Quảng Trị hạn hán khốc liệt, nông nghiệp 'héo hon'

Hồ thủy lợi La Ngà trơ đáy. Ảnh: Nguyễn Phúc

Dù đã làm rất nhiều biện pháp cấp bách nhưng trước tình hình thời tiết cực đoan, vụ hè thu tại nhiều địa phương đang đứng trước nguy cơ mất trắng.

Hồ thủy lợi trơ đáy, đồng lúa cháy khô

Những ngày cuối tháng 6, đứng trên bờ đập hồ thủy lợi La Ngà (H.Vĩnh Linh), nhìn ra phía xa thấy hồ chứa chỉ còn một ít nước, trong khi phần đáy ở nhiều vị trí đã trơ ra khô khốc. Đến nỗi cột đo nước của hồ thủy lợi này đã trở nên vô dụng, khi mực nước xuống quá thấp không còn mức nào để... đo. Hỏi những cán bộ ngành nông nghiệp địa phương mới hay, dung tích nước của hồ thủy lợi phục vụ sản xuất nông nghiệp lớn nhất phía bắc tỉnh Quảng Trị này chỉ còn 26,6%, tỷ lệ thấp nhất nhì từ trước đến nay.

Nhưng không chỉ ở La Ngà, mà mực nước ở hầu hết các hồ chứa trên địa bàn Quảng Trị đều giảm mạnh, bình quân chỉ còn 36,8%, trong đó một số hồ rất thấp như Tân Kim 19,9%, Trúc Kinh 27,7%, Ái Tử 34,4%... Thậm chí, trên sông Cánh Hòm mực nước xuống thấp hơn mặt nước biển 0,2 m.

Trong khi đó, tình trạng xâm nhập mặn xâm nhập sâu vào nội đồng hết sức phức tạp. Tại sông Bến Hải, mặn đã xâm nhập vượt xa cầu Tiên An, độ mặn ở đây đo được từ 9,6 - 16,2‰; trên sông Hiếu xâm nhập mặn đã tác động đến cầu Đuồi, độ mặn đo được từ 0,54 - 1,3‰...

Với tình hình như trên, sản xuất nông nghiệp vụ hè thu 2019, nhất là với lúa, trên địa bàn Quảng Trị bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Chỉ tính riêng lúa tại 3 huyện Vĩnh Linh, Gio Linh và Cam Lộ diện tích gặp hạn nặng lần lượt là 249 ha, 446 ha và 257 ha... Nhiều cánh đồng đất nứt nẻ, lúa cháy héo hon. Đứng giữa mảnh ruộng không còn một giọt nước, lão nông ở thôn An Xá (xã Trung Sơn, H.Gio Linh) ngao ngán: “Thời tiết khắc nghiệt như này thì người cũng héo chứ huống chi là đất, là cây”. Trong khi đó, ông Trần Mỵ, quyền Giám đốc Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Lệ Môn (xã Gio Phong, H.Gio Linh), cho biết địa phương có 120 ha lúa nhưng có 5 ha mất trắng do hạn, nhiều diện tích còn lại năng suất bị ảnh hưởng rất lớn vì thiếu nước.

Những cánh đồng lúa nứt nẻ

Ông Lê Văn Ty, Giám đốc Xí nghiệp thủy nông Vĩnh Linh, cho hay mực nước tại đập Kinh Môn đang xuống còn 35%, dự kiến sẽ chỉ đủ tưới thêm được 2 lượt cho 800 ha lúa trên địa bàn. Xí nghiệp cũng đã huy động toàn bộ trạm bơm để vét nước nhưng hệ thống kênh ngòi đã khô cạn hết nên rất khó khăn. Ông Ty lo lắng toàn bộ diện tích lúa được gieo từ ngày 20.5 đến nay đang bị khô hạn, nếu tình trạng này kéo dài thì 600 ha lúa trên địa bàn sẽ bị mất trắng...

Khẩn cấp ứng phó

Để chủ động ứng phó với hạn hán, xâm nhập mặn, khắc phục tình trạng thiếu nước và cấp đủ nước sinh hoạt cho nhân dân, tỉnh Quảng Trị đã huy động mọi nguồn lực thực hiện các giải pháp: đắp đập tạm để trữ và dâng cao mực nước bơm tưới cho lúa; đắp các đập ngăn mặn; điều tiết nguồn nước từ các hồ; nạo vét một số đoạn trên sông, kênh mương thủy lợi; lắp đặt các trạm bơm dã chiến... Đồng thời chuyển đổi sang các giống cây ngắn ngày như: lạc, đậu xanh, dưa hấu, dừa xiêm, mướp đắng... Một số mô hình đã có hiệu quả bước đầu như mô hình chuyển đổi 6 ha trồng lúa sang trồng dưa ở thôn Lễ Môn (xã Gio Phong), cho thu nhập 4 triệu đồng/sào. Tuy nhiên, như lời của bà Nguyễn Hồng Phương, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và bảo vệ thực vật tỉnh Quảng Trị, khi thời tiết quá khắc nghiệt, nhiều nỗ lực chuyển đổi cây trồng, áp dụng kỹ thuật cũng... chào thua. “Ví như cây đậu xanh trồng chuyển đổi ở H.Đakrông thuộc cây chịu hạn cực tốt, nhưng vẫn không sống nổi với nắng gió kiểu này”, bà Phương nói.

Trong khi đó, ông Hà Sỹ Đồng, Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị, cho biết trước tình trạng hạn hán xảy ra và kéo dài trên diện rộng, UBND tỉnh đã chỉ đạo ngành nông nghiệp phối hợp với các địa phương và công ty khai thác công trình thủy lợi cấp nước tiết kiệm, đảm bảo điều kiện sinh hoạt trước mắt cho người dân và sản xuất nông nghiệp. Bên cạnh đó, huy động toàn bộ nguồn lực, người dân và xã hội tổ chức ra quân làm thủy lợi, nạo vét các kênh mương, cửa sông để tích tụ nước; thực hiện lắp đặt các trạm bơm dã chiến phục vụ tưới tiêu với quyết tâm cứu diện tích lúa đã gieo sạ... “Địa phương cũng cố gắng hết sức rồi nên rất mong sự quan tâm đến các cấp các ngành T.Ư, Chính phủ, hỗ trợ ngân sách xây dựng một số công trình ngăn mặn cũng như nạo vét các hồ đập, thủy lợi trên địa bàn để phục vụ sản xuất sinh hoạt, thích ứng biến đổi khí hậu, đảm bảo cuộc sống cho nhân dân”, ông Đồng cho hay.