ khác của Nhà nước đã giúp cho thị trường bất động sản phục hồi và tăng trưởng trở lại kể từ cuối năm 2013, đầu năm 2014 cho đến nay.

"Song, việc chấm dứt gói tín dụng ưu đãi 30.000 tỷ đồng (ngày 30/6/2016 đối với chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội và ngày 31/12/2016 đối với cá nhân) đã gây khó khăn rất lớn đối với 2 đối tượng là các chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội đã ký hợp đồng vay gói tín dụng ưu đãi nhưng chưa giải ngân hết thì không được tiếp tục giải ngân phần còn lại kể từ ngày 1/7/2016.

Còn người có thu nhập thấp đô thị đã ký hợp đồng, đang giải ngân dở dang nhưng chưa được nhận nhà trong năm 2016 thì không được tiếp tục giải ngân vay tín dụng ưu đãi nhà ở xã hội kể từ ngày 1/1/2017 mà phải chuyển sang vay theo phương thức thương mại với lãi suất cao hơn gấp đôi lãi suất vay ưu đãi", HoREA cho biết thêm.

 Giải pháp phát triển nhà ở xã hội tại khu vực đô thị

Trước những bất cập, khó khăn, vướng mắc trên, HoREA đã có văn bản kiến nghị các giải pháp phát triển nhà ở xã hội tại khu vực đô thị trên địa bàn thành phố.

Để giải quyết những ách tắc trong việc thực hiện nhà ở xã hội, đáp ứng nhu cầu nhà ở thiết yếu cho người dân trên địa bàn thành phố, HoREA kiến nghị xem xét lại quy định để Ngân hàng Chính sách xã hội được cho chủ đầu tư dự án nhà nhà ở xã hội vay ưu đãi, theo quy định của Luật Nhà ở 2014 và Điều 15 Nghị định 100/2015/NĐ-CP; Ngân hàng Nhà nước hướng dẫn cơ chế xử lý trường hợp căn hộ nhà ở xã hội của dự án đã bị chủ đầu tư thế chấp tại ngân hàng thương mại khác nhưng đối tượng thụ hưởng nhà ở xã hội muốn được vay ưu đãi để mua căn hộ nhà ở xã hội này tại Ngân hàng Chính sách xã hội.

HoREA cũng kiến nghị người có nhu cầu mua, thuê mua nhà ở xã hội có thể chọn thực hiện việc gửi tiết kiệm hàng tháng (tối thiểu đủ 12 tháng gửi tiết kiệm) kể từ thời điểm hiện nay hoặc có thể chọn gửi tiết kiệm hàng tháng kể từ ngày ký hợp đồng tín dụng để mua, thuê mua nhà ở xã hội. Khi mới cho đăng ký mua nhà ở xã hội thì những người đăng ký trước sẽ có thể được giải quyết mua nhà trước nên sẽ phải đồng thời gửi tiết kiệm nhà ở xã hội ngay khi ký hợp đồng mua nhà.

Bên cạnh đó, đối với người gửi tiết kiệm tại Ngân hàng Chính sách xã hội cũng được hưởng lãi suất tiết kiệm bằng mức lãi suất tiết kiệm thông thường tại các ngân hàng thương mại đối với các khoản tiền gửi trên 12 tháng, để khuyến khích đối tượng thụ hưởng nhà ở xã hội tham gia, tạo thêm nguồn lực thực hiện chính sách nhà ở xã hội. Đồng thời, xác định thời hạn gửi tiết kiệm 12 tháng là đủ điều kiện để được mua, thuê mua nhà ở xã hội.

Ngoài ra, HoREA cũng kiến nghị Uỷ ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh cho thực hiện thủ tục hành chính rút gọn để giải quyết nhanh các dự án đầu tư phát triển nhà ở xã hội ; cho miễn thủ tục cấp giấy phép xây dựng đối với dự án nhà ở xã hội sử dụng thiết kế mẫu nhà ở xã hội chung cư cao tầng đã được giải thưởng trong cuộc thi do Sở Xây dựng tổ chức; kiến nghị Nhà nước có chính sách khuyến khích doanh nghiệp thực hiện các dự án nhà ở xã hội.