Nên theo hướng nào?

Thực hành nghề công nghệ ô tô

Kinh nghiệm về tự chủ trong GDNN tại Đức

GS,TS Gebhard Hafer, Hiệu trưởng trường BBW University of Applied Science (Đức) chia sẻ, tại Đức GDNN được coi là xương sống của nền kinh tế. Với 60% học sinh tốt nghiệp phổ thông đi học nghề. Do đó, Chính phủ đặc biệt quan tâm đến vấn đề này. Đối với chính sách tự chủ cho trường nghề, ông Hafe cho rằng có 4 thành tố quyết định đến sự thành công, gồm: Chính phủ, doanh nghiệp - hiệp hội, cơ sở đào tạo nghề, phòng thương mại. Trong đó vai trò tiên quyết là Chính phủ.

Theo GS G.Hafer, phần lớn ngân sách cho các cơ sở GDNN là do Chính phủ cấp. Các doanh nghiệp, hiệp hội đóng góp 30%. Còn cơ sở GDNN hoạt động theo quy định của bang và liên bang. Không bắt buộc bị tự chủ về tài chính. Chính phủ có trách nhiệm đầu tư ngân sách cho GDNN. Các phòng thương mại đóng vai trò trong việc tổ chức thi, đảm bảo chất lượng đầu ra của học sinh. “Trong một cơ chế như thế này, chúng ta thấy rất nhiều sự tự chủ, từ Chính phủ, doanh nghiệp đến nhà trường đều chủ động tham gia vào các khâu, nhằm đảm bảo có được nguồn nhân lực chất lượng tốt nhất”, GS G.Hafer nói.

Với Việt Nam, GS G.Hafer cho rằng, Việt Nam không chỉ tập trung vào các cơ sở GDNN, mà cần phải đề cập đến vai trò, trách nhiệm của nhiều chủ thể khác. Trong đó, quan trọng nhất là đẩy mạnh mối quan hệ giữa doanh nghiệp và nhà trường. Tạo một cơ chế để các chủ thể phối hợp linh hoạt với nhau, chứ không phải mỗi chủ thể lại xây dựng một tiêu chuẩn, chính sách riêng. Chẳng hạn, trong việc xây dựng quy chuẩn đầu ra, ở Việt Nam còn gọi là quy định về kiến thức và kỹ năng tối thiểu. Các chủ thể nên phối hợp một cách linh hoạt để xác định nội dung đào tạo, định hướng đào tạo, các ngành nghề, kỹ năng… mà doanh nghiệp đang cần. Từ đó phối hợp với nhà trường đào tạo theo những định hướng đó. Các doanh nghiệp có thể mời học sinh đến thực tập tại doanh nghiệp của họ. Cung cấp các cơ hội đào tạo cho các em ngay khi còn trên ghế nhà trường. Thường xuyên tổ chức các buổi tọa đàm để cung cấp thông tin cụ thể về nghề nghiệp, mức lương, lộ trình công việc trong tương lai.

Tự chủ trong các cơ sở GDNN theo hướng nào?

Cả nước hiện có 1.954 cơ sở GDNN. Trong đó hơn 1.500 trường trung cấp, cao đẳng nghề thuộc diện công lập. Có 3 trường đã và đang thực hiện thí điểm cơ chế tự chủ là: Cao đẳng Kỹ nghệ 2 TP Hồ Chí Minh, Cao đẳng Lilama 2 Đồng Nai và Cao đẳng Bình Định. Sau 1 thời gian thí điểm, các trường có sự tăng trưởng mạnh mẽ về số lượng và chất lượng; đầu tư cơ sở vật chất được cải thiện, số lượng doanh nghiệp tìm đến hợp tác nhiều hơn.

Tự chủ đã được Tổng cục GDNN xác định là chìa khóa để đổi mới và nâng cao chất lượng GDNN. Ông Phạm Xuân Khánh, Hiệu trưởng trường Cao đẳng nghề Công nghệ cao Hà Nội cho rằng: Muốn tự chủ được cơ sở đào tạo phải tự cân đối được nguồn thu chi và vẫn phải có đầu tư và định hướng của Nhà nước. Bởi việc đào tạo vẫn phải đảm bảo nhu cầu nhân lực của địa phương, của xã hội. Bất cập trong tự chủ là các cơ sở đào tạo đang thiếu cơ chế, hành lang pháp lý thực hiện. Vì vậy cần sớm có những chính sách, cơ chế chung để tránh tình trạng các trường “vừa tự chủ vừa lo”.

Ông Trương Anh Dũng, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục GDNN cho biết, Bộ LĐ-TB&XH đang khẩn trương hoàn thiện dự thảo Nghị định quy định cơ chế tự chủ cơ sở GDNN. Nghị định được hy vọng là bước đột phá với cơ chế thông thoáng, thuận lợi, xóa bỏ lo ngại của các cơ sở GDNN khi tự chủ. Tuy nhiên, việc cải tổ hoàn toàn theo xu hướng này, trong bối cảnh thực tế ở nước ta không thể nói là làm ngay mà cần thực hiện từng bước có lộ trình. Ông Trương Anh Dũng cho biết thêm: Thực tiễn hiện nay, nhiều cơ sở muốn tự chủ để phát huy tính năng động và thay đổi 2 vấn đề lớn là không phải phụ thuộc vào cơ quan quản lý trong chuyên môn và tài chính.Tư tưởng là chúng tôi khuyến khích các trường tự chủ nhưng trước hết phải rạch ròi chuyên môn với tự chủ tài chính. Nhưng bàn về đơn vị công lập chúng ta khuyến khích tự chủ chuyên môn còn nhân sự và tài chính phải tính thêm vì chúng ta là 1 thể chế thống nhất phải theo quy định Nhà nước.