NTK Vân Anh Scarlet và hành trình tạo nên bộ sưu tập ‘Búp hoạ Tứ Phủ’

Vân Anh Scarlet là NTK đầu tiên tại Việt Nam sáng tạo nên ‘Búp họa Tứ Phủ’ bằng búp bê mang tính hình tượng trong tín ngưỡng thờ Mẫu.

Bộ sưu tập muốn gửi đi thông điệp lịch sử, tín ngưỡng và văn hoá Tam Tứ Phủ của Việt Nam đẹp đẽ, rực rỡ vô cùng. Thể hiện sự biết ơn và nhớ tới công ơn của những vị anh hùng đã có công với đất nước.

Nói về ý tưởng tạo nên BST, NTK Vân Anh nói: “Mỗi lần đi sân bay đến các nước, thì Vân Anh thấy văn hóa búp bê của mỗi nước khác nhau và rất đẹp. Lúc ấy Vân Anh suy nghĩ và tạo nên BST búp bê mang các hình tượng trong văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu – vì đó cũng là loại hình văn hóa dân gian đã được Unesco công nhận là văn hóa phi vật thể. Tôi hy vọng và mong muốn góp một chút công sức nhỏ bé để thế hệ trẻ hiểu hơn về di sản văn hoá phi vật thể của Việt Nam.”.

Nói về những khó khăn khi trang điểm và tạo nên búp họa, Vân Anh chia sẻ khó khăn lớn nhất và phải tạo nên gương mặt và đôi mắt có thần, thông thường thì mất khoảng 2 ngày để trang điểm cho 1 búp họa. Mỗi một búp họa – giá đồng cao khoảng 60 cm và mỗi một công đoạn làm nên tác phẩm đều đòi hỏi những kỹ thuật khá công phu, từ việc vẽ mặt, trang điểm, trang sức, phụ kiện, giày, và trang phục cũng có những quy định rất riêng biệt.

Trang phục được may đo và sử dụng chất liệu gấm thêu, với những giá nam thần thì chúng tôi sử dụng họa tiết thêu hình rồng mất khoảng 1 tuần để hoàn thiện, với các giá đồng nữ sẽ là thêu hoa và họa tiết thiêu phượng, thời gian để hoàn thành khoảng 4 tuần.

Mỗi bộ trang phục được dùng cho một giá đồng, thể hiện đặc trưng của từng vị thánh trong đạo Mẫu và còn là hình tượng văn hóa được đúc kết từ nhiều thế hệ người Việt. Ví dụ trang phục của Mẫu Đệ Tam có màu trắng chủ đạo vì đây là vị thánh nữ thần thuộc Thoải phủ. Trong khi đó, trang phục của Mẫu Đệ Nhị mang màu xanh chủ đạo, tượng trưng cho miền rừng núi, sơn lâm sơn trang thuộc về Nhạc phủ.

Nhằm tôn vinh những giá trị văn hoá truyền thống của Việt Nam, BST Búp hoạ Tứ Phủ là tổng hợp các mô phỏng thủ công của Nghi lễ hầu đồng - một kho tàng nghệ thuật diễn xướng dân gian rất đặc biệt với nhiều câu chuyện truyền thuyết, thần tích hấp dẫn về các thần linh. Nó không chỉ tạo nên một không gian tâm linh huyền bí mà còn thể hiện được nét uy nghi, sang trọng, cũng như niềm hân hoan và vẻ đẹp hồn nhiên, trong sáng của người Việt trong một thế giới văn hóa tâm linh và tín ngưỡng.

Hầu đồng không chỉ là nghi thức bắt buộc trong thực hiện tín ngưỡng đạo thờ Mẫu, mang ý nghĩa tâm linh mà còn được coi là loại hình nghệ thuật truyền thống độc đáo của người Việt. Cùng với các yếu tố: cách diễn xướng, âm nhạc, ca từ thì trang phục là điều quan trọng, không thể thiếu khi hầu đồng.