Ngăn ngừa lợi ích nhóm khi xây dựng quy hoạch

Thảo luận tại Hội trường về dự án Luật quy  hoạch, trước tình trạng lạm phát quy hoạch, hiện cả nước có tới trên 19.000 bản quy hoạch thuộc mọi lĩnh vực (trong đó có cả quy hoạch sản phẩm như quy hoạch sắn, cà phê...), một số đại biểu  cho rằng để ngăn ngừa lợi ích cục bộ, lợi ích nhóm có thể xảy ra, cần bổ sung mục tiêu hoạt động quy hoạch, đó là “hoạt động quy hoạch phải vì sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước". 

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch- Đầu tư làm rõ một số vấn đề liên quan đến Luật quy hoạch

Đại biểu Nguyễn Tiến Sinh (Hòa Bình) đề cập tới quy trình thủ tục lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch còn rườm ra. Ông lưu ý điều này dễ dẫn tới xin - cho, chờ đợi, phân tán trách nhiệm. Theo ông, quy hoạch tỉnh được xây dựng trên cơ sở quy hoạch quốc gia với thành phần hội đồng thẩm định là đại diện các bộ, ngành nên việc lại phải xin ý kiến như thế thì chồng chéo, không cần thiết.

“Không loại trừ trường hợp khi xin lần đầu Bộ không ý kiến gì, nhưng với tư cách là thành viên Hội động thẩm định Nhà nước, Bộ lại có ý kiến khác. Như vậy địa phương cứ phải bê đi, bê về chờ đợi được phê duyệt quy hoạch”, ông Sinh nói và đề nghị cần loại bỏ thủ tục không cần thiết để tránh gây phiền hà, phức tạp.

Theo đại biểu Tô Văn Tám (Kom Tum) cho rằng quy hoạch phải đảm bảo nguyên tắc tính khoa học, dự báo, khả thi, tiết kiệm và sử dụng nguồn lực trong hoạt động quy hoạch. Đại biểu đề nghị cần đưa ra các nguyên tắc đầy đủ để ngăn ngừa tình trạng lợi ích cục bộ, lợi ích nhóm khi làm quy hoạch. Đại biểu Lê Công Đỉnh (Long An) cũng đề nghị làm rõ các hành vi bị cấm, nhằm chống lại lợi ích nhóm trong lập, thực hiện quy hoạch, quan tâm xử lý vi phạm trong quy hoạch. 

Đại biểu Nguyễn Thanh Phương (Cần Thơ) và Võ Đình Tín (Đắk Nông) thì cho rằng quy hoạch cần tiếp cận theo hướng tầm nhìn lâu dài. Quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh cần căn cứ vào quy hoạch tổng thể quốc gia và tính đặc thù của mỗi vùng, mỗi tỉnh. Quy hoạch phải đảm bảo phát triển bền vững kinh tế, xã hội môi trường và phát triển cân đối liên kết giữa các vùng miền quốc gia. Quy hoạch chiến lược cấp quốc gia chỉ 10 năm là tầm nhìn quá ngắn, sẽ dẫn đến trình trạng quy hoạch chưa được thực hiện hết, hay quy hoạch chưa lâu đã phải điều chỉnh, đại biểu Nguyễn Thanh Phương nêu ý kiến. Từ đó, đại biểu đề xuất có quy định về thời kỳ quy hoạch cho từng cấp cụ thể. Thời kỳ quy hoạch tổng thể quốc gia, vùng phải dài hơn quy hoạch cấp tỉnh. Quy hoạch tổng thể cần có tầm nhìn xa, định hướng ổn định, cấp quốc gia cần 20 năm, tầm nhìn 30 năm, cấp vùng, cấp tỉnh 10 năm, tầm nhìn 20 năm. 

Đại biểu Tô Văn Tám đề nghị cần đưa ra những nguyên tắc đầy đủ để ngăn chặn tình trạng lợi ích nhóm khi làm quy  hoạch

Một trong những vấn đề cũng được nhiều đại biểu đề cập đến là tình trạng quy hoạch treo. Thời gian qua các chương trình, dự án trong quy hoạch, nhất là quy hoạch phân khu chức năng; cụm công nghiệp, khu dân cư, thương mại, chậm hoặc không triển khai, “quy hoạch treo” là khá phổ biến, ảnh hưởng đến đời sống người dân trong vùng dự án cũng như trong vùng quy hoạch. Do vướng quy hoạch, người dân không thể xây dựng mới nhà cửa, chuyển mục đích sử dụng đất, không thể đầu tư phát triển nguồn lực xã hội, quốc gia.

Đại biểu Lê Công Đỉnh (Long An) đề nghị trong Luật quy hoạch cần quy định rõ trách nhiệm bồi thường thiệt hại của các tổ chức, cá nhân có liên quan đến quy hoạch vì lâu nay các quy hoạch chậm, treo chế tài không rõ. Sau khi quy hoạch được công bố phải có kế hoạch triển khai quy hoạch. Còn đại biểu Nguyễn Bắc Việt (Ninh Thuận) đề nghị làm rõ việc lãng phí trong quy hoạch, lãng phí do để quy hoạch treo hay nguồn tiền lập quy hoạch để ngăn chặn các hành vi vi phạm.

Làm rõ thêm các vấn đề mà đại biểu Quốc hội nêu ra, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết sẽ tiếp tục xem xét, rà soát các luật và điều luật có liên quan để sửa đổi cho thống nhất. Những quy hoạch đã được duyệt, nếu phù hợp thì sẽ thực hiện đến hết thời kỳ quy hoạch, nếu không còn phù hợp sẽ được thực hiện theo quy định của Luật Quy hoạch. Những quy hoạch được tích hợp, được phê duyệt phải thực hiện hết thời kỳ quy hoạch mới chuyển sang thực hiện theo quy hoạch mới. Toàn bộ quy hoạch ngành, một số quy hoạch sản phẩm sẽ hết hiệu lực ngay khi Luật này có hiệu lực.