Nhà thơ Trần Đăng Khoa: Trách nhiệm của Chủ tịch thành phố đến đâu?

Xung quanh vụ việc một loạt cây xanh lâu năm ở Hà Nội bị đốn hạ gây ra nhiều bức xúc trong dư luận những ngày qua, Nhà thơ Trần Đăng Khoa – một người vốn đã gắn bó với Hà Nội từ những năm tháng còn bom đạn, chiến tranh ác liệt, đã tỏ rõ nỗi bức xúc, xót xa khi nhìn thấy những hàng cây gắn với lịch sử của thành phố bị cưa trụi, và liên tục đề cập tới trách nhiệm của người đứng đầu chính quyền thành phố.

Nhà thơ Trần Đăng Khoa

Sau nhiều ngày liên tục bị các nhà khoa học, các chuyên gia ở nhiều lĩnh vực khác nhau, công luận phản đối dữ dội, rốt cuộc ông Chủ tịch Hà Nội đã phải ra quyết định tạm dừng chặt cây xanh. Nhưng điều mà công luận quan tâm lúc này là ai phải chịu trách nhiệm khi có hàng trăm cây xanh lâu năm đã bị đốn hạ?

Nhà thơ Trần Đăng Khoa: Ông Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội cho rằng “không có lợi ích nhóm” trong chuyện đốn hạ 6.700 cây xanh ở Thủ đô. Nói vậy có thể tin được không? Không có chiến dịch đốn hạ cây, tại sao lại có hàng trăm cây lớn bị chặt? Nhiều tuyến phố ngổn ngang như công trường khai thác gỗ.

Thời chiến tranh, bom đạn tàn phá khốc liệt, Hà Nội vẫn giữ được lá phổi xanh của mình. Bấy giờ, tôi còn là một cậu bé mà vẫn tự hào về Thủ Đô Hà Nội: “Những năm giặc bắn phá – Ba Đình vẫn xanh cây – Trăng vàng Chùa Một Cột – Phủ Tây Hồ hoa bay…”. Bây giờ, không có giặc, cũng không còn bom đạn nữa mà cây xanh thành phố Hà Nội lại bị hạ sát tàn bạo còn hơn cả những trận rải thảm của B52.

Việc thay thế những cây mục ruỗng, thay thế những cây không phù hợp trồng ở đô thị là đúng. Nhưng điều đáng bàn và nguy hiểm ở chỗ, người ta đã mượn gió bẻ măng, lấy việc chỉnh trang cây xanh thành phố làm ngụy trang để phá hủy hàng loạt cây xanh, trong đó có những cây có tuổi thọ hàng trăm tuổi. Họ ào ạt làm đêm, làm ngày theo lối chụp giật. Thực chất đây là cuộc khai thác gỗ.

Vì thế mà nhiều học giả, nhiều nhà khoa học, nhiều người dân đã lên tiếng. Có người đứng ra bảo vệ cây. Họ thắt khăn trắng cho mình và thắt khăn trắng cho cây. 

Họ dán khẩu hiệu lên cây: “Xin đừng chặt tôi. Tôi là cây khỏe mạnh”. 

Nghệ sĩ nổi tiếng Chiều Xuân vừa khóc, vừa lấy thân mình ngăn cản để giữ một cây xanh ở số nhà 65 phố Nguyễn Thái Học của chị. 

Rồi rất nhiều người dân khác nữa cũng đứng lên bảo vệ cây. Họ lên tiếng trên facebook cá nhân, họ comment vào các bài viết phản ánh sự kiện này. Có thể nói hàng vạn comment. Trong đó có cả những lời quá đà, không phải góp ý mà chửi rủa. Điều ấy là không nên. Nhưng sự nổi giận đến mất bình tĩnh của họ là điều có thể hiểu được.

Bây giờ thì ông Nguyễn Thế Thảo đã yêu cầu kiểm điểm với lãnh đạo Sở Xây dựng và đình chỉ mấy anh Trưởng phòng, Phó phòng. Việc con voi cuối cùng xử phạt một con muỗi. Đành rằng Sở Xây dựng Hà Nội có lỗi. Nhưng liệu họ có gan làm cái việc động trời, là tàn phá môi trường và tiêu diệt lá phổi xanh của Thủ đô, nếu không có sự cho phép của những người đứng đầu chính quyền thành phố?

Vậy vấn đề là trách nhiệm của ông Chủ tịch thành phố đến đâu? Và trách nhiệm của ông Phó Chủ tịch Nguyễn Quốc Hùng thế nào? Chẳng lẽ các ông chỉ biết nói một câu “rút kinh nghiệm” rồi phủi hết trách nhiệm, quay lại kiểm điểm cấp dưới như một người có trách nhiệm, một người ở ngoài cuộc?

Sở dĩ tôi nói đến vai trò của ông Chủ tịch Nguyễn Thế Thảo, vì ông là người biết sớm nhất việc làm sai trái này, bởi ngay từ ngày 16/3, khi một loạt cây xanh bị đốn hạ, nhà báo Trần Đăng Tuấn đã có thư ngỏ gửi đích danh ông, yêu cầu nên dừng ngay việc giết cây rồi cân nhắc kỹ và rà soát lại. 

Sau đó bức thư còn được đăng trên facebook cá nhân, rồi nhiều báo điện tử đăng lại. Tiếp đó, Giáo sư Ngô Bảo Châu và nhiều học giả có uy tín đã lên tiếng, nhan nhản khắp các mặt báo là sự phản đối dữ dội những hành vi chặt phá cây xanh của nhân dân cả nước. Nhưng dường như ông Chủ tịch quá bận bịu nên không có thời gian để ý đến ý kiến của các nhà khoa học và cũng chẳng có thời gian xem báo chí đã nói gì.

