Kiểm toán Nhà nước chỉ ra nhiều vấn đề trong quy hoạch khu công nghiệp tại Tp Hồ Chí Minh

Khu công nghiệp tại Tp Hồ Chí Minh.

Đây là những vấn đề được Kiểm toán Nhà nước chỉ ra trong báo cáo "Kiểm toán chuyên đề việc ưu đãi đầu tư và thực hiện nghĩa vụ ngân sách Nhà nước của các doanh nghiệp đầu tư xây dựng kinh doanh kết cấu hạ tầng khu công nghiệp, khu chế xuất trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh”.

Trong báo cáo "Kiểm toán chuyên đề việc ưu đãi đầu tư và thực hiện nghĩa vụ ngân sách Nhà nước của các doanh nghiệp đầu tư xây dựng kinh doanh kết cấu hạ tầng khu công nghiệp, khu chế xuất trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh” cho thấy, quá trình thực hiện các quy định của Nhà nước về quy hoạch, quản lý đầu tư còn một số tồn tại như: UBND thành phố Hồ Chí Minh ban hành các Quyết định phê duyệt quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/2000 khi chưa tiến hành lấy ý kiến nhân dân trước khi phê duyệt; ban hành các quyết định chấp thuận điều chỉnh cục bộ quy hoạch chi tiết tỉ lệ 1/2000 của 14 KCN theo hướng tăng 164,55 ha diện tích đất công nghiệp; giảm diện tích đất cây xanh, giao thông, trung tâm công cộng, khu xử lý kỹ thuật.

Một số quyết định chấp thuận điều chỉnh lại quy hoạch phân khu xây dựng tỷ lệ 1/2000 được ban hành sau khi các chủ đầu tư tại một số KCN thực hiện, có tính chất hợp thức hóa các sai phạm trong tuân thủ quy hoạch; quyết định phê duyệt điều chỉnh quy hoạch không đúng thẩm quyền quy định tại Nghị số 16/2005/NĐ-CP ngày 07/02/2005 của Chính phủ và vi phạm quy hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ và Bộ Xây dựng phê duyệt…

Quy hoạch chi tiết sử dụng đất của KCX Linh Trung 1, 2 chưa đảm bảo đúng tỷ lệ loại đất, cơ cấu đất công cộng theo Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về Quy hoạch xây dựng tại Quyết định của Bộ Xây dựng và các văn bản có liên quan của UBND thành phố Hồ Chí Minh.

Đến nay, UBND Thành phố Hồ Chí Minh đã có Quyết định điều chỉnh quy hoạch diện tích theo thực tế thành lập và theo các quyết định duyệt đồ án quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/2000 của 06 KCN. So với diện tích được phê duyệt Danh mục quy hoạch KCN của TP.HCM tại Công văn 1300/TTg-KTN của Thủ tướng Chính phủ, tổng diện tích đất KCN, KCX của TP.HCM giảm 150,06 ha. Việc điều chỉnh quy hoạch đó ảnh hưởng đến quy hoạch phát triển công nghiệp TP.HCM đến năm 2010 có tính đến năm 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; việc điều chỉnh khi chưa có ý kiến chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Xây dựng, Bộ Kế hoạch Đầu tư, vi phạm quy định tại Nghị định 164/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định về việc điều chỉnh diện tích KCN.

Công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng kéo dài nhiều năm, làm chậm tiến độ thực hiện dự án đầu tư KCN, KCX. Các công ty đầu tư hạ tầng KCN chưa hoàn thành việc đầu tư xây dựng đồng bộ theo quy hoạch được phê duyệt, chưa hoàn chỉnh cơ sở hạ tầng KCN theo đúng quy hoạch chi tiết đã được phê duyệt mà chỉ tiến hành đầu tư từng hạng mục để cho thuê là chưa tuân thủ quy định của Chính phủ. Qua kiểm toán phát hiện hiện trạng sử dụng đất tại một số KCN không phù hợp với quy hoạch đã được phê duyệt như: Sử dụng diện tích đất xây dựng công trình công cộng, cây xanh để cho thuê đất công nghiệp, kho bãi; sử dụng đất công nghiệp dịch vụ cho đơn vị thuê lại đất sử dụng mục đích khác.

Sở Tài nguyên môi trường chậm ký hợp đồng cho các doanh nghiệp thuê đất, thời gian hợp đồng cho thuê đất không phù hợp với thời gian sử dụng đất được duyệt; cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất không đúng với thời gian được sử dụng đất theo Quyết định cho thuê đất.

