Vấn nạn quấy rối tình dục nơi công sở: Không còn chốn dung thân

Ảnh minh họa (Ảnh Mạnh Dũng)

Bộ quy tắc lồng ghép vào qui chế của cơ quan 

Bộ quy tắc này nhằm giúp giải quyết những điểm vẫn chưa được pháp luật hướng dẫn cụ thể trong việc phòng chống vấn nạn quấy rối tình dục tại nơi làm việc. Qua đó khuyến khích sự áp dụng rộng rãi tại mọi doanh nghiệp, cả ở khu vực công và tư, trên cơ sở tự nguyện.Quá trình xây dựng Bộ quy tắc được ILO hỗ trợ và có tham khảo các bộ quy tắc thực hành phòng chống quấy rối tình dục sẵn có trên thế giới. Bộ Luật Lao động 2012 đã quy định hành vi quấy rối tình dục tại nơi làm việc là hành vi bị nghiêm cấm. Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Phạm Minh Huân, các quy định của pháp luật hiện hành còn chung chung, chưa cụ thể, thiếu văn bản, tài liệu hướng dẫn để nhận diện hành vi quấy rối tình dục, làm cho việc phòng chống và xử lý hành vi vi phạm còn gặp nhiều khó khăn trên thực tế. Thứ trưởng Phạm Minh Huân đánh giá: “Trong bối cảnh đó, Bộ quy tắc nhằm mục đích giúp người sử dụng lao động và người lao động xây dựng, lồng ghép vào nội quy, quy chế của đơn vị, cơ quan làm cơ sở cho việc phòng chống quấy rối tình dục tại nơi làm việc, giúp phát triển quan hệ lao động hài hòa, tạo môi trường làm việc lành mạnh, an toàn, năng suất và chất lượng cao”.

Theo đó Bộ quy tắc đưa ra những hướng dẫn cụ thể cho Chính phủ, các tổ chức của người sử dụng lao động, công đoàn và người lao động về thế nào là quấy rối tình dục tại nơi làm việc, làm thế nào để phòng ngừa hành vi này, và cần thực hiện những bước nào nếu hành vi này diễn ra. Giám đốc ILO Việt Nam, Gyorgy Sziraczki, đánh giá việc công bố Bộ quy tắc là một bước tiến của Việt Nam trong công cuộc đấu tranh chống lại bạo lực trên cơ sở giới tại nơi làm việc. “Quấy rối tình dục không chỉ gây căng thẳng về cảm xúc và thể chất của nạn nhân, ảnh hưởng đến khả năng làm việc của họ, mà còn làm giảm năng suất lao động và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.ILO sẽ tiếp tục đồng hành với Việt Nam trên con đường hoàn thiện những lỗ hổng pháp luật trong việc giải quyết vấn đề nhạy cảm tại nơi làm việc này vì lợi ích của cả người lao động và doanh nghiệp.”.

Phó Chủ tịch Tổng liên đoàn lao động Việt Nam Mai Đức Chính và Phó Chủ tịch VCCI Hoàng Quang Phòng cam kết cùng hợp tác để thực hiện bộ quy tắc một cách hiệu quả, nhằm xây dựng văn hóa tại nơi làm việc không dung thứ hành vi quấy rối tình dục.

Thế nào là quấy rối tình dục nơi công sở ?          

Theo định nghĩa của bộ quy tắc ứng xử, quấy rối tình dục là hành vi có tính chất tình dục gây ảnh hưởng tới nhân phẩm của nữ giới và nam giới, đây là hành vi không được chấp nhận, không mong muốn và không hợp lý làm xúc phạm đối với người nhận và tạo ra môi trường làm việc bất ổn, đáng sợ, thù địch và khó chịu. Quấy rối tình dục “trao đổi ” (nhằm mục đích đánh đổi) diễn ra  khi người sử dụng lao động, người giám sát, người quản lý hay đồng nghiệp thực hiện hay cố gắng thực hiện nhằm gây ảnh hưởng đến qui trình tuyển dụng, thăng chức, đào tạo, kỷ luật, sa thải, tăng lương hay các lợi ích khác của người lao động để đổi lấy sự thỏa thuận về tình dục. Hình thức tồi tệ nhất của hành vi quấy rối tình dục là những hành vi tấn công có tính chất tình dục hoặc hiếp dâm được qui định trong pháp luật xử lý vi phạm hành chính hoặc pháp luật hình sự.

Hành vi không được coi là hành vi quấy rối tình dục: Những lời khen hoặc khích lệ thông thường được chấp nhận hoặc phù hợp về văn hóa, xã hội không bị coi là hành vi quấy rối tình dục. Hành vi giao cấu đồng thuận (trừ hành vi pháp luật cấm như giao cấu với trẻ em, giao cấu với người chưa vị thành niên…), tiếp nhận hay đáp lại đều không được xem là hành vi quấy rối tình dục.

Các hình thức quấy rối tình dục: Quấy rối tình dục tại nơi làm việc có thể là hành vi liên quan đến thể chất, lời nói hoặc phi lời nói bao gồm các nội dung chủ yếu sau:

+ Quấy rối tình dục bằng hành vi mang tính chất như tiếp xúc, hay cố tình không mong muốn, sờ mó, vuốt ve, cấu véo, ôm ấp hay hôn cho tới tấn công tình dục, cưỡng dâm, hiếp dâm.

+ Quấy rối tình dục bằng lời nói gồm các nhận xét không phù hợp về mặt xã hội, văn hóa và không được mong muốn, bằng những ngụ ý về tình dục như những chuyện cười ngụ ý về tình dục hay những những nhận xét về trang phục hay cơ thể của một người nào đó khi có mặt họ hoặc hướng tới họ. Hình thức này bao gồm cả những lời đề nghị và những lời yêu cầu không mong muốn hay lời mời đi chơi mang tính cá nhân một cách liên tục.

Ảnh minh họa (nguồn ảnh internet)

+ Quấy rối tình dục bằng hành vi phi lời nói gồm các hành động không được mong muốn như ngôn ngữ cơ thể khiêu khích, biểu hiện không đúng đắn, cái nhìn gợi tình, nháy mắt liên tục, các cử chỉ của ngón tay…Hình thức này cũng bao gồm phô bày các tài liệu khiêu dâm, hình ảnh, vật, màn hình máy tính, các áp phích, thư điện tử, ghi chép, tin nhắn liên quan tới tình dục.

BOX: Theo một nghiên cứu do Bộ LĐ- TB &XH thực hiện với sự hỗ trợ của ILO trong năm 2012, phần lớn các nạn nhân bị quấy rối tình dục ở Việt Nam là lao động nữ tuổi từ 18 đến 30. Tuy nhiên, các yếu tố văn hóa và nỗi sợ bị mất việc khiến nhiều nạn nhân không trình báo sự việc.