Tết Độc lập ở miền biên viễn

Đoàn kết vượt khó

Những ngày mùa thu lịch sử, ước vọng về những vụ mùa bội thu hiển hiện trên khuôn mặt từng người ở nơi nắng gió và nhọc nhằn này. Gần trọn đời sống bên Cửa khẩu quốc tế Bờ Y, già làng Thao Lanh chiêm nghiệm: Có đoàn kết, yêu thương và học hỏi lẫn nhau thì không sợ bất cứ điều gì. Xưa kia, phần lớn là rừng rậm và đường mòn, nhiều vách núi hiểm trở, cuộc sống nhờ vào đi rừng kiếm cái lá, hái quả, thậm chí thân cây dại, uống nước sông, suối. Để cải thiện cuộc sống họ đi bẫy con nhím, bắt con sóc, con heo rừng.

Khi cuộc sống đổi thay, người dân từ các làng: Đắk Mế; Tà Ka; Iêc đến Măng Tôn, Ngọc Hải (xã Pờ Y, huyện Ngọc Hồi) vật lộn với cuộc "cách mạng" mới đó là trồng lúa rẫy, dùng kỹ thuật mới. Xông xáo trong cách vận động bà con giữ nếp sống nghĩa tình, ông Thao Lợi (làng Đắk Mế) bộc bạch: Mỗi dịp Quốc khánh 2/9 đối với cộng đồng các dân tộc ở đây rất đặc biệt. Đó là khoảng thời gian để người dân gần gũi nhau, nhắc nhở nhau phải gắn bó cùng tiến bộ, giữ vững văn hóa truyền thống. Cách đây hơn chục năm, học cách trồng lúa kiểu mới cũng rất vất vả, nhà nhà tập gieo hạt, học cách trồng lúa, bón phân, vạch con mương lấy nước… chẳng mấy chốc một màu xanh bạt ngàn hiện ra, khơi dậy niềm khát khao và hy vọng mới về mùa màng bội thu.

Không chỉ trong xã, trong làng, người xã Pờ Y còn hăm hở đến các xã lân cận, xuống tận TP.Kon Tum để trao đổi kinh nghiệm và cùng nhau phát triển. Bây giờ không còn ai đói nữa. Không chỉ có lúa rẫy mà còn biết nuôi bò nhốt chuồng, nuôi kiểu trang trại. "Mình đã biết cách phòng bệnh cho bò, nuôi chuyên nghiệp như người Kinh rồi, thích lắm, bò ít bệnh. Trước đây cứ nghĩ phải bám vào thiên nhiên để lấy những sản vật tự nhiên mới có thể sống được. Giờ, nhìn đâu cũng thấy bò, cuộc sống các buôn ấm no, sung túc", anh Thao Tung, người đã thích nghi với cách chăn nuôi kiểu mới cho biết.

Xem những thành quả đã đạt được là động lực cho những bước chuyển biến mới, tốt đẹp hơn, ông Nguyễn Duy Cường, Chủ tịch UBND xã Pờ Y tự tin: "Tư duy thay đổi nên cộng đồng các khu dân cư dần thay đổi, nhà kiên cố nhiều lên. Tết Độc lập này, niềm vui như được nhân đôi khi xã được tỉnh Kon Tum công nhận đạt chuẩn nông thôn mới theo Quyết định số 366/QĐ-UBND. Ngoài bắt nhịp chăn nuôi, làm rẫy giỏi, vùng biên giới này còn sôi động với các hoạt động múa cồng chiêng, đốt lửa trại, văn hóa văn nghệ".

Đại gia đình

Đất lành như níu chân người ở lại. Vậy nên, từ xã Đà Bắc (Hòa Bình) ông Xa Văn Khoa cùng nhiều người thân lăn lộn qua bao vùng đất ở Tây Nguyên rồi cuối cùng chọn thôn Bắc Phong (xã Pờ Y) làm quê hương thứ hai của mình. Ông Khoa cho biết: Thôn này chủ yếu người Mường nhưng yêu mến các dân tộc tại chỗ như anh em trong một đại gia đình. Xưa, cứ nghĩ đến miền biên giới là xa xôi, hẻo lánh, là rừng thiêng, nước độc, nhưng đến rồi mới biết chịu khó lao động rồi ấm no, sung túc sẽ đến. Đường sá, trường học, công sở, nhà văn hóa… khang trang chẳng thua gì thị trấn.