Trong công tác quản lý đầu tư, kết quả kiểm toán cho thấy, một số trường hợp doanh nghiệp hoạt động ngành nghề ô nhiễm môi trường, lĩnh vực ngành nghề không phù hợp với lĩnh vực ngành nghề đã được cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư vào KCN. Các trường hợp vi phạm tại KCN Cát Lái chưa được Ban Quản lý các KCN, KCX kiểm tra, chấn chỉnh kịp thời mà trình UBND thành phố và được UBND thành phố phê duyệt chấp thuận hoạt động trong KCN nhằm hợp thực hóa các lĩnh vực ngành nghề hoạt động trong KCN. Nhiều trường hợp đã ký hợp đồng thuê đất nhưng nhà đầu tư vẫn chưa triển khai thực hiện dự án, chậm đưa đất vào sử dụng so với tiến độ sử dụng đất đã cam kết...

Công tác cấp giấy phép xây dựng đối với các dự án đầu tư trong KCN, KCX còn một số tồn tại như Ban Quản lý các KCN, KCX chưa tổ chức lưu trữ dữ liệu cấp phép xây dựng đầy đủ theo quy định, trên cơ sở dữ liệu do Ban Quản lý các KCN, KCX cung cấp từ năm 2000 đến năm 2017. Có nhiều trường hợp doanh nghiệp trong KCN, KCX đã xây dựng đi vào hoạt động nhưng không có giấy phép xây dựng trong thời gian dài, một số trường hợp cấp giấy phép xây dựng vào địa điểm không phù hợp quy hoạch.

Kiến nghị xử lý tài chính gần 1.639 tỷ đồng

Bên cạnh những tồn tại trong việc tuân thủ quy hoạch, quản lý đầu tư, kết quả kiểm toán còn cho thấy, việc xác định tiền thuê đất, tiền sử dụng đất và các khoản phải nộp khác còn chưa đúng quy định.

Theo đánh giá, việc chưa có cơ chế quy định cụ thể trách nhiệm của Ban Quản lý khu công nghiệp, khu chế xuất trong việc thu, quản lý, sử dụng phí tiện ích công cộng, phí duy tu, bảo dưỡng cơ sở hạ tầng dẫn đến việc thu phí tiện ích công cộng không đồng bộ, thống nhất giữa các khu công nghiệp.

Các doanh nghiệp quản lý nguồn phí tiện ích công cộng, phí duy tu, bảo dưỡng hạ tầng đang do các đơn vị đầu tư hạ tầng thành lập, kinh doanh. Trong khi ấy, nguồn hình thành tài sản trên theo quy định thuộc đối tượng phải xác lập tài sản Nhà nước.

Việc chưa có cơ chế xử lý phù hợp dẫn đến Ban Quản lý khu công nghiệp, khu chế xuất không quản lý, theo dõi thu chi tồn quỹ và không thống kê được tài sản hình thành từ nguồn phí các doanh nghiệp này. Các doanh nghiệp cũng chưa kê khai thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp đối với thu nhập từ hoạt động kinh doanh sử dụng nguồn phí duy tu, bảo dưỡng cơ sở hạ tầng và phí tiện ích công cộng.

Trên cơ sở đó, Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị xử lý tài chính, thu vào ngân sách là gần 1.639 tỷ đồng, gồm: các khoản thuế phải nộp hơn 149 tỷ đồng, tiền thuê đất, tiền sử dụng đất hơn 1.486 tỷ đồng và tiền chậm nộp 3,5 tỷ đồng.

Kiểm toán Nhà nước đề nghị Uỷ ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh và các đơn vị có liên quan chấn chỉnh, kiểm điểm, xử lý trách nhiệm của tập thể, cá nhân có liên quan.

Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh cũng được đề nghị chỉ đạo các sở, ban, ngành chức năng rà soát, kiểm tra lại để xử lý đối với tiền sử dụng đất, tiền thuê đất và các khoản phải nộp khác trên cơ sở số liệu Kiểm toán Nhà nước xác định.

Riêng với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Kiểm toán Nhà nước kiến nghị kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân có liên quan đến việc cấp giấy phép đầu tư điều chỉnh trong đó cho phép chi nhánh Công ty trách nhiệm hữu hạn Dầu thực vật Cái Lân được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp không đúng quy định.