Nghề Kỹ năng tương lai – Đào tạo để thực hiện những điều chưa từng nghĩ tới

Những sáng kiến vượt thời gian

Cuộc thi kỹ năng tương lai là sáng kiến của nước chủ nhà Liên Bang Nga tại Kỳ thi tay nghề thế giới lần thứ 45. Trong 3 ngày thi đấu, 169 thí sinh từ 16 quốc gia đã tranh tài trong 25 nghề tương lai, những nhà vô địch cuộc thi đã được vinh danh và trao giải.

Kỹ năng nghề tương lai phản ánh sự phát triển nghề nghiệp đầy sáng tạo, kèm theo đó là những cơ hội việc làm mới rộng mở cho giới trẻ. Những thí sinh tham dự cuộc thi đã diễn tả những kỹ năng được hình thành trên nền công nghệ số có sự hỗ trợ của máy tính và được điều khiển bởi phần mềm ứng dụng. Những màn trình diễn kỹ năng nghề tương lai còn thể hiện sức sáng tạo to lớn trong lĩnh vực nông nghiệp cho phép điều khiển những trang thiết bị nông nghiệp trên nhiều cánh đồng khác nhau chỉ từ một địa điểm rất xa.

Khán giả theo dõi cuộc thi đã được quan sát đặc tính của một "chiếc áo" được tạo ra và thử nghiệm trong môi trường ảo sử dụng các máy quét cơ thể, những thiết bị số được điều khiển từ xa, quá trình hình thành những viên kim cương nhân tạo trong phòng thí nghiệm,...

Ông Robert Urazov, Giám đốc phụ trách WorldSkills Liên Bang Nga cho biết: Dự án Kỹ năng tương lai gồm ba cấu phần: Nghiên cứu, đưa vào thực hiện, và giáo dục. Việc nghiên cứu đã được triển khai trong nhiều năm nay để xác định những kỹ năng gì là có nhu cầu xuất hiện theo sự biến đổi của thị trường lao động trong các lĩnh vực công nghệ vũ trụ, Công nghệ thông tin, Luyện kim và nhiều lĩnh vực khác,…

Những kết quả nghiên cứu của dự án được triển khai thông qua các hoạt động tranh tài tại cuộc thi lần này tại Kazan. Phần quan trọng nhất trong dự án chính là vấn đề giáo dục, với những module đào tạo về kỹ năng mới được hình thành sau cuộc thi này.

Minh họa sống động về tương lai

Cuộc thi về những kỹ năng tương lai đã thu hút sự quan tâm đặc biệt của hơn 100 nghìn người. Sau khi WorldSkills Kazan 2019 kết thúc dự án này sẽ tiếp tục được triển khai và cuộc thi kỹ năng tương lai lần tiếp theo sẽ diễn ra tại Yekaterinburg, miền Trung nước Nga vào tháng 11 năm nay.

Ông Simon Bartley, Chủ tịch WorldSkills International cho rằng, đây là sự kiện quan trọng trong lịch sử các Kỳ thi tay nghề thế giới. Qua đây có thể thấy sự thay đổi nhanh chóng trong các lĩnh vực của nền kinh tế toàn cầu, những công nghệ hiện đại đã đơn giản hóa cuộc sống con người và truyền tải sự sống trên hành tinh vào một ngôi nhà chung bởi các hệ thống kết nối.

Công nghệ hiện đại đã đặc biệt hóa những đòi hỏi, yêu cầu của con người, vì vậy người lao động cần được đào tạo để có thể thực hiện những điều chưa từng nghĩ tới hàng chục năm trước đó. Những kỹ năng tương lai thực sự là những minh họa sống động về những điều sẽ diễn ra trong một tương lai gần.

Tại kỳ thi tay nghề thế giới 2019 (WorldSkills Kazan 2019), ngoài nội dung thi đấu 56 kỹ năng nghề chính thức của hơn 1.300 thí sinh thuộc 63 quốc gia và vùng lãnh thổ, còn có 171 thí sinh của 16 quốc gia tham gia thi 27 nghề kỹ năng tương lai (Future Skill) - những nghề lần đầu tiên xuất hiện trong lịch sử của cuộc thi.

Kỹ năng tương lai là một trong những sáng kiến của các chuyên gia trẻ nhằm đào tạo nâng cao nhân sự trong nền kinh tế kỹ thuật số theo hướng sản xuất công nghệ cao..., nơi robot sẽ thay thế con người điều hành mọi hoạt động.

Tại nơi thi đấu của 27 nghề tương lai, thí sinh cũng trải qua 4 ngày thi từ 23 đến 26-8 để giải quyết kỹ năng cho một tình huống thực tế, phân tích quá trình và vận hành công nghệ số như thế nào để thay thế cho một công đoạn cụ thể. Điều này đòi hỏi các thí sinh - những người thợ kỹ năng tương lai - phải viết quy trình chuẩn xác, logic, cả tính toán khối lượng, phần công việc nào sẽ xuất hiện.

