Mất nhà chỉ vì... “làm phúc”

Gia đình bà Bế Thị Xin vốn sinh sống yên ổn trên mảnh đất gia đình khai phá từ nhiều đời nay. Mặc dù hoàn cảnh nghèo khó, nhưng tính thương người, năm 1994, chứng kiến cảnh bà Phạm Thị Tin (người cùng xã) chồng mất, một mình nuôi hai con nhỏ, lại không có đất đai phải đi ở nhờ nên bà Xin vẫn cho bà Tin mượn một mảnh đất để dựng ngôi nhà ba gian để ở.

Theo bà Xin, ngày 15/9/2001, mảnh đất gia đình được UBND huyện Sơn Động cấp sổ đỏ đứng tên chồng bà là Chu Văn Tằng, với diện tích 780m2.

Cùng thời gian này, UBND huyện Sơn Động cấp sổ đỏ cho gia đình bà Phạm Thị Tin với diện tích 30m2, tuy nhiên lại ghi sai họ là Nguyễn Thị Tin. Năm 2008, bà Tin được đổi sổ đỏ theo đúng họ của mình, song diện tích đất lại tăng lên thành 84m2 (tăng 54m2 so với sổ đỏ trước).

Khi phát hiện sự nhầm lẫn này, gia đình bà Xin nhiều lần đề nghị Phòng TN&MT huyện Sơn Động đưa sổ đỏ cấp năm 2001 ra đối chiếu, tuy nhiên không được sự đồng ý của phòng TN&MT.

Do nhà ở quá cũ nát, sắp sập nên đầu năm 2010, bà Xin đã dựng ngôi nhà gỗ lợp ngói để sinh sống ổn định, liền bị bà Tin làm đơn kiện ra Tòa với lý do bà Xin đã lấn chiếm đất của bà Tin.

Tại TAND huyện Sơn Động, bà Tin cũng đã thừa nhận, năm 1994, gia đình bà Xin đã cho gia đình bà Tin một mảnh đất (không xác định diện tích) sát nhà bà Xin.

Vậy mà không hiểu vì lý do gì, TAND huyện Sơn Động vẫn tuyên cho bà Tin thắng kiện. Tại Bản án số 03/2010/DSST ngày 11/5/2010, TAND huyện Sơn Động phán quyết, buộc gia đình ông Chu Văn Tằng và bà Bế Thị Xin phải tháo dỡ ngôi nhà trên đất tranh chấp và  trả lại hơn 30m2 đất cho bà Phạm Thị Tin.

Khu đất tranh chấp.

Về những vi phạm của Bản án số 03/2010/DSST, trong Quyết định kháng nghị số 07/QĐ/KNPT-P5 của Viện KSND tỉnh Bắc Giang đã chỉ ra hàng loạt sai phạm tố tụng của bản án nêu trên, như:

Việc tòa thụ lý giải quyết vụ án khi trong hồ sơ vụ án không có đơn khởi kiện của bà Tin là vi phạm khoản 1, Điều 5, Bộ luật Tố tụng dân sự; Tòa án cấp sơ thẩm xác định phần diện tích 2 bên tranh chấp đã được UBND huyện Sơn Động cấp sổ đỏ cho bà Tin, song phía ông Tằng, bà Xin cho rằng, diện tích đất tranh chấp là của ông bà, nhưng khi giải quyết vụ án tòa sơ thẩm không đưa UBND huyện Sơn Động vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan là vi phạm khoản 4, Điều 56 Bộ luật Tố tụng dân sự;

Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do UBND huyện Sơn Động cấp cho bà Tin ngày 26/11/2008 không thể hiện số thửa và số tờ bản đồ nhưng  phần quyết định của bản án ghi “thửa đất số 00; tờ bản đồ số 00...” là không đúng với thực tế...

Quyết định kháng nghị cũng chỉ ra rằng, theo sổ đỏ do UBND huyện Sơn Động cấp ngày 15/9/2001 và cấp đổi lại ngày 26/11/2008, hộ bà Tin được quyền sử dụng 84m2 đất nhưng không thể hiện số thửa đất, tờ bản đồ và cách hành lang đường quốc lộ  31 bao nhiêu mét.

