Những cô gái dân quân Hoa Lộc anh hùng

Hồi ức về những "bông hồng thép"

Năm 1964, sau những thất bại liên tiếp của ngụy quyền Sài Gòn, chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" của chính quyền Mỹ lúc bấy giờ đã sụp đổ. Để cứu vãn tình thế, danh dự Tổng thống Mỹ L.Giôn - Xơn đã tiến hành chiến lược "Chiến tranh cục bộ", đưa quân Mỹ vào miền Nam - Việt Nam, đồng thời đánh phá miền Bắc bằng không quân và hải quân ngày càng khốc liệt. Ở Thanh Hóa, chúng tập trung đánh phá những khu vực kinh tế trọng điểm, khu vực đông dân cư, tuyến đường vận chuyển huyết mạch như: khu vực Lạch Trường và dọc sông Kênh De nhằm chặn tuyến giao thông đường thủy, cản trở việc tiếp tế lương thực và vũ khí từ miền Bắc hỗ trợ đồng bào miền Nam.

Trước tình hình đó, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Thanh Hóa phát động phong trào chiến tranh du kích, xây dựng thế trận chiến tranh nhân dân ở các địa phương. Lúc này, Ban Chỉ huy Quân sự huyện Hậu Lộc và chính quyền xã Hoa Lộc đã lựa chọn lực lượng nữ dân quân tham gia tập huấn súng máy PK 12,7 ly. Ngày 1/6/1967, Trung đội nữ dân quân Hoa Lộc được thành lập gồm 14 cô gái, do cô gái Hoàng Thị Mợi làm Trung đội trưởng, với 3 khẩu đội súng máy PK 12,7 ly và súng trường, xây dựng trận địa tại khu vực Đông Ngàn. Những cô gái tuổi đời còn rất trẻ, có người còn đang ngồi trên ghế nhà trường, nhưng vì độc lập, tự do của dân tộc, họ đã gác lại mọi ước mơ để nhận nhiệm vụ bảo vệ bầu trời, kho thóc và tuyến đường huyết mạch từ Bắc vào Nam. 

Với tinh thần "giặc đến nhà đàn bà cũng đánh", những "bông hồng thép" đã làm nên chiến công vang dội đầu tiên vào ngày 16/6/1967. Những cô gái dân quân Hoa Lộc đã bắn rơi máy bay ném bom A4Đ của đế quốc Mỹ - đây cũng là đơn vị dân quân du kích đầu tiên của cả nước bắn rơi máy bay địch bằng súng bộ binh. Chiến công nối tiếp chiến công, ngày 2/11/1967, Trung đội nữ dân quân Hoa Lộc tiếp tục bắn rơi máy bay ném bom A3J và ngày 30/7/1972 bắn rơi máy bay F4H. Chiến công của những "bồng hồng thép" ở xã Hoa Lộc đã đóng góp lớn vào chiến công chung của quân và dân cả nước, được Bác Hồ gửi thư chúc mừng và khen ngợi. Tiếng vang của những cô gái Hoa Lộc đã được báo chí trong nước và quốc tế ca ngợi và coi đây là biểu tượng của tinh thần phụ nữ Việt Nam "Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang". Vinh dự hơn, Trung đội nữ dân quân Hoa Lộc đã được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu "Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân" và nhiều phần thưởng cao quý khác.

Bà Trịnh Thị Cần cho PV xem những kỷ niệm chẳng thể nào quên của những ngày chiến tranh ác liệt.

Mặc dù đã bước sang tuổi 76, nhưng bác Trịnh Thị Cần, Trung đội phó Trung đội nữ dân quân Hoa Lộc vẫn còn nhớ như in về kỷ niệm một thời oanh liệt. Bác Cần kể lại: "Ngày ấy, sau khi bắn rơi máy báy Mỹ, chị em chúng tôi vui mừng đến mức chỉ biết ôm nhau mà khóc nức nở!. Ngày thành lập Trung đội, chúng tôi được huấn luyện trong 11 ngày, vừa học lý thuyết, vừa thực hành về sử dụng súng. Chị em chúng tôi được cấp trên giao cho 3 khẩu súng phòng không 12,7mm và chọn khu đất cồn bãi ở Đông Ngàn, thuộc khu vực kênh De làm nơi bố trí trận địa. Trung đội chúng tôi ngày đêm theo dõi, quan sát để rút ra quy luật hoạt động của máy bay Mỹ. Khoảng 15h chiều ngày 16/6/1967, trong khi cả Trung đội đang luyện tập thì trên bầu trời bất ngờ xuất hiện hai tốp máy bay của địch, bay vòng vào trận địa. Ba khẩu súng đồng loạt nhả 21 viên đạn. Chiếc máy bay A4D trúng đạn, vùi xác dưới đáy biển ở khu vực đảo Nẹ, cả làng hô hoán hò reo. Cả tốp máy bay Mỹ quay đầu tháo chạy ra biển, còn chị em chúng tôi vui không tả siết, chỉ biết ôm nhau mà khóc nức nở".

Còn bác Nguyễn Thị Thứ (74 tuổi), hiện đang sống thôn Hoa Trung, xã Hoa Lộc, là xạ thủ của Trung đội ngày ấy vui mừng nhớ lại: "Trận địa Đông Ngàn là yết hầu bảo vệ âu thuyền cho tàu ra vào bốc hàng, bảo vệ kho lương thực, thực phẩm nên chị em viết quyết tâm thư "thà hy sinh tất cả chứ nhất định không rời trận địa". Nhiều hôm, máy bay tiêm kích Mỹ bay thấp xuống dưới tầm rặng phi lao rồi lại vụt đi nhưng chị em vẫn bền gan mai phục để quyết chiến với quân xâm lược". 