Ông Chủ tịch sau đó có thư hồi âm nhà báo Trần Đăng Tuấn, nhưng đó chỉ là phép xã giao, trong đó thông báo cũng lại giao cho Sở xây dựng rà soát. Nghĩa là cũng lại nói cho có nói, một cách “ném bùn sang ao!”. Và rốt cuộc cây vẫn tiếp tục bị đốn hạ vô tội vạ, dù vẫn đưa tin trên truyền thông là Ủy ban đề nghị rà soát việc chặt cây.

Đến chiều ngày 19/3, một nhóm luật sư gửi thư khẩn cấp đề nghị dừng ngay việc chặt hạ 6.700 cây xanh đến Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng, Bí thư Thành ủy Hà Nội Bộ trưởng Bộ Xây dựng, và cả ông Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Thế Thảo, cho rằng việc chặt hạ 6.700 cây xanh của Hà Nội là làm trái, nếu không nói là chống lại Nghị định 64/2010 NĐ-CP, cần xử lý nghiêm người tham mưu và những kẻ làm trái pháp luật.

Trong thư cũng nói rõ: “Chúng tôi chứng kiến sáng 19/3/2015 vẫn chặt hạ cây xanh, dù chiều 18/3 Văn phòng UBND Hà Nội có công văn yêu cầu Sở Xây dựng rà soát, nhưng không yêu cầu dừng chặt hạ. Chúng tôi cũng đã gửi thư đến Bí thư Thành ủy đề nghị xử lý phát ngôn thiếu thận trọng của ông Phó Ban Tuyên giáo Thành ủy, gây bức xúc dư luận. Chúng tôi sẽ kiên trì theo dõi việc giải quyết của các cơ quan chức năng và sẽ làm đến cùng”.

Có lẽ đây là kiến nghị rất có sức mạnh và thế là sáng ngày 20/3, ông Nguyễn Thế Thảo phải ra lệnh dừng chặt cây, mà lẽ ra phải làm từ trước đó nửa tuần. 

Nhiều cây lâu năm, khỏe mạnh đã bị đốn hạ

Ông nghĩ sao khi phóng viên đặt ra 21 câu hỏi trong buổi họp báo, nhưng ông Phó Chủ tịch Nguyễn Quốc Hùng lại trả lời qua quýt rồi nhanh chóng bước ra khỏi phòng?

Nhà thơ Trần Đăng Khoa: Tôi thấy đấy là một chuyện khôi hài. Một chuyện cũng rất đáng xấu hổ. Thực ra, có ai bắt các ông ấy phải họp báo đâu. Nếu đã họp báo thì phải chuẩn bị kỹ, phải nắm chắc mọi vấn đề để giải tỏa dư luận. Cứ ú a ú ớ thì họp làm gì. Họp chỉ để nói chúng tôi minh bạch, không có lợi ích nhóm mà người ta tin ư? Người ta đâu chỉ nghe anh nói, mà còn xem anh làm. Lời nói với việc làm không đi đôi với nhau, thậm chí chúng chẳng có họ hàng gì với nhau thế mà lại cứ muốn người ta tin.

Nếu cần họp báo là họp trước lúc chặt cây, cần thông báo cho dân, cho giới truyền thông biết để có sự đồng thuận của toàn xã hội. Thậm chí, nếu thực sự đàng hoàng, không khuất tất và muốn được dân ủng hộ thì cần minh bạch thật trước dân: Treo biển đánh dấu những cây cần loại bỏ, đề nghị các nhà khoa học, các nhà sinh học và đông đảo nhân dân cùng chúng tôi rà soát lại số cây cần loại bỏ ấy và phát hiện thêm những cây chúng tôi còn bỏ sót.  

Rồi ông thông báo kinh phí thực hiện dự án này; số tiền xã hội hóa bao nhiêu, đối tác là những ai, tiền chặt cây, tiền bán cây là bao nhiêu, đưa số tiền ấy vào ngân quỹ nhà nước, hay làm công tác xã hội hay làm gì với số tiền ấy; loại cây nào sẽ được chọn thay cho cây sẽ chặt... Nếu đàng hoàng như thế, tôi tin cả xã hội sẽ đồng thuận. Còn cứ làm một cách dấm dúi, chụp giật như vừa rồi mà còn mong nhân dân ủng hộ, mong có sự đồng thuận thì đó chỉ là chuyện ở trên mây. 

Chính vì thế, cánh báo chí cứ truy hỏi hỏi gỗ khai thác đưa về đâu, bán bao nhiêu, trong khi các vị lãnh đạo thành phố thì lúng túng như gà vướng tóc. Tất nhiên rồi sắp tới, các vị sẽ trả lời, và rồi cũng sẽ rất minh bạch, nhưng nên làm như một số luật sư đề nghị: Chuyển việc này cho Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng để Thanh tra Chính phủ vào cuộc. Chứ Hà Nội gây ra sự cố động trời, Hà Nội lại thanh tra. Trẻ con cũng không tin được.

Vì thế tôi đã nói ngay, nói trắng phớ ra rằng đây là trò lừa đảo ngoạn mục giả danh cái đẹp. Người ta đã mượn cớ chỉnh trang thành phố, mượn cớ bảo đảm an toàn cho dân nhưng thực chất là việc khai thác gỗ và bán gỗ quý. Muốn được người dân và toàn xã hội đồng thuận, không phải khó khăn gì. Chỉ cần thực sự công khai minh bạch ngay từ đầu như tinh thần mà Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương và làm tử tế là dân ủng hộ ngay.