Mặt khác phía bà Xin cho rằng, nhà đất của hộ bà Tin đã bị trừ hành lang giao thông hết và theo phiếu điều tra công trình tài sản xây dựng nằm trên hành lang giao thông đường bộ xác định nhà ở của bà Tin có xâm phạm hành lang giao thông.

Ngày 23/9/2010 TAND tỉnh Bắc Giang ra bản án số 60/2009/DSPT quyết định chấp nhận kháng nghị của Viện KSND tỉnh Bắc Giang tuyên hủy bản án DSST số 03/2010/DSST của TAND huyện Sơn Động. Chuyển hồ sơ vụ án cho Tòa cấp sơ thẩm giải quyết lại vụ án.

 Một năm sau, ngày 12/9/2011, TAND huyện Sơn Động xử sơ thẩm lại vụ án trên, vẫn tuyên bác đơn của gia đình bà Bế Thị Xin, buộc gia đình ông Tằng, bà Xin trả lại diện tích đất tranh chấp cho bà Tin là 54,72m2.

Ngày 14/12/2011, TAND tỉnh Bắc Giang mở phiên tòa phúc thẩm và ra bản án số 59/2011/DSPT tuyên không chấp nhận đơn kháng cáo của bà Bế Thị Xin, giữ nguyên bản án sơ thẩm.

Đến ngày 26/6/2013, Chi cục Thi hành án huyện Sơn Động cùng với chính quyền địa phương tiến hành cưỡng chế, tháo dỡ nhà ở của gia đình bà Xin.

Từ đó, bà Xin mất đất, mất nhà không có chỗ ở nên bà đành phải ngậm ngùi khăn gói ra gầm cầu thang trụ sở UBND xã Hữu Sản sinh sống hơn 4 tháng liền. Do ăn nhờ ở đậu nơi không đảm bảo, sức khỏe bà Xin ngày càng ốm yếu.

Xót xa với hoàn cảnh bà Xin, bà con chòm xóm góp tiền, góp vật liệu tu sửa lại căn bếp cũ chưa đầy 10m2 để bà Xin cùng con trai, con dâu và đứa cháu nhỏ vào cư trú. Trong nhà chẳng có một tài sản gì quý giá ngoài hai chiếc giường để bà Xin và con trai, con dâu nằm ngủ và tiếp khách luôn tại đó.

Bà Xin ngậm ngùi: “Trong khi cưỡng chế, họ không hề đo đạc, lập biên bản kê biên tài sản mà đọc quyết định rồi cho người vào đập phá, mang đi toàn bộ đồ đạc của gia đình tôi.

Tôi đề nghị UBND xã và huyện đo lại diện tích được Chi cục Thi hành án huyện bàn giao cho nhà bà Tin, nhưng họ không đả động đến nguyện vọng của tôi. Sao họ làm thiếu trách nhiệm vậy chứ...”.

Trao đổi với phóng viên về vấn đề trên, ông Lâm Văn Bảo, Phó Trưởng phòng TN&MT huyện Sơn Động cho biết, hồ sơ và sổ đỏ gốc của bà Tin có thể đã thất lạc, và chỉ cho phóng viên qua tòa án huyện.

Liên quan đến các bản án của các cấp tòa Bắc Giang, ngày 3/12/2014, TAND tối cao đã có Quyết định số 479/2014/KN-DS Kháng nghị Giám đốc thẩm đối với bản án DSPT số 59/2011/DSPT ngày 14/12/2011 của TAND tỉnh Bắc Giang.

Theo đó, TAND tối cao nhận định, lời khai của bà Xin và bà Tin có mâu thuẫn nhau. Tòa án cấp sơ thẩm và cấp phúc thẩm chưa làm rõ thực tế bà Xin chuyển nhượng cho bà Tin bao nhiêu mét vuông đất.

Chưa xem xét thực tế diện tích đất của ông Tằng và bà Xin đang sử dụng là bao nhiêu... Tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm chấp nhận yêu cầu của bà Tin là chưa đủ căn cứ.

Công lý đã dần sáng tỏ. Đề nghị Tòa dân sự TAND tối cao xét xử Giám đốc thẩm hủy bản án dân sự phúc thẩm nêu trên, giao hồ sơ vụ án cho TAND huyện Sơn Động xét xử sơ thẩm lại theo quy định của pháp luật. Tạm đình chỉ thi hành bản án dân sự phúc thẩm trên cho đến khi có Quyết định Giám đốc thẩm.