"Sau lần bắn hạ mày bay Mỹ, tôi còn nhớ như in lời của Bác Hồ trong lá thư gửi cho trung đội: "Bác rất vui lòng khen các cháu đã chiến đấu giỏi và bắn rơi một máy bay phản lực Mỹ. Bác gửi tặng mỗi cháu một huy hiệu. Bác mong các cháu hãy phát huy những điểm tốt: Chăm học, chăm làm, sản xuất giỏi, đánh giặc giỏi cùng với bà con địa phương giành nhiều thắng lợi to lớn hơn nữa…". - bác Thứ xúc động nhớ lại. Bác Thứ kể, ngày ấy cả nước nhiệt liệt hoan nghênh và cổ vũ chiến công của chị em, hàng chục thư khen, thư giao ước thi đua của tập thể, cá nhân trong tỉnh và trên miền Bắc gửi đến Trung đội nữ dân quân Hoa Lộc. Khắp nơi trong tỉnh đã dấy lên một phong trào thi đua sôi nổi. Trận địa đơn vị trở thành trung tâm trao đổi kinh nghiệm bắn máy bay của hầu hết các trung đội nữ dân quân trong tỉnh.

Những “bông hoa thép” ở Hoa Lộc năm xưa (Tư liệu ảnh do UBND xã Hoa Lộc cung cấp).

Đó là biểu hiện cao quý về đường lối chiến tranh nhân dân của Đảng ta, là kết quả rực rỡ của phong trào thi đua "3 giỏi", phong trào "phụ nữ ba đảm đang", phong trào "giết giặc lập công" và phong trào xây dựng những đơn vị "Quyết thắng" trong dân quân tự vệ. Ông Trịnh Quốc Phượng, Chủ tịch UBND xã Hoa Lộc, huyện Hậu Lộc cho hay: "Trong số 14 cô gái dân quân ngày ấy, hiện chỉ còn 7 người sinh sống tại địa phương, 6 người sinh sống ở các tỉnh ngoài và 1 người đã mất. Đa phần các bác đã già, không còn minh mẫn. Cuộc sống của các bác bây giờ phần lớn ổn định, con cái đã trưởng thành. Hàng năm, vào dịp thành lập của Trung đội, lãnh đạo xã đến hỏi thăm, tặng quà, động viên các bác, đặc biệt là những bác có hoàn cảnh khó khăn vươn lên trong cuộc sống".

Xây dựng tượng đài ghi công  

Để tri ân những đóng góp của các cô gái dân quân xã Hoa Lộc, tháng 4/2018, Thường trực Tỉnh ủy Thanh Hoá đã đồng ý chủ trương đầu tư xây dựng mô hình trận địa Đông Ngàn và Tượng đài Trung đội nữ dân quân Hoa Lộc. 

Dự kiến, dự án sẽ xây dựng trong thời gian 3 năm (2019-2022), gồm: Khu trận địa Đông Ngàn (có đường vào khu trận địa, cổng, tường rào, trận địa pháo cao xạ, hầm hào, nhà khách...) có diện tích 1,5 ha tại thôn Hoa Trường và khu tượng đài (gồm cổng, tường rào, tượng đài, nhà truyền thống, mô hình trận địa pháo, hệ thống nhà để xe, sân bãi...) có diện tích 1,5 ha tại thôn Cao Xá. Công trình tôn tạo, khôi phục Di tích lịch sử trận địa Đông Ngàn và xây dựng tượng đài Trung đội nữ dân quân Hoa Lộc nhằm ghi dấu công lao của quân và dân xã Hoa Lộc đã cùng với cả nước đánh thắng quân xâm lược, là nơi giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống đấu tranh cách mạng hào hùng của cha ông. Đây cũng là tâm nguyện của lãnh đạo địa phương qua các thời kỳ, là mong muốn của nhân dân địa phương, nhằm phát huy truyền thống tốt đẹp trên quê hương anh hùng cách mạng. Những cống hiến, hy sinh của các cô gái Trung đội dân quân Hoa Lộc và nhiều người con Hoa Lộc đã đóng góp chung vào công cuộc bảo vệ đất nước. Khu di tích lịch sử trận địa Đông Ngàn và tượng đài Trung đội nữ dân quân tại xã Hoa Lộc sẽ là địa chỉ đỏ để giáo dục truyền thống yêu nước cho các thế hệ mai sau.

Mới đây nhất, vào đầu tháng 2/2020, Thường trực Tỉnh uỷ Thanh Hoá đã nghe huyện Hậu Lộc báo cáo tổng thể chi tiết dự án về tượng đài và cả khu di tích. Theo đó, công trình dự kiến được đầu tư hơn 20 tỷ đồng. Tỉnh sẽ hỗ trợ 3 tỷ, còn lại huyện huy động bằng nguồn xã hội hoá. Tuy nhiên đây là di tích cách mạng, nên việc huy động nguồn vốn sẽ rất khó khăn. Chính vì vậy, Thường trực Tỉnh uỷ Thanh Hoá đã yêu cầu huyện Hậu Lộc điều chỉnh lại dự án, với hy vọng đạt mức khả thi về nguồn tài chính, để công trình sớm được triển khai xây dựng. Đặc biệt, trong bối cảnh dịch Covid-19 có diễn biến phức tạp, nên hiện chính quyền địa phương vẫn đang tập trung cho công tác phòng, chống dịch. Việc triển khai dự án đầu tư xây dựng mô hình trận địa Đông Ngàn và Tượng đài Trung đội nữ dân quân Hoa Lộc sẽ phải lùi lại sau.