Cảm nhận rõ nét về những đổi thay của quê hương, đất nước, nhiều già làng ở Pờ Y phấn khởi cho biết: Tết Độc lập này ai cũng mừng vui. Khi màn đêm buông xuống, người dân đua nhau tập hát múa cồng chiêng. Đó là ngày hội lớn, những già làng như chúng tôi một lòng hứa sẽ giúp từng người B'râu, người Mường và các dân tộc khác giữ gìn bản sắc văn hóa của mình. Đồng thời học hỏi những điều tốt đẹp trong xã, trong huyện, thậm chí cả nước láng giềng bên kia biên giới. Cứ ngày rảnh, người có uy tín lại đến từng nhà giảng giải cho nhau hiểu muốn ấm cái bụng, muốn vui cái làng thì các gia đình, dòng họ phải gắn kết với nhau.

Một mùa rẫy nữa lại đang nẩy mầm xanh bạt ngàn. Đêm đến, tiếng chiêng tha cất lên rộn rã. Chiêng tha là báu vật, là máu thịt của người B'râu ở làng Đắk Mế. Có dạo người ta lùng sục mua với giá mấy con bò một chiếc chiêng quý nhưng không ai bán. Mất chiêng quý là mất cả linh hồn người B'râu. Bởi sự tôn quý này nên người B'râu chỉ dùng chiêng tha trong các dịp lễ trọng đại như: Tết cổ truyền; ngày Quốc khánh; cưới hỏi; hội làng…

Theo các già làng ở Pờ Y, người B'râu hiện còn khoảng 10 bộ chiêng tha. Mỗi bộ có hai chiếc: Chiêng trống (Jơliêng) và chiêng mái (Chuar). Nhìn những tốp thanh niên đang vừa gõ chiêng vừa hát xoong, anh Xa Văn Khoa thích thú: Cái hay là người bản địa và người từ nơi khác di cư đến cùng trao đổi được "đặc sản" của mình. Chúng tôi có thể mang điệu hát người Mường giao lưu cùng điệu chiêng người B'râu. Ở vùng đất này không còn nạn tảo hôn. Được xem ti vi, được các cán bộ tuyên truyền những cái văn minh nên cuộc sống đổi mới lắm rồi, lớp trẻ biết xem việc học chữ là hành trang cho tương lai.

Theo đánh giá của UBND xã Pờ Y, không chỉ đậm đà văn hóa mà mọi mặt của đời sống đều đổi thay tích cực, từ chỗ canh tác lạc hậu, đến nay, trồng trọt đã đạt năng suất 46tạ/ha, diện tích trồng cây hàng năm đạt trên 1.160 ha, diện tích trồng cây lâu năm trên 3.000ha. Công tác y tế và chăm sóc sức khỏe nhân dân đảm bảo trực trạm 24/24h, các ổ dịch được khống chế kịp thời. Thực hiện tiêm phòng đầy đủ cho trẻ dưới 1 tuổi, tiêm viêm não nhật bản mũi1, mũi 2, mũi 3 cho trẻ từ 2 đến 3 tuổi, phụ nữ có thai... Tuyên truyền phòng chống bệnh lao, sốt xuất huyết, bạch hầu, phòng chống ngộ độc thực phẩm, bệnh dại bệnh HIV/AIDS, phòng bệnh tay chân miệng... kịp thời và đầy đủ. Cùng với đó, chất lượng dạy và học trên địa bàn được chú trọng; duy trì phổ cập giáo dục 3 cấp (mầm non, tiểu học, trung học cơ sở). Tết Độc lập, xã đều tổ chức phong trào thể dục thể thao, văn hóa, văn nghệ thu hút hàng chục ngàn người tham gia. Để tăng cường kết nối với nước bạn, xã thường xuyên thành lập đoàn tổ chức thăm, chúc tết bản Phu Cưa, kết hợp khảo sát bản Phu Nhang, cụm bản Xổm Bun, huyện Phu Vông, tỉnh Attapư (Lào). Qua công tác kết nghĩa, tình cảm cán bộ và nhân dân hai bên biên giới ngày một tốt hơn và thắm tình hữu nghị. Kịp thời thông tin trao đổi các vụ việc xảy ra hai bên biên giới, hỗ trợ nhau trong sản xuất nông nghiệp, có biện pháp xử lý thỏa đáng đúng quy định để cùng nhau vươn lên cuộc sống văn minh, giàu đẹp.