Nói về nghề tương lai, ông Robert Urazov, Tổng Giám đốc của Liên minh chuyên gia trẻ, nhấn mạnh kỹ năng trong tương lai giúp nhìn thấy tương lai 10 năm tới, thông qua các năng lực và ngành nghề được xuất hiện ở WorldSkills.

Gia tăng robot hóa có tác động mạnh mẽ đến kinh tế, xã hội vì nó đã tạo ra một số lượng lớn việc làm, nhưng đồng thời tạo ra những công việc mới. Vấn đề quản lý các quy trình này không chỉ đòi hỏi sự hiểu biết mà còn cả các giải pháp cụ thể, những kỹ năng nghề. "Khoảng 1 tỉ việc làm sẽ bị mất trong 20 năm tới, nghề kỹ năng tương lai sẽ thay thế sự mất mát này" - ông Robert Urazov phân tích thêm.

Dù thế nào người lao động cũng cần kỹ năng chuyên sâu

Đứng trước tương lai tất cả quy trình lao động sẽ hoạt động theo lập trình dù không có bóng dáng con người, câu hỏi được nhiều người quan tâm là khi công nghệ thông minh ngày càng được áp dụng rộng rãi thì vai trò của con người sẽ ở đâu trong chuỗi sản xuất?

Trả lời cho câu hỏi này, ông Segej Galkin, giám đốc kỹ thuật Siemens tại Cộng hòa liên bang Nga, cho rằng: "Nhà máy số là tích hợp của rất nhiều công nghệ khác nhau nhưng không có nghĩa là vắng bóng con người. Vận hành nhà máy lúc nào cũng cần con người có nhiều kỹ năng chuyên sâu hơn".

Ông Segej Galkin giải thích thêm, máy móc có thể thay thế được các hoạt động tay chân nhưng không thể thay thế con người. Đối với những nghề tương lai này, người lao động cần có kiến thức để linh hoạt xử lý những tình huống, nhất là hiểu biết quy trình vận hành của hệ thống.

Phân tích thêm điều này, ông Trương Anh Dũng cho rằng không phải nói đến công nghệ số, nói đến cách mạng công nghiệp 4.0 là không còn vai trò của người lao động. Vai trò của người lao động vẫn còn là người điều khiển, để vận hành những quy trình công nghệ ở trong các trang trại, nhà máy thông minh. Đoàn VN tham gia kỳ thi tay nghề thế giới 2019 gồm 19 thí sinh thi đấu ở 18 nghề chính thức, thì nhìn từ những nghề tương lai đang trình diễn tại kỳ thi năm nay. Tổng cục Dạy nghề đã có kế hoạch để nghiên cứu toàn bộ 27 nghề tương lai này, nhằm mở rộng nghiên cứu, tăng cường ứng dụng phát triển đào tạo các nghề mới ở các trường nghề của VN để sớm bắt kịp xu thế như các nước bạn.

Như vậy để lao động có kiến thức, kỹ năng vận hành được quy trình trên, người lao động cần được đào tạo kỹ năng công nghệ số và những kỹ năng chuyên sâu với những yêu cầu hoàn toàn mới.

Ví dụ, với nhà máy số (digital technology factory) và trang trại số (digital technology farm) thì chữ "digital" hết sức quan trọng, bởi không phải ngẫu nhiên bộ trưởng của các nước G20 họp đưa ra khuyến cáo về phát triển đào tạo nghề, trong đó tập trung đặc biệt vào phát triển kỹ năng số. Đó chính là kỹ năng hết sức cần thiết cho nhu cầu các ngành nghề trong tương lai.

Những nghề tương lai sẽ "hút hàng"

Khi nghề cũ mất đi thì sẽ có những nghề mới sinh ra và chính việc dạy nghề cũng thay đổi, tức là cần dạy những kỹ năng mới nhất để thích nghi.

Những nghề tương lai được WorldSkills Kazan 2019 giới thiệu gồm: vi sinh học nông nghiệp, các giải pháp dựa trên blockchain, mô hình xây dựng thông tin, công nghệ composite, nhà máy kỹ thuật số, thiết kế thời trang kỹ thuật số, trang trại kỹ thuật số, vận hành vật thể bay không người lái, an toàn hệ thống an ninh doanh nghiệp, công nghệ số doanh nghiệp, công nghiệp 4.0, kết nối vạn vật, quản lý vòng đời sản phẩm, dữ liệu lớn và máy học, kỹ thuật tái hiện ngược cơ khí, tổng hợp và xử lý khoáng chất, phát triển ứng dụng di động, thiết kế giao diện trung hòa, công nghệ lượng tử, chép hình nhanh, tích hợp hệ thống robot, hàn robot, mạng lưới thông minh, kỹ thuật hệ thống không gian, thực tế ảo...